Key takeaways

• Smartphones kunnen een negatieve invloed hebben op de cognitieve ontwikkeling, wat leidt tot een kortere aandachtsspanne en verminderde geheugenconsolidatie.
• Ondanks de potentiële voordelen voor ouderen, kan overmatig gebruik van smartphones empathie en sociale interactie in de echte wereld belemmeren.
• Smartphoneverslaving vormt een ernstige bedreiging vanwege verslavende algoritmen die dopamine vrijmaken en een grondige behandeling vereisen.

Marc Tadié, directeur van het Franse instituut voor hersenonderzoek, waarschuwt in een interview met het Duitse blad Welt dat een te grote afhankelijkheid van smartphones kan leiden tot cognitieve achteruitgang, waarbij met name de hippocampus wordt aangetast, een hersengebied dat cruciaal is voor het geheugen.

Cognitieve achteruitgang en smartphonegebruik

Tadié trekt een parallel tussen overmatig smartphonegebruik en het krimpen van de hippocampus dat werd waargenomen bij Londense taxichauffeurs na de introductie van GPS-navigatie.

Volgens Tadié verzwakt continu smartphonegebruik de neurale paden die verantwoordelijk zijn voor aandacht, perceptie en geheugenconsolidatie. Dit kan leiden tot cognitieve problemen op de lange termijn, net als een ongebruikte spoorlijn die overwoekerd wordt door onkruid. Hoewel bepaalde hersenstimulatietechnieken deze verbindingen deels kunnen herstellen, kunnen ze het verlies aan ervaringen en persoonlijkheidsontwikkeling niet volledig compenseren.

Positieve effecten op ouderen, maar negatieve invloed op empathie en interpersoonlijke relaties

Tadié merkt op dat smartphones positieve effecten kunnen hebben op ouderen door eenzaamheid te verlichten, het procedurele geheugen te stimuleren en hun algemene welzijn te verbeteren. Hij benadrukt echter het belang van matiging en leeftijdsadequaat gebruik. Hij stelt een “rijbewijs voor smartphones”-systeem voor met minimumleeftijdsvereisten op basis van functionaliteit, en roept op tot bewustmakingscampagnes om verantwoord smartphonegebruik te promoten.

Overmatig smartphonegebruik kan ook een negatieve invloed hebben op empathie en interpersoonlijke relaties. Studies hebben een vermindering van empathie aangetoond en moeilijkheden bij het herkennen van gezichtsuitdrukkingen die emoties overbrengen zoals angst, verdriet of medeleven. Hoewel jongeren zich verbonden voelen via sociale media, vertonen ze vaak sociale teruggetrokkenheid en checken ze liever in dan dat ze interacties aangaan met de echte wereld.

Smartphoneverslaving

Tadié besluit met de vaststelling dat smartphoneverslaving een realiteit is, doordat bij elke interactie dopamine – het zogenoemde feelgoodhormoon – vrijkomt. De algoritmes die zijn ontworpen om de aandacht van gebruikers vast te houden, creëren een cyclus van constante stimulatie.

Dit onderstreept de verraderlijke aard van deze verslaving, die zich geleidelijk ontwikkelt en weinig drempels kent, wat haar des te gevaarlijker maakt. De behandeling bestaat vaak uit isolatie in gespecialiseerde centra gedurende enkele maanden, wat de ernst van andere verslavingsstoornissen weerspiegelt.

Verbod op gebruik van smartphones in scholen

In Frankrijk is er echter nog geen algemeen smartphoneverbod op scholen ingevoerd, hoewel president Macron dit recent heeft bepleit. Ook Marc Tadié pleit in het interview voor een dergelijk verbod, omdat hij benadrukt dat het de aandacht, concentratie en het geheugen van leerlingen kan verbeteren, sociale ongelijkheid vermindert en stress en cyberpesten beperkt.

In België werd een vergelijkbare maatregel vanaf het schooljaar 2025-2026 ingevoerd. Zowel in Vlaamse als Waalse scholen geldt een streng verbod op het gebruik van smartphones en andere slimme apparaten tijdens de aanwezigheid op school.

In Nederland zijn mobiele telefoons, tablets en smartwatches sinds 2024 niet meer toegestaan in de klas; scholen maken hiervoor zelf duidelijke afspraken met leraren, ouders en leerlingen.

Vlaanderen en Wallonië

In Vlaanderen is dit van toepassing op alle leerlingen in het basis- en secundair onderwijs, met enkele uitzonderingen voor specifieke onderwijsbehoeften, medische redenen of toestemming van de school tijdens stages of extra-murosactiviteiten.

In Wallonië geldt het verbod recreatief tot en met de zesde secundaire, met uitzonderingen voor leerlingen met een handicap of gezondheidsprobleem en voor pedagogisch gebruik.

Scholen hebben hun schoolreglement aangepast om het verbod te implementeren en bepalen zelf het sanctiebeleid. Het doel van de maatregel is de focus en concentratie van leerlingen te bevorderen, sociale interactie en het welzijn te verbeteren, privacy te beschermen, sociale druk te verminderen en risico’s voor gezondheid en veiligheid te beperken.

Volg Business AM ook op Google Nieuws

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!