De Nationale Bank (NBB) waarschuwt er in haar voorjaarsprognoses voor dat de Belgische staatsschuld opnieuw gaat stijgen. Dat heeft als meest verontrustende gevolg dat er bij een volgende grote economische crisis geen marge meer zal zijn voor crisismaatregelen.

In 2019 zag alles er nog behoorlijk uit: de inkomsten van de Belgische overheden waren precies even groot als de uitgaven. Alleen door de rentelasten was er nog een begrotingstekort van 2 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Maar dan brak de coronacrisis uit, wat leidde tot forse begrotingstekorten van 9 procent in 2020 en 5,5 procent in 2021.

Keren we terug naar gezondere niveaus? Nee, zeggen de economische projecties van de Nationale Bank. De tekorten komen bij ongewijzigd beleid dit en volgend jaar uit op 4,5 procent en in 2024 zelfs op 5 procent.

Staatsschuld naar 111 procent van het bbp

Nochtans zouden tegen dan de kosten die verbonden zijn aan de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne (opvang vluchtelingen, hogere defensie-uitgaven) grotendeels afgevlakt moeten zijn. Maar andere kosten zullen dan de begrotingsuitgaven de hoogte injagen: het gaat vooral om uitgaven die verbonden zijn met de vergrijzing van de bevolking, zoals pensioenen en zorgkosten.

De staatsschuld dreigt daardoor te stijgen van 105 procent van het bbp dit jaar – wat al boven de psychologische grens van 100 procent is – naar bijna 111 procent in 2024.

Een hoge schuldgraad hoeft op zich geen probleem te zijn, zolang er geen grote crisis uitbreekt. Maar als dat wel het geval is, zit België gevangen, zo waarschuwt gouverneur Pierre Wunsch, omdat er dan geen manoevreerruimte meer is voor anti-crisismaatregelen. “Er zal geen buffer meer zijn om een volgende schok op te vangen.”

De Nationale Bank herhaalt daarom een bekende boodschap: de Belgische overheid moet dringend de begrotingstekorten naar omlaag halen, om meer financiële ademruimte te creëren. Dat wordt nu des te urgenter omdat de rentevoeten – en dus de rentelasten voor de overheid – weer de hoogte ingaan.

“Beterschap op komst”

Nog volgens de voorjaarsprognoses zullen de donderwolken boven de Belgische economie in het najaar van 2022 grotendeels verdwijnen, met weer “normale inflatie” en een terugkeer van de economische groei, die momenteel aan het stokken is.

De impact op de koopkracht van de gezinnen zou – gemiddeld gesproken – heel beperkt zijn, onder meer dankzij de automatische loonindexering.

Concurrentievermogen

Die indexering leidt wel tot een loonkostenprobleem voor de bedrijven. Het is immers onzeker of de loonkosten bij onze belangrijkste handelspartners even snel stijgen. Als dat niet zo het geval blijkt te zijn, dreigen de Belgische bedrijven met een bijkomend concurrentienadeel opgezadeld te zitten in hun internationale concurrentiestrijd.

“De hoge prijzen hebben via de indexeringsmechanismen een grote impact op de loonkosten, die tegen 2024 met ruim 14 procent zouden toenemen. Die ongezien krachtige loonkostenstijging vormt een bedreiging voor het kostenconcurrentievermogen van de Belgische economie”, waarschuwt de NBB.