De premier van Polen roept Noorwegen op de miljarden extra winst die ze maken met olie en gas te delen. Vanwege de boycot door steeds meer landen van Russische olie en gas verkoopt Noorwegen daar meer van. En dat gebeurt tegen een fors hogere prijs.

Noorwegen heeft sinds het begin van de oorlog wrang genoeg enorm geprofiteerd van de onrust die is ontstaan op de energiemarkten. Het land is een van de weinige die West- en Centraal Europa een alternatief kan bieden voor Russisch gas. Er liggen al pijpleidingen, er zijn nieuwe in aanbouw en de afstand is te overzien.

Na Gazprom de grootste

Het Noorse energiebedrijf Equinor was lange tijd na Gazprom de tweede gasexporteur naar Europa. Door de energietransitie (meer gas, minder kolen in met name Oost-Europa) nam de export van gas al langer toe. Met het uitbreken van de oorlog is dat voor het Noorse bedrijf nog meer geworden.

Equinor (vroeger bekend als Statoil) heeft in het eerste kwartaal een fors hogere winst gemaakt dan vorig jaar in hetzelfde kwartaal. De winst steeg van 5,5 miljard dollar naar 18 miljard dollar (bijna 17 miljard euro). Eind februari brak de oorlog uit in Oekraïne en stegen de toch al hoge energieprijzen verder.

Noors gas van levensbelang

Ons land importeert zo’n 30 procent van ons gas uit Noorwegen. Ook Nederland importeert steeds meer gas uit Noorwegen. Daar was het al ruim voor de oorlog in Oekraïne mee begonnen. Het Noorse gas moet het sluiten van de gasvelden in Groningen deels compenseren. Polen koopt sinds deze maand geen Russisch gas meer omdat het weigert toe te geven aan de Russische eis dat in roebels te betalen. Eind dit jaar zal de Import vanuit Noorwegen toenemen, want dan moet een nieuwe gaspijpleiding die van Noorwegen via Denemarken naar Polen loopt in gebruik worden genomen.

Belachelijk

“Maar moeten we die gigantische prijzen betalen aan Noorwegen”, vroeg de Poolse premier Mateusz Morawiecki zich zondag af. “Vier tot vijf keer meer dan wat we vorig jaar betaalden. Dat is belachelijk.”

Hij vindt dat Noorwegen de extra verdiensten niet zomaar op kan eisen. “Ze moeten die extra winsten delen. Dit is niet normaal. Want indirect profiteren ze van de oorlog die Poetin is begonnen.”

Morawiecki vindt dat vooral Oekraïne een deel van die extra opbrengsten moet krijgen.

Ook in Noorwegen is er kritiek op het maken van grote winsten dankzij de oorlog. “Er zijn tijden dat het niet leuk is om geld te verdienen. En dit is gezien de situatie zo’n tijd”, zei de Noorse minister van energie in maart al.

Enorm fonds

Noorwegen steekt al sinds 1996 de opbrengst van de olie en gasexport in een staatsbeleggingsfonds. Dat fonds is gegroeid tot maar liefst 1,2 biljoen euro en investeert wereldwijd in 9300 bedrijven.

Omdat de financiële markten de laatste maanden onder spanning staan is de waarde van het fonds ook wat gedaald. In het eerste kwartaal verloor het bijna 70 miljard euro aan waarde.