Key takeaways

• Het bloed van alle Nederlandse inwoners bevat PFAS in niveaus boven de aanbevolen gezondheidsdrempels.
• Er zijn geografische variaties in de PFAS-niveaus, waarbij bewoners in de buurt van fabrieken hogere concentraties vertonen. Er wordt gepleit voor strengere regelgeving en een verbod op PFAS.
• Voorlopig zijn er in België geen plannen voor een gelijkaardig onderzoek.

Wijdverspreide verontreiniging en variaties

PFAS, een groep van duizenden persistente chemicaliën die bekend staan als per- en polyfluoralkylstoffen, zijn gedetecteerd in het bloed van elk individu in Nederland. Uit recent onderzoek waarbij 1500 bloedmonsters uit 2016 en 2017 zijn geanalyseerd, bleek dat bijna iedereen niveaus heeft die de aanbevolen gezondheidsdrempels overschrijden.

Volgens het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) is de aanwezigheid van PFAS boven deze drempelwaarde zorgwekkend, omdat het invloed kan hebben op het immuunsysteem. Blootstelling aan PFAS is voornamelijk te wijten aan de consumptie van voedsel en, in mindere mate, drinkwater.

Geografische variaties in PFAS-gehaltes

Hoewel de verontreiniging wijdverspreid is, zijn er duidelijke geografische verschillen in PFAS-niveaus. Mensen die bijvoorbeeld in Dordrecht wonen, in de buurt van de Chemours-fabriek die tientallen jaren PFOA heeft geloosd, hebben hogere concentraties van deze specifieke PFAS-variant dan het landelijk gemiddelde. Op dezelfde manier hebben mensen die rond de Westerschelde wonen, waar het chemische bedrijf 3M elk jaar duizenden kilo’s PFAS loosde, hoge niveaus van PFOS.

Als de resultaten van bloedtesten wijzen op een wijdverspreide aanwezigheid van PFAS, is het belangrijk op te merken dat niet iedereen onmiddellijk gezondheidsproblemen zal ondervinden. De ernst van de effecten hangt af van een aantal factoren, waaronder de hoeveelheid en duur van de blootstelling en de algemene gezondheidstoestand van het individu. Het RIVM benadrukt de noodzaak van verder onderzoek om de gevolgen van deze bevindingen voor de gezondheid op de lange termijn volledig te begrijpen.

PFAS-vervuiviling

Gezien de alomtegenwoordige aard van PFAS-verontreiniging, is het moeilijk om alle blootstelling te vermijden. Het RIVM pleit voor strengere regelgeving voor industriële emissies en productgebruik om milieuvervuiling tegen te gaan. Nederland heeft, samen met vier andere Europese landen, het initiatief genomen om PFAS in heel Europa te verbieden. Deze proactieve maatregel biedt hoop op een toekomst met minder PFAS, zoals blijkt uit de daling van de bloedwaarden van PFOS in Frankrijk sinds het verbod in 2008.

Er is onderzoek gedaan naar bloedmonsters die dit jaar zijn genomen om een mogelijke daling van PFAS-niveaus te beoordelen.

België?

In België komt er momenteel geen grootschalig onderzoek naar PFAS-niveaus bij de inwoners. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) heeft zijn twijfels bij het nut van individuele bloedtesten. Er wordt wel gekeken hoe onze kennis over de gevolgen van PFAS vergroot kan worden.