Wijnexpert Frank Van der Auwera laat z’n, eigengereide, licht schijnen over de wijnactualiteit
Al decennia bakkeleien believers en non-believers over de potentieel positieve effecten van (matige) wijnconsumptie op onze gezondheid. Een welles-nietesdiscussie waarin waarschijnlijk niemand 100% zijn gelijk haalt. De laatste hype die klinkt: rode wijn drinken zou zelfs bepaalde symptomen van COVID-19 gunstig beïnvloeden.
Bibliotheken, zowel in gedrukte als virtuele edities, zijn er al vol gefilosofeerd over de positieve effecten van alcohol – en meer specifiek wijn – op onze brain & body.
Vooral rode wijn wordt/werd in diverse wetenschappelijke studies al positief gekoppeld aan de meest uiteenlopende (en zelfs verrassende) ziektebeelden, waaronder hart- en vaatziekten, het cholesterolgehalte, long- en borstkanker, diabetes type 2, onze stofwisseling en zelfs dementie.
De reddende engel daarbij is resveratrol, de antioxidant waaraan vooral rode wijn vaak zeer rijk is, via vooral dan de schil, en die er, onder andere, voor zorgt dat onze cellen minder snel ‘roesten’, dus trager verouderen. Zijn antibacteriële en vooral ontstekingsremmende capaciteiten worden dan ook vaak ongenuanceerd in de literatuur opgehemeld.
Sommige enthousiastelingen gingen zelfs heel ver in hun pleidooi dat wijn effectief als medicijn kan ingeschakeld worden. Zo publiceerde ene docteur Emmerick-Adrien Maury al in 1974 het nog altijd verkrijgbare boekje Soignez-vous par le vin, dat werkelijk bladzijden ‘therapie’ bevatte voor elke denkbare ziekte.
Een angina? Drink een glas Médoc. Problemen met je zicht? Ontkurk snel een mooie Bourgogne. Hartproblemen of koorts? Champagne biedt soelaas. Ik denk dat er na deze publicatie alleen al veel mensen systematisch aan koortsaanvallen leden om zo dagelijks hun twee glazen te nuttigen.
Wijn contra corona
Het was natuurlijk te verwachten dat we een nieuwe opstoot aan onderzoeken zouden krijgen die ditmaal focussen op de nieuwe vijand nummer 1: corona.
De laatste maanden regent het inderdaad publicaties waar wijnconsumptie – en vooral weer de aanwezige dosis resveratrol – als reddende engel wordt beschreven die een aantal pijnlijke symptomen van COVID-19 helpt afremmen.
De meest ‘logische’ claim is het onderzoek van professor Thomas Hummel van de universiteit van Dresden, die stelt dat wijn amnosie (het totale verlies van geur of smaak, vaak geassocieerd met corona) grotendeels kan terugdraaien. Of op zijn minst het zintuiglijk herstelproces kan versnellen indien de patiënt twee keer per dag 5 à 10 minuten geconcentreerd aan het glas snuift.
Wijn kan natuurlijk ook vervangen worden door parfums of specerijen, maar het is precies de frequente training van de neus (en mond?) die het herstel in de goede richting duwt.
Al meer ‘onbescheiden’ van toon is de studie van wetenschappers aan de Laval University (Canada) die stellen dat resveratrol de concentratie van ACE2-proteïne verhoogt, de proteïne die we vinden in de weefsels van ons spijsverteringsstelsel en de longen.
Een hogere concentratie ACE2 zou in theorie dus de ernst van het acute Respiratory Distress Syndrome, dat vaak gepaard gaat met COVID-19, kunnen temperen. Andere onderzoekers weerleggen dit argument en stellen dat een overdaad aan ACE2 het het virus net makkelijker maakt om in de cellen te penetreren.
