Zolang de MR en de PS niet mee willen in het idee dat een coalitie met N-VA kan, is er in deze fase niet veel mogelijk.

Wat gebeurt er precies? Maandag moeten de twee informateurs naar de koning, om een tussentijds verslag uit te brengen. De opdracht is nog steeds te ‘verduidelijken‘ of een coalitie met N-VA en PS kan.

• Na de nieuwjaarsrecepties is het stof gaan liggen. Maar gaan de informateurs nu een versnelling hoger, om tegen maandag iets te kunnen presenteren? Het ziet er niet naar uit: er zijn dit weekend geen meetings tussen de voorzitters gepland, zo is bij verschillenden te horen.
• Uiteraard is het perfect aannemelijk dat in deze fase de informateurs liefst de twee zwaargewichten het onderling laten uitvechten: PS en N-VA die, los van de anderen, dan eerst de contouren maken. Maar die methode is in het verleden al toegepast (onder meer in de periode van Geert Bourgeois (N-VA) en Rudy Demotte (PS)) zonder veel succes.

De details: De coalitie die aan Vlaamse kant op tafel ligt, is N-VA met CD&V en sp.a. Aan Franstalige kant moet dat PS en MR worden. Maar dat blijft bijzonder moeilijk liggen.

• De PS heeft de deur niet dicht geknald, maar de lat om te onderhandelen flink hoog gelegd. En ze willen gerust eens komen praten: Magnette belde afgelopen week zelfs de informateurs om te zien of er een afspraak zou komen. Quod non.
• Dat verbaasde de PS toch enigszins: waren ze dan toch zonder hen bezig? Want afgelopen week circuleerde vanuit La Libre het toch wel heel vergezochte plan om zonder de PS een coalitie te vormen. Onder meer cdH-voorzitter Maxime Prévot schoot dat dan maar publiekelijk af, zijn partij zou dan de PS moeten achterlaten, maar hij sprak z’n loyauteit voor de socialisten uit. ‘Ach, na een halve dag van wat commotie was dat scenario ook al weer weg’, zo stelt een hoge bron bij de PS vast.
• Het enthousiasme over een coalitie met N-VA is en blijft onbestaand. Of het moet zijn over de naam die De Tijd deze potentiële coalitie gaf: ‘Rode Duivel‘. De uitleg voor die benaming is een beetje vergezocht: rood voor de socialisten, die met, voor hun perceptie ‘de duivel’, Bart De Wever (N-VA) in zee gaan. ‘Wel ja, die naam heeft in elk geval het voordeel van de duidelijkheid, de N-VA als le diable‘, merkt men droogjes op.
• Na zestien vergaderingen tussen N-VA en PS de afgelopen maanden (ze hebben het netjes geteld), is er nog steeds geen sprake van een doorbraak, zo verzekert de PS. ‘Met de N-VA praten? Het is telkens hetzelfde: die komen zelf nooit met concrete voorstellen. Ze staan altijd klaar om onze plannen af te schieten. Of met grote, vage principes zwaaien, ja, maar tegelijk zijn ze niet realistisch in wat ze precies willen. En hoe dan ook, het blijft gewoon bijzonder ver uit elkaar liggen.’

In de wandelgangen: Het gebrek aan ‘goesting‘ bij de PS om echt concreet met de N-VA te gaan praten, laat staan formeren, is ook terug te vinden bij MR.

• Het verklaart meteen waarom de PS niet beweegt: de MR blijft ook mikken op ‘Vivaldi‘, een coalitie zonder de N-VA.
• Voor de MR is er Open VLD, die ook op de Vivaldi-lijn blijven onder Gwendolyn Rutten. Dat groepje van drie, PS, MR en Open VLD, lost niet.
• De MR had zichzelf een aantal tactische ’targets’ vooropgesteld, voor na de verkiezingen. Eén daarvan: niet meer geïsoleerd raken aan Franstalige kant. Een coalitie met N-VA tussen 2014 en 2018 leverde immers die positie op, en daar wil de MR nooit meer terug naartoe. Zij willen dus niet opnieuw hun nek uitsteken voor N-VA, maar eerder netjes samen met de PS schakelen, en samen met hen coalities maken. In Wallonië is dat gelukt, maar federaal blijft dat ook het plan.
• Zonder N-VA in de regering, kan de MR zonder gêne het rechterrijvak kiezen. Dit behoeft enige uitleg: in de Zweedse regering kon de MR niet echt ‘rechts’ gaan, zonder telkens als de handlanger van N-VA gezien te worden. Toen moesten ze net tegengas geven, en naar het centrum gaan, zo luidt de uitleg. In Vivaldi zijn ze de meest rechtse partij en kunnen ze heel dat open terrein wél pakken.
• Iedereen heeft ook bij de MR gezien dat de sturm und drang van voorzitter Georges-Louis Bouchez wat als een boemerang is teruggekomen. ‘Hij is soms iets te gretig’, klinkt het mild elders in de partij. ‘Het is ook een leerproces.’
• Maar het plan om Vivaldi te lanceren blijft onverminderd gelden. Opvallend daarbij: sommigen dromen ervan om huidig premier Sophie Wilmès (MR) rustig te laten blijven zitten, en straks die de coalitie te laten leiden. ‘Ze verdeelt in elk geval niet zoals anderen’.

De grote vraag? Als PS, MR en Open VLD zo vasthouden aan Vivaldi, waar zit dan de knoop?

