Bpost zit in vieze papieren. Terwijl het onderzoek rond gesjoemel met het krantencontract nog niet afgerond is (en miljoenen euro’s boete dreigen), dreigt een nieuw schandaal. Verder intern onderzoek van Bpost zelf wijst uit dat het te veel subsidies gerekend heeft voor sommige overheidsopdrachten. Wat het precies is, houdt Bpost angstvallig vaag. Maar opvallend: de Inspectie van Financiën waarschuwde in 2021 al voor te hoge kosten aan de overheid. De impact is in elk geval niet min: Bpost zelf schat de impact op het boekjaar op 25 tot 50 miljoen euro. Meteen kon het beursgenoteerde bedrijf niet anders dan de financiële vooruitzichten voor het volledige jaar 2023 intrekken: een bommetje. De beurskoers dook vanmorgen meer dan 20 procent lager. Voor Vivaldi, en meer bepaald minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) wordt Bpost zo meer en meer een dossier met kopzorgen. Want er is nog steeds geen nieuwe CEO (het loon ligt relatief laag) en ook de heisa rond het krantencontract is niet weg. Daar moeten de boetes nog volgen, én er is nog het onderzoek van de federale regering dat moet aantonen of ook daar jarenlang te veel betaald is.

In het nieuws: Bpost krijgt een dreun op de beurs.

De details: Vivaldi zit met een echt zorgenkind. Bpost sukkelt van het ene schandaal in het andere, de positie van het overheidsbedrijf wordt op die manier wel heel wankel. De politieke verantwoordelijken, minister De Sutter en voorzitter van de raad van bestuur Audrey Hanard, dreigen schade op te lopen.

• “Uit de voorlopige resultaten van deze compliance reviews, die nog lopende zijn, is gebleken dat de marges van Bpost op bepaalde diensten die aan de Belgische staat zijn geleverd mogelijk niet aanvaardbaar zijn volgens de toepasselijke wetgeving”, zo kwam Bpost maandagavond laat plots met een vage uitleg, in een persbericht.
• Alles lijkt erop dat de top van het bedrijf niet anders kon: wettelijk zijn ze verplicht, omdat ze beursgenoteerd zijn, om transparant te zijn over dergelijke interne onderzoeken of ‘compliance reviews’ zoals het met een dure term heet.
• Die onderzoeken kwamen er in navolging van de doorlichting van het veelbesproken krantencontract, waarbij ex-CEO Dirk Tirez in nauwe schoentjes kwam en uiteindelijk moest opstappen. Bpost is vervolgens vrijwillig gestart met het doorlichten van andere aanbestedingen en overheidsopdrachten.
• Ook in die dossiers is nu sprake van gesjoemel en prijsmanipulatie, zo laat het bedrijf uitschijnen, zonder dus verdere details prijs te geven. Bpost levert verscheidene zogeheten “diensten van algemeen economisch belang” in opdracht van de staat, die daar dan flink voor betaalt.
• Dat takenpakket, en ook de inkomsten dus daaruit, is behoorlijk uitgebreid: het gaat onder meer om postkantoren openhouden, de prijs van priorpostzegels geplafonneerd houden, nummerplaten distribueren, een aantal zaken via de bank, en zelfs “digitale opdrachten”. Een deel van die activiteiten liggen al langer onder vuur: de waakhond BIPT voerde al onderzoeken naar de prijzen van de postzegels, en liet in een recent rapport nog eens weten geen “effectieve controle op de kosten te kunnen garanderen”.
• De financiële impact is in elk geval gigantisch voor Bpost. Want zelf liet het weten dat de verwachte resultaten van 2023 niet meer gegarandeerd kunnen worden. Het bedrijf zelf heeft het over een financiële impact voor het volledige jaar 2023 “voor een orde van grootte van 25-50 miljoen euro”.
• Meteen trok het bedrijf alle financiële vooruitzichten voor het volledige jaar 2023 in, wat een internationale blamage is naar de beleggerswereld toe. Pakweg een pensioenfonds in Canada zal nu wel twee keer nadenken voor het nog in de Belgische post investeert. Op de beurs volgde vanmorgen een dreun: 20 procent van de waarde van het bedrijf verdampte, ofwel 200 miljoen waardeverlies. Het waardeverlies voor de Belgische staat, en uiteindelijk de belastingbetaler is gigantisch: Bpost verschrompelde de afgelopen jaren in waarde.

Uitgezocht? Hoe zitten die financiële stromen van de overheid naar Bpost dan ineen?

