Net als op de arbeidsmarkt ontwikkelt de Belgische economie zich op het vlak van staatsschuld met twee – of drie – snelheden, met toenemende divergentie tussen het sterke Vlaanderen en de zwakkere regio’s Brussel en Wallonië.
Dat blijkt uit een analyse in het jaarverslag van de Nationale Bank (NBB), op basis van een specifieke indicator.
Haar economen gebruikten niet de klassieke schuldgraad, de overheidsschuld tegenover het bruto binnenlands product (bbp), maar wel de verhouding tussen de brutoschuld en de beschikbare jaarlijkse ontvangsten, na aftrek van eventuele overdrachten aan andere deelsectoren van de overheid. Die minder gebruikelijke graadmeter geeft een beter idee van de schuldenlast en de intrinsieke financiële draagkracht van elke deelstaat.
Wat in de grafieken meteen opvalt, is het hoge peil én de scherpe stijging voor het Waals en het Brussels Gewest. “De dynamiek van het Waals Gewest is zorgwekkend”, schrijft de Nationale Bank. “De schuld van dat gewest liep in 2020 op tot 2,5 maal zijn ontvangsten op jaarbasis.”
“De Waalse overheidsfinanciën vertoonden reeds vóór de gezondheidscrisis een aanzienlijk tekort, maar de weerslag van deze crisis op de ontvangsten en de uitgaven, de budgettaire gevolgen van de overstromingen en een bijzonder ambitieus herstelplan zullen de schuld van Wallonië de komende jaren sterk doen toenemen”, verwacht de NBB.
Brussel kreunt onder schulden
“De begrotingssituatie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is al even verontrustend”, gaat de Nationale Bank verder. De laatste jaren is het financieringssaldo er aanhoudend verslechterd en dat gewest is nu het deelgebied met de hoogste schuldgraad: 280 procent van zijn ontvangsten.
Ter vergelijking: in Vlaanderen komen de schulden iets boven 50 procent van de ontvangsten uit. De Nationale Bank is daarom niet meteen bezorgd om de Vlaamse schuldgraad, “op voorwaarde dat Vlaanderen de in 2020 begonnen stijging stopt.”
Ook de houdbaarheid van de schuld van de Franse Gemeenschap (federatie Wallonië-Brussel voor bepaalde bevoegdheden zoals onderwijs en cultuur) lijkt met 80 procent van de ontvangsten minder problematisch.
Begrotingstekorten
De schuldgraad van de federale overheid en de sociale zekerheid komen samen het hoogst uit, namelijk op 3,5 maal hun ontvangsten op jaarbasis. “Het federaal niveau beschikt echter over volledige fiscale autonomie, waardoor het een krachtige hefboom heeft om indien nodig zijn begrotingstraject te wijzigen”, zegt de Nationale Bank.
Pierre Wunsch, de gouverneur van Nationale Bank, schoof tijdens zijn presentatie van het jaarverslag een nationaal begrotingstekort van 1,5 procent van het bbp naar voor als richtcijfer in goede tijden voor de huidige en toekomstige regeringen.
Zelfs als er om de tien jaar een recessie uitbreekt en het begrotingstekort dan tijdelijk dieper in het rood gaat, moet dat streefcijfer van 1,5 procent voldoende zijn om de staatsschuld (volgens de klassieke definitie) te stabiliseren rond 100 procent van het bbp in de komende twintig jaar.
Volgens de voorbijgestreefde Maastrichtnormen is 60 procent van het bbp het Europese richtcijfer, maar stilaan groeit de consensus in de EU dat 100 procent een meer realistische doelstelling op lange termijn is, merkte Wunsch nog op.
(lp)
