Net nu de relaties tussen het Westen en Rusland slechter dan ooit zijn, staan we volgens sommigen dicht bij een nieuw Iraans nucleair akkoord. Dat moet voor een heropleving zorgen van het zogenaamde Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA of “Gezamenlijk alomvattend actieplan”), waarbij het Westen onder de Amerikaanse President Obama in 2015 overeenkwam om de sancties opgelegd aan Iran te milderen in ruil voor een soort van monitoring van het Iraanse kernprogramma.

In 2018 maakte Obama’s opvolger Donald Trump een einde aan dat akkoord. Tot grote frustratie van Europese regeringen, die al stonden te popelen om terug handel te gaan voeren met Iran. Met een speciaal investeringsvehikel probeerden zij los van de VS de handel met Iran opnieuw leven in te blazen, maar dat mislukte grandioos. Een zoveelste blijk van de Amerikaanse politiek-militaire almacht.

Op zich is handel met vijandige naties zeker geen slecht idee, zolang het onder bepaalde voorwaarden gebeurt. Wederzijdse afhankelijkheid verhoogt immers de kans op vrede, hoewel de Russische inval in Oekraïne de beperkingen hiervan wel aantoont. Toch waren Europese landen allicht naïef om zo gretig een normalisering van de betrekkingen met het Iraanse regime na te streven. Dat betogen Iran-experts Rebecca Schönenbach en Kambiz Ghafouri op een door de denktank European Foundation for Democracy georganiseerd seminarie hierover dat onlangs plaatsvond in Brussel.

Iran is niet enkel een gevaar voor Israël

Volgens beide experts moeten Europeanen inzien dat Iran niet enkel een gevaar is voor Israël, maar ook voor Europa. In de Iraanse Grondwet staat immers ingeschreven dat het regime de Islamitische revolutie moet exporteren. Zij wijzen er op dat Iran deze doelstelling ook in uitvoering brengt, en niet enkel in het Midden-Oosten, waar de regeringen van Libanon, Irak en zeker Syrië onder sterke Iraanse invloed staan. Ook in het Westen laat Iran zich net als Rusland al sinds jaar en dag in met politieke beïnvloeding en het najagen van dissidenten.

Iran gaat bovendien zo ver om zelfs terroristische aanslagen te plegen. Zo waren er de laatste jaren Iraanse terreuractiviteiten in ons land, Nederland, Denemarken, Frankrijk, Duitsland en Albanië, net als in de Verenigde Staten. Vaak ging het daarbij om Iraanse dissidenten of Joodse doelwitten. Bij een aanslag op een bus Israëlische toeristen in Bulgarije in 2012 kwam echter ook de Bulgaarse chauffeur om het leven. Dat is nu eenmaal de logica van dit soort niets ontziend terrorisme.

Meest bekend is de mislukte aanslag op een congres van Iraanse dissidenten in Parijs in 2018, waarbij de uitvoerders in Wilrijk onder een schuilnaam leefden en de Belgische nationaliteit hadden. Dankzij internationale samenwerking werden de kopstukken hiervan opgerold, onder meer door het Belgische gerecht. De hoofdorganisator van deze verijdelde aanslag, Assadollah Assadi, was zo maar even een Iraans diplomaat. De terrorist-diplomaat zit nu opgesloten in een Belgische gevangenis.

Vermeende pogingen van de Belgische regering om de man te ruilen met een door het Iraanse regime gegijzelde Belg in Iran leidden daarbij onlangs tot grote verontwaardiging, waarbij het Brusselse Hof van Beroep hiervoor zelfs een voorlopig verbod oplegde, op vraag van Ingrid Betancourt, een Colombiaans-Franse politica die lange tijd zelf gegijzeld werd door een linkse terreurgroep en als geen ander begrijpt hoe dergelijke deals de Iraanse gijzelpraktijken enkel maar zouden aanmoedigen. 