• Er zijn drie grote contracten tussen Bpost en de Belgische overheid:
  • Ten eerste is er het 7de beheerscontract, dat sinds 2023 loopt, voor 130 miljoen per jaar.
  • Dan is er de beruchte ‘distributieconcessie voor de pers‘ ofwel het krantenconctract. Dat zat op 175 miljoen per jaar, en zal vanaf 2024 aan 125 miljoen per jaar gedaan worden.
  • Tenslotte is er nog een ‘beheerscontract voor de Universele Postdienst‘, daarvoor is er voorlopig geen som vastgelegd, het huidig contract loopt af eind dit jaar.
• Maar daar houdt het niet op, qua inkomsten vanuit de overheid voor Bpost. Want die worden ook betaald om de verkeersboetes te innen, wat ook zo’n 20 miljoen euro per jaar oplevert. En daarnaast is er het beheer van de zogenaamde 679-bankrekeningen van de overheid, ook goed voor 38 miljoen per jaar.
• Hoe dan ook zit die 25 tot 50 miljoen aan teveel betaalde sommen dus bij de beheerscontracten, het huidige 7de, of mogelijks ook de vorige. Alles wat daaronder valt ziet men als “uitvoering van de diensten van algemeen economisch belang”.
  • Dat gaat onder meer over “de instandhouding van een nabijheidsnetwerk met een minimale omvang”. Bpost wordt verplicht om minimaal 1.300 ‘postale servicepunten’ open te houden, en wordt daarvoor gecompenseerd.
  • Dan zijn er de “dagelijkse” diensten van algemeen economisch belang, zoals de uitbetaling aan huis van de pensioenen, en ook andere “ad hoc diensten van algemeen belang”, zoals de sociale rol van de postbode, en het verzenden aan een verminderd tarief van vzw’s.
• Die overheidsinjecties én het uitgebreide pakket aan taken die Bpost moet doen in ruil zeggen veel over het soort overheidsbedrijf dat Bpost is: helemaal geen ‘normaal’ en mager distributiebedrijf, maar een veel ‘breder’ bedrijf, dat van het binnenhalen van inkomsten via de overheid een economisch model probeerde te bouwen.
• Dat is een stuk een ideologische discussie: de liberalen, maar ook N-VA in oppositie, hebben al veel langer moeite met zo’n ‘brede’ invulling van het nochtans beursgenoteerde bedrijf. Aan de linkerkant blijkt nochtans dat de drang om dat in stand te houden erg groot is: niet voor niets wijzen verschillende insiders erop dat de greep van de PS op het bedrijf erg groot is.
• Met de jonge voorzitter van de raad van bestuur Audrey Hanard lijkt men een perfecte figuur gevonden te hebben bij de PS: zij trad in het schandaal rond het krantencontract net naar voor als de figuur die schoon schip wilde maken. “Maar achter de schermen is het het PS-instituut dat aan de touwtjes trekt“, zo stelt een ex-directeur van Bpost. Op 9 mei moet diezelfde Hanard in de Kamer tekst en uitleg over het krantencontract komen geven: dat beloofd alvast spannend te worden.
• Hoe dan ook leidde dat bedrijfsmodel om zoveel mogelijk inkomsten uit de overheid te halen, tot scherpe vragen van de Inspectie van Financiën, de financiële waakhond van de overheid. In een rapport uit 2021 toonde die zich erg kritisch over de aanpak van de overheid:
  • “De verspreiding van de totale budgettaire cashflow over diverse begrotingssecties leidt tot intransparantie over het totale bedrag aan overheidsfinanciering dat jaarlijks aan Bpost toekomt.”
  • De huidige praktijk lijkt op een divida-et-impera strategie (‘verdeel en heers’) om de diverse FOD’s vooral géén overzicht over het geheel te verschaffen. Men vraagt zich af wie daarmee gediend kan zijn…?”

De essentie: Hoeveel lijken nog in de kast bij Bpost? En leidt dat tot politieke schade?