• Wat in elk geval een feit is, is dat alle drie die partijen wijzen naar één speler, waar alle druk op rust: CD&V. ‘Zij hebben de sleutel in handen’, zo klinkt het bijna unisono. Die sleutel, dat is dan N-VA laten vallen, en met een Vivaldi instemmen.
• Achter de schermen is men hard over CD&V. Een paar uitspraken, uit het Vivaldi-kamp:
  • ‘Wie is daar eigenlijk de baas? Hilde Crevits, of toch Koen Geens? Joachim Coens in elk geval niet, zoveel is duidelijk’, is bij liberale bron te horen.
  • ‘Met Joachim Coens hebben ze meteen wel de meest onervaren puzzelaar gekozen. Dat leidt tot problemen’, zo stelt een socialist vast.
  • ‘Het is duidelijk dat Koen Geens z’n persoonlijke ambitie om premier te worden een deal in de weg staat. Enkel als die garanties heeft, zal CD&V bewegen’, zo liet iemand van PS verstaan.
• Oud-premier Herman Van Rompuy (CD&V), die bij Ivan De Vadder in De Afspraak op Vrijdag z’n laatste politieke interview gaf, duwde meesterlijk op de grote zwakte van Vivaldi: die coalitie heeft gewoon CD&V nodig en de christendemocraten tonen zich allerminst gretig.
• En dus pleitte Van Rompuy in een potje politiek driebanden plots voor paars-groen. Of liever: hij daagde ze uit. Fel en ferm, deed hij dat.
• ‘Paars-groen? Dat ze het proberen, dat ze het proberen. Er is een meerderheid in het parlement daarvoor. En de drie politieke families hebben al aangegeven dat ze dat zouden willen doen. Wel, laat ze doen’, zo stelde Van Rompuy.
• Zoon Peter Van Rompuy (CD&V), fractieleider in het Vlaams Parlement, is een van de grootste tegenstanders van Vivaldi. In het ‘interregnum’, de periode tussen de twee voorzitters van CD&V, was hij de man die vanuit de Vlaamse fractie het verzet tegen een paars-groen-plus coalitie leidde. Voor hem is er geen sprake van straks paars-groen te gaan depanneren.

Om rekening mee te houden? Het Vivaldi-kamp kreeg gisteren bovendien twee zware tikken te verwerken.

• De niet-benoeming van Zakia Khattabi is veruit de belangrijkste nederlaag. De voormalige Ecolo-voorzitter moest rechter worden in het Grondwettelijk Hof, dat wensten de groenen. De rest van de Vivaldi-partijen gingen daarin mee: in de Senaat zochten ze een tweederdemeerderheid, maar dat mislukte.
• De verrassing was toch groot, want had ‘Vivaldi’ gestemd zoals ze ook gezegd hadden dat te doen, dan was Khattabi vandaag rechter. Vlaams Belang en N-VA stemden tegen, maar hoe kwam het dat het Ecolo-boegbeeld strandde op twee stemmen?
  • De MR riep all hands on deck en trommelde zelfs nog op het allerlaatst voorzitter Bouchez zelf op, om mee te stemmen. Zij deden alles voor ‘Vivaldi’, zo was minstens de boodschap.
  • CD&V beweerde bij monde van Karin Brouwers (CD&V) in Terzake dat zij hadden ‘gesteund‘: ‘Ik ga ervan uit dat binnen onze fractie iedereen voor heeft gestemd’. Het ordewoord van de partij was in elk geval zo geweest. Maar had iedereen er zich aan gehouden? Onder meer Peter Van Rompuy (CD&V) is ook senator.
  • En Open VLD? Els Ampe (Open VLD) zit helemaal niet op de Vivaldi-lijn en is zelf kandidaat-voorzitter. Zij kondigde dus openlijk aan om niet voor Khattabi te stemmen. Maar de anderen? Onduidelijk.
• Heel het debacle deed Vivaldi geen goed: ‘Dramatisch, wat daar in de Senaat gebeurt’, zo was de vaststelling bij de PS. ‘Een uitstekende zaak, dit toont aan dat Vivaldi niet levensvatbaar is’, zo stelde een N-VA-bron.
• Een tweede klap voor paars-groen, van mindere orde, maar niet onbelangrijk: Emir Kir (ex-PS) is uit z’n partij gezet. Die populaire burgemeester uit Sint-Joost-ten-Node, een man die hevig leunt op z’n Turkse roots, had twee extreemrechtse burgemeesters uit Turkije ontvangen. Daarmee heeft hij volgens de tuchtcommissie van de PS ‘het ‘cordon sanitaire’ doorbroken’, en nu is hij geen PS-lid meer.
• Een spectaculaire verwijdering toch, van een boegbeeld van de PS. Maar meteen valt zo het aantal zetels van paars-groen terug op 75, en is die coalitie niet meer werkbaar. Overigens was dat met 76 zetels eigenlijk ook niet het geval: dan was elke partij toch gegijzeld door elk Kamerlid, zoals bijvoorbeeld Kir.

En nu? Wat gaan Coens en Bouchez straks aan de koning vertellen?

• Een zaak is zeker, er is een sprankeltje hoop, hoe klein ook. ‘Sire, eindelijk staan alle deuren open’, is in elk geval niet gelogen. Maar het is ook niet meer dan dat.
• Er is niet echt een nota of werkstuk waarop men verder kan gaan. Dat maakt het extra moeilijk. Terugvallen op ‘oude’ nota’s zoals die van Johan Vande Lanotte (sp.a) lijkt geen optie.
• Maar wat dan wel? ‘Op een gegeven ogenblik gaat men toch een soort ‘eindafrekening‘ moeten maken. Maar wat gaan die twee uit de mouw schudden? Iedereen vraagt zich dat af’, zo is bij een toponderhandelaar te horen.