Rusland voert in het noordpoolgebied, vlakbij de grens met Noorwegen en Finland, tests uit met nieuwe wapensystemen die in de actuele wapenverdragen niet zijn opgenomen. Dat staat in een rapport van de Noorse Inlichtingendienst (NIS). Het rapport waarschuwt daarbij dat de internationale wapenverdragen het tempo van de ontwikkeling van nieuwe wapentechnologie niet kunnen bijhouden.

De Verenigde Staten en Rusland hebben recent hun verdrag over de vermindering van strategische aanvalswapens voor een periode van vijf jaar verlengd, maar dat document blijkt geen betrekking te hebben op de nieuwe systemen die momenteel in ontwikkeling zijn. Het rapport waarschuwt dat vooral de Russische kernwapensystemen Poseidon en Burevestnik een aanzienlijk risico voor de regio kunnen vormen.

Complex

‘De nieuwe technologieën moeten het gemakkelijker maken om raketafweersystemen te misleiden of te verslaan of om een conventionele militaire inferioriteit te compenseren,’ betoogt vice-admiraal Nils Andreas Stensønes, hoofd van de Noorse inlichtingendienst, in een commentaar op het rapport.

‘Het wereldwijd arsenaal kernwapens is aanzienlijk ingekrompen, maar de situatie is veel complexer geworden dan tijdens de Koude Oorlog. Het nieuwe verdrag is onvoldoende om de jongste technologische ontwikkelingen te dekken. De overeenkomsten moeten worden bijgewerkt.’

Stensønes zegt bijzonder bezorgd te zijn over de nieuwe wapens Poseidon en Burevestnik. De Poseidon is een nucleair aangedreven onderwaterdrone die ook met kernkoppen kan worden bewapend. Burevestnik (SSC-X-9 Skyfall) is een nucleair aangedreven kruisraket met een wereldwijd bereik en het vermogen om toekomstige raketafweersystemen te penetreren.

‘Deze systemen zijn nog niet klaar, maar er vinden volop tests plaats in het noorden van Rusland, vlakbij Noors grondgebied,’ werpt Stensønes op. ‘We hebben activiteiten opgemerkt rond de Barentszzee, de Witte Zee, het schiereiland Kola en Nova Zembla. Twee jaar geleden werd trouwens al een ongeval met een Burevestnik, waarbij ook straling is vrijgekomen, geregistreerd.’

‘De nieuwe nucleaire activiteiten vormen een aanzienlijk risico,’ voert Stensønes aan. ‘De nieuwe wapens zijn moeilijk te bestrijden omdat ze op een lage hoogte vliegen of zich onder water verplaatsen.’

Veiligheidsbalans

Het rapport wijst op drie redenen waarom de Russische nucleaire afschrikking belangrijker wordt. ‘Rusland voelt zich bedreigd,’ luidt het daarbij. ‘Het land beweert in eerste instantie dat de Navo, het westerse militaire bondgenootschap, zijn activiteiten heeft aangepast. De traditionele patrouille en informatievergaring zouden zijn ingeruild tegen gesimuleerde aanvallen op Russische doelwitten. De Navo zou bovendien ook dichter bij de Russische grenzen komen.’

‘Verder zegt Rusland dat de Navo ook nieuwe types van oorlogvoering, zoals het gebruik van digitale operaties en militarisering van de ruimte, gebruikt. Bedoeling zou zijn om een proactieve aanval uit te voeren op Russische ballistische raketten. Tenslotte zegt Rusland dat de Verenigde Staten de wereldwijde veiligheidsbalans proberen te ondermijnen.’

‘Rusland beschouwt een ondermijning van het strategische evenwicht echter als een existentiële bedreiging die het eigen gebruik van kernwapens zou kunnen rechtvaardigen,’ aldus de Noorse Inlichtingendienst. ‘Indien Rusland zou vrezen in een conflict met de Navo verslagen te worden, sluit het land de inzet van tactische kernwapens niet langer uit. Dat staat in een rapport over nucleaire afschrikking dat de Russische regering vorig jaar heeft gepubliceerd. Hiermee stapt Rusland af van de belofte om nooit als eerste een kernaanval te zullen lanceren.’

Het rapport wijst er nog op dat de opslagplaatsen van de kernwapens weliswaar voldoende zijn beveiligd, maar waarschuwt dat het transport van kernkoppen – langs de weg of over het spoor – een risico op incidenten inhoudt. ‘Daarbij zou ook radioactiviteit kunnen vrijkomen,’ luidt het.