• De vraag is nu of er ook in de vorige boekjaren sprake is van overcompensatie. “In afwachting van een verdere juridische en financiële analyse, kan Bpost momenteel geen meer gedetailleerde informatie verstrekken, met name over de impact met betrekking tot inkomsten uit het verleden”, zegt het bedrijf daarover.
• Alleen lijkt het evident dat de manipulatie van overheidsopdrachten niet pas in 2023 is begonnen. Daar gaan meer dan vermoedelijk gerechtelijke onderzoeken volgen, en ook claims, vanuit de overheid, richting het bedrijf waar ze nog altijd de meerderheid van de aandelen hebben.
• Bovendien is de ellende rond het krantencontract nog helemaal niet weg. De concurrentiewaakhond BMA heeft nog steeds een onderzoek lopen, waarbij de straffen tot 10 procent van de omzet kunnen oplopen. Die potentiële schade loopt dus in de honderden miljoenen, ook voor de uitgeversbedrijven DPG Media en Mediahuis overigens.
• Daarnaast is er onder liberale druk in het nieuwe krantencontract een voorwaarde ingebouwd. Dat contract verminderde van 175 naar 125 miljoen euro, maar zal enkel worden toegekend, als blijkt dat er daar geen exuberante winstmarges op gepakt worden. Een externe revisor én het Rekenhof voeren dat onderzoek, dat ook nog loopt.
• In die zin was vicepremier Vincent Van Quickenborne (Open Vld) behoorlijk visionair, toen hij die voorwaarde doorduwde bij het toekennen van het nieuwe krantencontract: het vermoeden dat Bpost op heel ernstige manier de ‘distributieconsessie voor de pers‘ afroomde (er was sprake van honderd miljoen, op een contract van 170 miljoen) blijkt nu alvast een techniek die bij de andere overheidscontracten ook gangbaar was.
• En heel opmerkelijk in die zin: de concurrent van Bpost op vlak van distributie van kranten, het kleinere PPP, kondigde dit weekend aan nu wél mee te doen voor de nieuwe concessie. Dat is opvallend, omdat er plots wel 50 miljoen euro is verdwenen uit dat contract: het zegt meteen veel over de marges en structuren in het vorige contract.
• Overigens ontkende de topman van PPP, Michel d’Alessandro, in De Tijd “dat hij ooit contact had met Bpost over de krantenconcessie“. Wel geeft hij toe dat er een ’tripartite-akkoord’ was met Mediahuis en DPG Media, om in Gent de kranten te mogen bussen. Het is net dat wat nu onderzocht wordt: dat PPP door de grote twee uitgevers gesust werd met de routes in Gent, om dan Bpost vrije baan te geven voor het grote contract.
• Voor de PS is het hele gebeuren slecht: hun voorzitter van de raad van bestuur komt onder druk, en heel het model van Bpost zelf om te overleven, en de jobs voor de vakbonden te garanderen, komt op de helling.
• Maar ook minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter komt langzaam maar zeker onder druk: hoeveel schandalen kunnen er nog losbarsten? Zelf stelde De Sutter op Radio 1 dat ze “tevreden is met het intern onderzoek, dat grondig gevoerd is”. Ze vond het ook goed “dat alles wat de voorbije jaren fout gelopen is, nu naar boven komt“. En er was een waarschuwing voor Bpost: “Als blijkt dat we meer betaald hebben dan verantwoord was, dan is dat onwettig. Nu komt er verder onderzoek, maar het spreekt vanzelf dat er terugbetaald zal worden als dat het geval is.”
• Toch is het de vraag of De Sutter weg blijft komen met de zaak af te schuiven “op het verleden”. Ze is ondertussen wel al 2,5 jaar de bevoegde minister, en onder haar auspiciën werd Dirk Tirez aangesteld als CEO. Die is ondertussen zelf al moeten gaan: het bedrijf is al maanden zonder kapitein aan het varen.
• De zoektocht naar een nieuwe CEO wordt ondertussen door alle schandalen steeds moeilijker: de Belgische overheid biedt ‘maar’ een salaris van zo’n 300.000 euro vast, met nog 100.000 euro aan bonussen per jaar. Dat lijkt niet competitief, om zo’n erfenis te moeten gaan opruimen, en tegelijk nog ernstige kandidaten aan te trekken.

We geven het nog mee: Beursanalisten reageren ondertussen vernietigend op het nieuws.

• De eerste resultaten uit een onderzoek van Bpost naar aanbestedingen van de Belgische overheid zijn zorgelijk. Dit oordeelde analist Frank Claassen van Degroof Petercam. Claassen vreest dat de impact niet eenmalig is en ook gevolgen kan hebben voor toekomstige jaren.
• David Kerstens, analist bij beurshuis Jefferies, houdt er rekening mee dat Bpost het krantenbedelingscontract verliest, wat tot 4.000 banen kan kosten en 100 miljoen euro aan herstructureringskosten.
• KBC Securities spreekt over “toenemende onzekerheid” rond het bedrijf, maar wijzigt zijn koopaanbeveling niet.
• ING is somberder en noemt Bpost een oninvesteerbaar (“uninvestable”) aandeel door de grote onzekerheid.