Staatsveiligheid

Volgens geruchten zou de Belgische staatsveiligheid deze aanpak hebben aangeraden aan de Belgische regering, die sowieso al een kaderakkoord door het Belgisch Parlement wist te krijgen hiervoor. We weten niet wat hier allemaal echt van aan is, maar als dit het geval is, lijkt het een bijzonder onzinnige strategie. Het zet Iran immers aan om buitenlanders te gaan gijzelen in ruil voor toegevingen allerhande, een smerige praktijk die het regime al vaak toepaste.

Op het seminarie van de denktank European Foundation for Democracy was de Fins-Iraanse journalist Kambiz Ghafouri scherp voor het idee om Assadi vrij te laten, ook al omdat deze aanslag “de grootste terreuraanslag ooit op Europese bodem zou zijn geweest. Het beleid om terroristen te sussen zal Europa schaden, zoals in het verleden het geval was”. Daarbij verwijst hij naar een andere Iraanse terrorist, Abdolrahman Banihashemi. Die vermoordde in 1987 een piloot in Zwitserland, maar werd uiteindelijk wel gearresteerd in Zweden, waarna de Zweedse autoriteiten hem echter naar Iran lieten terugkeren in 1990. De terrorist keerde in 1992 terug naar Europa en vermoordde in een restaurant in Berlijn drie Iraanse dissidenten. 

Frustrerend genoeg maakte Zweden dit jaar nog dezelfde fout. In maart van dit jaar stuurden de Zweedse autoriteiten twee van terreur verdachte Iraniërs terug naar hun land. Op 21 augustus werd in Stockholm een bom ontdekt die mogelijks bedoeld was voor Iraanse dissidenten. Het toont aan hoe naïef en weinig assertief Europese landen blijven omgaan met landen als Iran, die door de VS ooit als “schurkenstaat” werden betiteld. 

Het vermelden waard is hoe Ghafouri ook beschreef hoe makkelijk het is voor mensen die dicht bij het Iraanse regime staan om het Westen te bezoeken, hun kinderen er te laten studeren en er medische zorgen te genieten, ook al hebben ze moorden en onderdrukking van de bevolking op hun palmares. Hij pleitte daarbij voor gerichte “Magnitsky”-sancties, om hen zo in hun bewegingsvrijheid te beperken.

Helpt Iran Rusland om de sancties te ontwijken?

Rebecca Schönenbach, een Duitse experte in terrorisme-financiering, besprak in mijn meest recentste Brussels Report podcast hoe Iran en Rusland “al jaren samenwerken in het Midden-Oosten”, maar zeker een stuk intenser “gedurende de laatste maanden”, nu Rusland hoopt dat een vernieuwde Iran-deal meer mogelijkheden geeft om “sancties te ontwijken”, aangezien “Rusland Iran als een goed vehikel ziet om sancties te ontwijken, waarbij Rusland in het verleden ook Iran hielp sancties te ontwijken.” Zij verwijst daarbij naar hoe Reza Zarrab, een goudsmokkelaar die Iran daarbij hielp, door Rusland hiervoor werd opgeleid, wat één van de grootste witwasschandalen ooit was. 

Volgens Schönenbach bezorgt Iran op dit moment drones en machine-onderdelen aan Rusland, vaak vanuit China. Rusland is naar verluidt ook van plan om olie naar Iran te exporteren, zodat Iran die dan naar het Westen kan doorvoeren.  

Over de Duitse groenen stelt zij trouwens:

“Terwijl de Duitse regering de Duitse kerncentrales sluit, is [het Duitse] Ministerie van Buitenlandse Zaken, dat door de groenen wordt geleid, bereid om toe te laten dat “civiel gebruik” van kernenergie mogelijk wordt voor het Iraanse regime. Interessant!”

Over het Iraanse kernprogramma waarschuwt ze: “Volgens experts staan ze twee tot vier weken af van een kernkop, wat wel nog geen nucleair wapen is”. Volgens een nieuw rapport van het Internationaal Atoomenergieagentschap zou Iran nu ook het nodige uranium hebben verrijkt voor een bom. Het maakt allemaal duidelijk hoe onzinnig het is op de hoede te zijn voor Rusland en tegelijk de relaties met Iran te normaliseren.

De auteur Pieter Cleppe is hoofdredacteur van BrusselsReport, een webstek die zich richt op nieuws en analyse met betrekking tot EU-politiek.