De Russische president Vladimir Poetin wil dat westerse landen het gas dat ze van Rusland kopen voortaan in roebels betalen. Maar Nederlandse energiebedrijven zijn vooralsnog niet van plan dat te doen, laten zij aan RTL Z weten.
‘Onvriendelijke landen’ die aardgas uit Rusland kopen, wil Poetin niet meer in euro’s of Amerikaanse dollars laten betalen, maar in Russische roebels. Onder ‘onvriendelijke landen’ verstaat Poetin landen die sancties hebben opgelegd aan Rusland vanwege de inval in Oekraïne, zoals leden van de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk en de VS.
Doorgaans wordt 60 procent van de gascontracten met Rusland in euro’s betaald en 40 procent in dollars, vertelt Hans van Cleef, energiedeskundige van ABN Amro.
Contract is contract
Die contracten moeten vanaf volgende week dus in roebels betaald worden, als het aan Poetin ligt. Maar energiebedrijf Vattenfall laat weten dat niet van plan te zijn. “Partijen kunnen niet zomaar eenzijdig de valuta in een afgesloten contract wijzigen. Het valt dus nog te bezien wat het effect is van dit idee”, aldus Vattenfall.
En ook voor het Nederlandse Gasterra verandert er niets, denkt het bedrijf. “Het raakt ons in principe niet”, zegt woordvoerder Jan Hendrik Annema. “In onze contracten zijn afspraken gemaakt over de wijze van betalen en we blijven betalen in dezelfde valuta.”
Hij wil niet zeggen welke valuta er in contracten is opgenomen. Hij verwacht niet voor de keuze te worden gesteld dat Gasterra óf in roebels zal moeten betalen, óf niet meer geleverd zal krijgen.
Annema wil evenmin zeggen of Gasterra contact heeft met Gazprom over de kwestie. Wel zegt hij dat hij de mededeling via de media heeft vernomen en niet door Gazprom op de hoogte is gesteld.
“Betalen in euro’s”
Eneco voegt zich bij Vattenfall. Het energiebedrijf laat weten een langlopend contract te hebben met Wingas, een Duitse dochter van Gazprom, voor levering tot 2030. Dat contract is in euro’s en Eneco verwacht dat het gewoon gas geleverd blijft krijgen, tegen betaling in euro’s.
Dat het bedrijf dit contract niet opzegt heeft, naast de leveringszekerheid, ook te maken met het feit dat Gazprom het gas dan tegen de huidige, hogere, prijs aan andere afnemers zal kunnen verkopen, aldus Eneco.
In de gemailde verklaring stelt het bedrijf verder dat er binnenkort een aantal andere contracten met Gazprom aflopen, met een kortere looptijd, en dat deze vanwege de situatie in Oekraïne niet zullen worden verlengd.
“Contractbreuk van Rusland”
Meer duidelijkheid komt uit Duitsland, dat aangeeft niet in roebels te willen betalen. “Als Rusland erop staat dat gasaankopen door landen van de Europese Unie in roebels worden voldaan, pleegt het contractbreuk”, aldus de Duitse minister van Economische Zaken Robert Habeck.
Duitsland is een belangrijke afnemer van Russisch gas en geeft dus gehoor aan de oproep van de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba aan EU-lidstaten om Russisch gas niet in roebels te gaan betalen.
Patstelling dreigt
Stel dat landen dit wel doen, dan gaan ze daarmee ook tegen hun eigen sancties in, vertelt Van Cleef. Verder zou de vraag naar roebels hard stijgen als afnemers massaal in de Russische munt zouden willen betalen. En daar zal de EU niet verantwoordelijk voor willen zijn, want dat speelt Poetin in de kaart.
Kortom: er dreigt een patstelling. Europese partijen zullen niet in roebels willen afrekenen, Rusland zal dan geen gas meer leveren. En dat komt beide partijen misschien ook wel goed uit. “Per saldo zou het dus uiteindelijk een feitelijke, maar niet uitgesproken gasboycot kunnen opleveren waarbij beide partijen naar elkaar kunnen wijzen als schuldigen”, zegt Van Cleef.
In de meeste contracten zijn er overigens doorgaans clausules opgenomen dat er arbitrage kan plaatsvinden als er onenigheid ontstaat over het naleven van de afspraken uit het contract, voegt Annema van Gasterra nog toe. Of zijn bedrijf ook dit soort clausules in de contracten heeft, laat hij in het midden.
Genoeg roebels?
Behalve de principiële kwestie is er ook nog de praktische kant van de zaak. Het is volgens Van Cleef de vraag of er wel voldoende roebels beschikbaar zijn, omdat banken huiverig zullen zijn om die vanwege de sancties aan te houden.
Van Cleef denkt dat de uitspraken van Poetin dan ook een beetje voor de bühne zijn. “Je zou verwachten dat Poetin behoefte heeft aan harde valuta, wereldwijd kun je immers niet zo veel met de roebel. In die zin kun je vragen hoe zinvol zijn uitspraken zijn.”
Koers roebel stijgt
Toch lijkt Poetin wel iets te hebben bereikt. “Hij heeft in ieder geval de koers van de roebel omhoog gepraat”, aldus Van Cleef. Hij vergelijkt de uitspraken van Poetin met een verbale interventie van een centrale bank, waarbij zonder dat er echt actie wordt ondernomen al een reactie in de markt is.
De koers van de roebel was de laatste weken flink weggezakt, als gevolg van de sancties van westerse landen tegen Rusland. Daardoor zijn geïmporteerde producten van buiten Rusland voor Russische consumenten, omgerekend in roebels, ook duurder geworden. Een sterkere roebel maakt die producten wat minder duur voor Russische consumenten.
(kg)