Pijnlijk: Nieuwe Oeso-cijfers kronen België weer eens ‘wereldkampioen’ in taksen op arbeid.

• “We zetten in op een verdere verlaging van de lasten op arbeid”, zo stond in het Vivaldi-regeerakkoord van 2020. Maar in de vandaag uitgebrachte statistieken van de landenkoepel OESO is daar niets van te merken. Want pijnlijk: de lasten op arbeid zijn nergens in de geïndustrialiseerde wereld zo hoog als in dit land, zo blijkt uit het jaarlijkse rapport Taxing Wages van denktank OESO.
• De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling berekent voor elk van haar lidstaten de loonwig of ’tax wedge’: het verschil tussen de loonkosten die de werkgever betaalt en het nettoloon dat de werknemer overhoudt. Het gaat om de som van de werkgevers- en werknemersbijdragen en de inkomensbelasting en geeft dus aan wat de lasten op arbeid zijn.
  • Voor een alleenstaande werknemer komt de loonwig uit op 53,0 procent in 2022.
  • Die 53 procent is de som van inkomensbelasting (20,7 procent van de loonkosten), werknemersbijdrage (11 procent) en werkgeversbijdrage (21,3 procent).
  • Dat percentage zit in de lift: een jaar eerder kwam de belastingdruk uit op 52,6 procent en het jaar daarvoor op 51,5 procent. Van lagere lasten op arbeid is dus geen sprake: de belastingdruk stijgt alleen maar.
• België is zo ook het enige land waar de grens van 50 procent van de loonkosten overschreden wordt. Anders gesteld: ruim de helft van wat de werkgever betaalt, gaat naar de staat of de sociale zekerheid. En erger: het verschil met de andere landen wordt groter. Net als vorig jaar staat Duitsland op twee, maar daar daalt de belastingdruk tegenover 2021 wat.
• De Belgische fiscaliteit benadeelt zoals bekend de singles, nochtans een groeiende bevolkingsgroep. Maar ook een ander gezinstype, tweeverdieners met twee kinderen, wordt nergens zo zwaar belast als in België.
• Het rapport zet meteen nog wat meer druk op de fiscale hervorming, die Vivaldi nog plant te doen, na de pensioendiscussie. Want daar zou men net willen landen met een hervorming die de lasten op arbeid flink doet dalen.

Van kwaad naar erger: Sarah Schlitz (Ecolo) blijft (communicatief) zwalpen. Haar kabinet viel plots Sander Loones (N-VA) persoonlijk aan, en vergelijkt hem met Nazi’s. Zo maakt ze zichzelf onhoudbaar.

