De Duitse deelstaat Nedersaksen heeft over een lengte van 100 kilometer een nieuwe spoorlijn die exclusief voor treinen op waterstof is aangelegd, officieel in gebruik genomen. Daarmee heeft de deelstaat een wereldwijde primeur op zijn palmares gezet. De realisatie wordt gezien als een cruciale stap in de overstap naar een duurzame treinsector.

De Franse industriegroep Alstom heeft voor de nieuwe spoorlijn – die de steden Cuxhaven, Bremerhaven, Bremervörde en Buxtehude bij Hamburg verbindt – veertien treinen van het type Coradia iLint geleverd. Deze vloot dient als een vervanging van een groep diesellocomotieven die tot nu toe op de spoorlijn werden ingezet.

Veelbelovend

Waterstoftreinen vormen een veelbelovende manier om het spoorvervoer uitstootarm te maken. Ze bieden een alternatief voor de dieseltreinen die momenteel nog altijd 20 procent van het spoorvervoer in Duitsland vertegenwoordigen.

De Coradia iLint heeft een brandstofcel op het dak ingebouwd. Die wordt gevoed door waterstof die de trein aan boord heeft en die met zuurstof uit de omgevingslucht wordt gemengd. Dit laat de opwekking toe van de elektriciteit die nodig is om de treinen aan te drijven.

De treinen werden ontworpen in de zetel van Alstom in de Zuid-Franse stad Tarbes. De assemblage gebeurde echter in de Duitse stad Salzgitter. De Coradia iLint wordt beschouwd als een pionier in het duurzaam treinvervoer.

Alstom benadrukte dat het project een investering van enkele tientallen miljoenen euro’s heeft opgeleverd en in Duitsland en Frankrijk een tachtigtal arbeidsplaatsen heeft gecreëerd. De voorbije vier jaar werden op de spoorlijn in Nedersaksen proeven met twee waterstoftreinen uitgevoerd. Nu kan echter een reguliere service worden gestart.

Hindernissen

Alstom heeft inmiddels al vier contracten ondertekend voor de levering van enkele tientallen waterstoftreinen in Duitsland, Frankrijk en Italië. “Er is ook geen enkele aanwijzing dat de vraag zou kunnen afnemen”, merkte Stefan Schrank, projectmanager bij Alstom, op.

“Alleen al in Duitsland zouden tussen de 2.500 en 3.000 diesellocomotieven door waterstoftreinen kunnen worden vervangen.” Alexandre Charpentier, spoorexpert bij adviesbureau Roland Berger, raamt dat tegen midden volgend decennium tussen 15 procent en 20 procent van de regionale Europese spoormarkt door waterstof zou kunnen worden aangedreven.

Waterstoftreinen zijn volgens experts vooral aantrekkelijk op korte regionale lijnen waar de kosten van een overstap naar een elektrische aandrijving de winstgevendheid van de route zouden overtreffen. Momenteel rijdt in Europa ongeveer de helft van de regionale treinen op diesel.

Alstom is echter niet het enige bedrijf dat met de technologie werkt. De Duitse groep Siemens stelde in mei dit jaar, in samenwerking met de nationale spoorwegmaatschappij Deutsche Bahn, eveneens een prototype waterstoftrein voor. Die treinen zouden over twee jaar moeten kunnen beginnen te rijden.

“Ondanks de aantrekkelijke vooruitzichten wordt een brede uitrol van waterstoftreinen echter ook met een aantal hindernissen geconfronteerd”, waarschuwt Charpentier. “Om te beginnen is het treintransport niet het enige vervoermiddel dat in de brandstof is geïnteresseerd.”

“De hele transportsector – van vrachtwagens tot vliegtuigen – kijkt naar de mogelijkheden die door waterstof zouden kunnen worden geboden. Ook voor de zware industrie, zoals de staalsector en scheikunde, toont belangstelling. Waterstof biedt immers een interessante mogelijkheid om de uitstoot van koolstofdioxide te verminderen.”

“Duitsland kondigde twee jaar geleden een investering van 7 miljard euro aan om binnen het tijdsbestek van een decennium op het gebied van waterstoftechnologie een marktleider te worden”, stipt Charpentier aan.

“Desondanks wordt het land nog steeds met een gebrek aan infrastructuur geconfronteerd. Dat probleem geldt voor het hele Europese continent. Er zouden kolossale investeringen nodig zijn om een echte verschuiving naar waterstof te realiseren. Het zal dan ook wellicht niet haalbaar zijn om diesellocomotieven voor 100 procent door waterstoftreinen te vervangen.”

Politieke keuze

“Bovendien is waterstof niet noodzakelijk duurzaam”, zeggen de experts. “Dat geldt alleen wanneer het product met hernieuwbare energie wordt aangemaakt. Er bestaan ​​andere, meer gebruikelijke productiemethoden, maar al deze technologieën zijn gebaseerd op basis van fossiele brandstoffen en veroorzaken dan ook een uitstoot van broeikasgassen.”

De nieuwe spoorlijn in Nedersaksen zal zich in eerste instantie moeten voeden met de leveringen van bepaalde industrieën – zoals onder meer de chemische sector – waar waterstof vaak als een bijproduct wordt gecreëerd.

Het Franse onderzoeksinstituut IFP Energies Nouvelles zegt dat waterstof momenteel voor 95 procent afkomstig is van de omzetting van fossiele brandstoffen. De helft daarvan wordt geproduceerd op basis van aardgas. Europa is voor de aanvoer van dat product in belangrijke mate afhankelijk van Rusland. De leveringen van het product staan sinds de inval van Rusland in Oekraïne echter onder sterke druk.

“Politieke leiders zullen moeten beslissen welke sector voor de productie van waterstof prioriteit krijgt”, merkt Charpentier daarbij op. Duitsland zal ook massaal moeten importeren om aan zijn behoeften aan waterstof te voldoen. Onlangs zijn er daarvoor overeenkomsten getekend met India en Marokko. Nu is er ook een akkoord rond leveringen vanuit Canada gemeld.

(ns)