Een staatshervorming en vervolgens het mogelijke einde van België: het ligt meer dan ooit weer op tafel. Terwijl MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez de volgende in de rij is die de hand reikt naar N-VA, wil hij toch minder ver gaan dan de plannen van die partij. En de vraag blijft ook of er veel verschil is tussen wat de PS nu zegt en wat het straks gaat doen.

In het nieuws: Een debat tussen Georges-Louis Bouchez (MR) en Jan Jambon (N-VA) in Terzake draait maar om één vraag, de staatshervorming.

• Georges-Louis Bouchez heeft de wind in de zeilen. De MR komt in de laatste peiling van DPG Media op gelijke hoogte met de PS, op 22,6 procent. De kans dat de MR federaal iets te zeggen zal hebben in de regeringsonderhandelingen, wordt dus groter. En vandaar dat, na Alexander De Croo (Open Vld), ook Bouchez nadrukkelijk hengelt naar samenwerking met de N-VA.
• En opmerkelijk: als regeringsdeelname vereist dat er een staatshervorming wordt afgesproken, dan is dat geen probleem voor Bouchez. “Als we een staatshervorming moeten doen die de staat lichter en efficiënter maakt, zullen we dat doen“, haalt Bouchez aan. “Maar niet voor het einde van België, laat dat duidelijk zijn.”
• Jambon herhaalt in Terzake de eis die N-VA dan weer stelt voor regeringsdeelname: het confederalisme. Hij wil daarbij omgekeerd werken. “Breng de bevoegdheden naar de deelstaten en bekijk dan wat je nog samen wil doen“, in plaats van te kijken welke bevoegdheden beter regionaal geregeld kunnen worden.
  • Voor Jambon blijft dan over op federaal niveau: het leger, de aflossing van de staatsschuld en het buitenlands beleid. Justitie, gezondheidszorg en energie ziet hij naar de deelstaten gaan. Zo ziet hij bijvoorbeeld verschillen tussen de werking van politie en justitie in Vlaanderen en Wallonië.
• Dat laatste gaat voor Bouchez een stap te ver. “Dat is een rode lijn, dat heeft geen zin. De grote criminaliteit ligt minstens op het Belgische niveau, als het al niet op het Europese niveau is. Als er drugs aankomt in Antwerpen, is dat om te verdelen in Brussel, maar ook tot diep in de provincie Luxemburg.” Hij vervolgt: “Hetzelfde geldt voor Justitie: dat moet strikter gemaakt worden over het hele grondgebied”.
• De preventie in de gezondheidszorg is nu regionaal geregeld. Bouchez zou daar graag weer een federale bevoegdheid van maken. Jambon noemde dat “het belachelijkste wat ik ooit heb gehoord”.

Ook raakvlakken

Genoteerd: De deur tussen beide partijen staat wel degelijk open.

• Tegelijk wil Bouchez de deur niet helemaal sluiten: “Ik ga niet aan de onderhandelingstafel komen met de boodschap dat er niets mogelijk is. We kunnen hier samen over praten.”
• Zo blijkt hij namelijk wel vragende partij om werkloosheidsuitkeringen te regionaliseren. Hij heeft het hierbij over “responsabiliseren”. “Wallonië heeft meer werkzoekenden dan Vlaanderen. Maar Wallonië voelt daarvan de gevolgen niet in hun regionale begroting, want de federale kassa blijft betalen”. Wallonië heeft dus een verantwoordelijkheid, vindt Bouchez. “Als de regio’s de werkzoekenden moeten activeren, moeten ze ook de uitkeringen betalen. Dat zal hen verplichten om hervormingen te doen”.
• Bouchez vraagt het Jambon op de man af: “Wil N-VA in een centrumrechtse regering gaan met Open Vld, MR, Les Engagés misschien, en cd&v, om ons land in urgentie te hervormen?”
• Jambon legt daarop toch maar weer de confederale eis op tafel: “We zijn voor een centrumrechtse regering, als we met centrumrechtse partijen een akkoord kunnen maken om te hervormen, inclusief een hervorming van de instellingen, inclusief bevoegdheden naar de deelstaten laten gaan.”
• Maar in het gesprek wist ook Jambon te milderen. Het einde van België is niet het doel, haalt hij aan. “We zijn niet voor een splitsing van het land. De naam België, en de Rode Duivels, mogen ook blijven.”

Wie kiest N-VA: Bouchez of Magnette?

Om te volgen: Terwijl N-VA en MR naar elkaar toegroeien, blijft de PS de deur wel dicht houden.

• N-VA-voorzitter Bart De Wever maakt er geen geheim van: hij wil samen met de PS gaan praten over de staatshervorming en samen een regering vormen. Maar met MR die gelijke tred houdt met de PS, is dat misschien niet eens nodig straks.
• Dat zou het voor de N-VA een stuk makkelijker maken. PS-voorzitter Paul Magnette wil niet weten van een staatshervorming. “Ik ga geen seconde verspillen aan discussies over confederalisme“, zei hij in debat met De Wever.
• Sterker nog, Magnette heeft geen zin om samen te werken met N-VA, confederalisme of niet. “Het idee dat wij moeten samenwerken, is niet gezond voor België. De laatste 10 jaar hebben we eerst een centrumrechtse regering gehad, zonder de PS. Zij hebben toen hun visie op de wereld kunnen uitvoeren. Daarna kwam er 5 jaar een centrumlinkse regering, zonder de N-VA. Wij hebben toen ons programma kunnen uitvoeren”, zo benadrukt hij de tegenstellingen.
• En terwijl Jambon zijn best doet om uit te leggen dat volgens hem confederalisme niet het einde van België betekent, laat Magnette geen kans onbenut om daar tegenin te gaan. “Al uw karikaturen dienen enkel om België te verzwakken. U wilt nog altijd het einde van het land“, verweet hij De Wever.
• Volgens De Wever is er een fundamenteel verschil tussen wat Magnette voor de camera’s zegt en wat er achter de schermen gebeurt. “Wees maar eerlijk, we hebben er al over gepraat. En we zullen er opnieuw over praten als de Vlaamse kiezer dat wil”, haalde hij aan.
• Het is overigens ook duidelijk dat De Wever liever met Magnette praat dan met Bouchez. Die laatste staat gekend als een stormram en een flapuit, terwijl De Wever liever tactisch en berekenend te werk gaat. Beiden hebben dan ook weinig contact. “Wat ik niet begrijp van de N-VA-voorzitter, is dat die wil discussiëren met de PS”, klinkt het bij Bouchez. “Meneer De Wever weigert het debat, of het nu privé of publiekelijk is”.
• Het blijft afwachten tot na de verkiezingen om te zien of MR de grootste partij wordt in Wallonië, en hoe N-VA dan een staatshervorming door wil duwen. In verkiezingstijd is veel onvoorspelbaar. Beide scenario’s hebben voor- en nadelen.