• Met wie omringt Ecolo-staatssecretaris Sarah Schlitz zich in feite? Die vraag dringt zich meer en meer op, nu dag na dag de communicatie telkens wijzigt over fouten die haar medewerkers maken.
• Vanmorgen was het alweer prijs: andermaal moest Schlitz brokken ruimen. Dat zit zo: gisteren vond een kabinetsmedewerker van Schlitz er niets beter op om, in heel de heisa rond haar wel erg liberale omgang met de waarheid rond haar persoonlijk logo, plots de boodschapper aan te vallen. N-VA-Kamerlid Sander Loones bond immers over het onwettelijk gebruik van dat persoonlijke logo de kat aan de bel, bij de Commissie Verkiezingsuitgaven in de Kamer.
• De kabinetsmedewerker deelde een verhaal op Instagram waarbij er verwezen werd naar een tentoonstelling in Kazerne Dossin, die net het persoonlijke logo van de staatssecretaris had gebruikt in communicatie. “Ze proberen een afleiding te bedenken om een deel van de geschiedenis te camoufleren”, zo werd Loones verweten. Daarbij een foto van Nazi’s met een affice waarop ‘Stem Hitler’ te zien staat.
• Erger nog daarbij: ook een reactie van staatssecretaris Schlitz zelf op datzelfde verhaal, maar dan op Facebook, met de boodschap ‘bedankt voor de steun’. En ook, ‘on lâche rien’, ofwel “we plooien niet”.
• Een dag later, na de impulsieve reacties, is het nu alweer puin ruimen. Want plots volgt een uitleg: neen, het was een persoonlijke account van de kabinetsmedewerker, waarop de aanval geplaatst werd. En neen, Schlitz zelf heeft die ‘bedankt voor de steun’ niet gepost, maar een andere medewerker, die de account van de staatssecretaris beheert. Schlitz liet de reactie op Facebook weer intrekken, zo stellen ze bij de Ecolo-excellentie.
• En dus, alweer een reactie, deze keer op Twitter, van Schlitz zelf dan toch, die alweer door het stof moest, maar daarbij wel geen excuses aanbood: “De vragen van Sander Loones over mijn werk maken deel uit van zijn legitieme rol als parlementslid. Ik roep op tot sereniteit en respect voor het parlementaire werk. Het naziregime heeft genocide en misdaden tegen de mensheid begaan die op geen enkele wijze te vergelijken zijn met het parlementaire werk van de heer Loones.”
• Het zal een hele opluchting zijn voor Loones, die bevestiging over zijn parlementaire werk. In elk geval stelt hij morgen in de Kamer opnieuw vragen aan diezelfde Schlitz, over het nieuwste incident. Eerder diende hij al een motie in om het ontslag te vragen van de staatssecretaris. Die motie zweeft nog steeds, omdat Vooruit, PS en MR die niet wilden wegstemmen: ze plaatsten zo Schlitz de facto onder curatele.
• De laatste uitschuiver lijkt ondertussen wel de fout te veel te worden voor de staatssecretaris, die overigens ook nog steeds blijft beweren dat ze nooit onwaarheden vertelde. Binnen de meerderheid is men het hoe langer hoe meer beu om nog een verdediging te moeten voeren. “Hoe dom allemaal”, zo zuchtte een partijvoorzitter van Vivaldi vanmorgen.
• Bovendien is er de Franstalige pers. Die zweeg gisteren in alle talen over de nazi-rel, terwijl de Vlaamse kranten dat wel oppikten: het duurt meestal iets langer voor zoiets doordringt.
• Maar op de RTBF schreef analist Bertrand Henne ondertussen wel een vernietigende analyse: “De hele communicatie, van twee kabinetsleden van Schlitz, over Loones, was beledigend, dom en vooral gevaarlijk (…) Meer dan de feiten rond haar persoonlijke logo zelf is het de luchthartige houding van Sarah Schlitz die het probleem vormt. Die wordt totaal afgekeurd door haar collega’s. Ze had een paar dagen om te overtuigen, maar momenteel overtuigt ze niet. Ze zal de week eindigen als een partijactiviste, maar misschien niet als staatssecretaris.”

Genoteerd: De Vivaldi-voorzitters willen samen het statuut van Parlementairen hervormen.

• De bedoeling is simpel: een overleg met de vier Vlaamse partijvoorzitters van Vivaldi, om toch wat snelheid te krijgen in het dossier van het statuut van parlementsleden. Na de recente schandalen rond de pensioenen gaat er immers een golf van anti-politiek over de Wetstraat.
• Daar willen Jeremie Vaneeckhout (Groen), Egbert Lachaert (Open Vld), Conner Rousseau (Vooruit) en Sammy Mahdi (cd&v) verandering in brengen, door nog voor de verkiezingen van 2024, en liefst nog dit jaar dus, het statuut van de Parlementsleden simpeler en transparanter te maken. Dat Parlementsleden daarbij loon zouden gaan inleveren is niet de bedoeling: ze verdienen ongeveer evenveel als in andere Europese landen.
• Maar er kan wel gepraat worden over andere extralegale voordelen, of de pensioenstructuur. In wezen wil men naar een statuut dat dichter aanleunt bij dat van een gewone loontrekkende. Meteen zouden complexe regelingen zoals een forse uittredingsvergoeding of een speciale pensioenregeling dan tot het verleden behoren, als de zaak echt hervormd raakt.
• Maar of dat allemaal lukt, is toch maar de vraag. Want de intentie van de vier voorzitters lekte vandaag al uit in Het Nieuwsblad, nog voor er een eerste vergadering heeft plaatsgevonden. “Tja, dat is toch niet hoe je dit soort zaken best vooruit laat gaan, door ze nu al aan de pers te lekken. Dat is op z’n minst prematuur, want we hebben elkaar nog niet gezien”, zo was bij één van hen te horen.
• Bovendien: men wil ook niet het beeld laten ontstaan dat enkel deze Vivaldi-vier de zaak gaan regelen, onder elkaar. “We hebben we toch bilateraal ook al contacten met Bart De Wever (N-VA) en ook Georges-Louis Bouchez (MR) en Paul Magnette (PS). Dus het is niet omdat het vertrekt van de vier dat we het een gesloten groepje gaan houden”, zo is te horen.