Aan de universiteit van Catania (Italië) loopt bovendien een studie van Lucia Malaguarnera, die concludeert dat de antioxidant resveratrol een onderdrukkende werking op de cellen van ons immuunsysteem uitoefent, wat dus een positief effect kan hebben bij ademhalingsmoeilijkheden die toch frequent met COVID-19 worden geassocieerd.
En zo kunnen we nog een tijdje doorgaan, waarbij er natuurlijk ook steeds studies opduiken die net het tegendeel (of de risico’s) beklemtonen.
Met de natte vinger?
Blijft daarom dé sleutelvraag: hoe moeten we deze tsunami van studies over wijnconsumptie en gezondheid, die elkaar radicaal tegenspreken, nu evalueren als ‘fake’ of ‘truth’? Wat zijn hun achilleshielen?
We lijsten ze even op.
1. Hoeveel resveratrol?
Dat resveratrol, zo manifest aanwezig in wijn, maar bijvoorbeeld ook in bessen met zwarte schil, pinda’s of pistachenootjes, gunstig kan werken, wordt door de meerderheid van wetenschappers wel aanvaard.
De dosis is echter sterk afhankelijk van het soort druif, de leeftijd van de stokken, het terroir, de maceratie- en fermentatietijd et cetera. Rode wijn is op dat vlak wel meestal ‘superieur’ aan antioxidanten.
2. Consumeer met mate
Mogelijke gezondheidsbonussen hangen ook nauw samen met de matigheid qua wijnconsumptie. Dat is echter een wezenlijk punt waar veel gulzige lezers vlotjes over stappen.
Ook al heeft de Hoge Gezondheidsraad recent nog zwaar gesnoeid in het ‘ideale’ en ‘maximale’ aantal glazen wijn op weekbasis, toch lijkt bij veel onderzoeken toch de consensus te groeien dat één tot twee glazen per dag het kantelpunt vormen. Eens we, en dat vooral op systematische basis, dit volume overschrijden, verdwijnen namelijk de potentiële gezondheidseffecten aan hoog tempo, en dreigen ze zelfs negatief te worden.
3. Structurele zwaktes
Wat de diverse studies betreft, zowel pro als contra wijnconsumptie, vertonen deze vaak veel structurele zwaktes. Ofwel zijn de steekproeven te kleinschalig (bijvoorbeeld slechts 140 m/v), te eenzijdig (bijvoorbeeld maar één beroeps- of leeftijdsgroep) of lopen te kort (bijvoorbeeld zoals in coronatijden er vaak al publicaties waren na enkele maanden).
4. Wat met andere variabelen?
Maar zelfs longitudinale studies zijn in hetzelfde bedje ziek, want ze spreiden zich vaak over jaren waarbij ze te veel interveniërende variabelen gemakkelijkheidshalve ‘buiten spel zetten’.
Zo herinner ik me een Amerikaans gezondheidsonderzoek bij verpleegkundigen dat ruim 20 jaar aansleepte en waar ook de factor ‘alcoholgebruik’ werd afgetoetst. Uit de resultaten was echter onduidelijk in hoeverre erfelijke factoren in de familie, geboortes of werkstress werden meegerekend – of eerder dominant waren – in het onderzoeksmodel naar de gezondheidseffecten van wijn.
Sterker nog: om per se de actualiteit bij te benen, brengen sommige onderzoeksteam heden ten dage aan razend tempo rapporten uit over potentiële effecten van resveratrol op COVID-19, research die nog uitsluitend op proefdieren werd getoetst.
Niemand die kortom kan voorspellen of deze labosituaties en voorlopige resultaten ook linea recta op mensen toepasselijk zijn.
5. Maury niet te letterlijk nemen
Maar waarschijnlijk de beste waarschuwing is dat we de Docteur Maury-doctrine niet te letterlijk mogen nemen. Resveratrol vormt maar één component van wijn, niet de totaliteit van de beleving en het glasplezier.
Dwangmatig wijn drinken om zo een voldoende dagdosis antioxidanten binnen te slikken, lijkt me dus dommer dan dom.
