Gaat de opdracht van de drie partijvoorzitters Georges-Louis Bouchez (MR), Egbert Lachaert (Open Vld) en Joachim Coens (CD&V) nog ergens heen? Het ziet eruit alsof een onuitgegeven formule van de drie niet vlot loopt: het scenario van een Arizona-coalitie lijkt te stokken, met de MR die aarzelt. En tegelijk kampt Open Vld met oprispingen van de linkervleugel, aangevoerd door oud-voorzitter Gwendolyn Rutten. Zo verliest men momentum.

In het nieuws: De opdracht van de drie komt in een cruciale fase.

De details: Raakt het trio over de eerste horde, en kan ze een gesprek ‘over de inhoud’ organiseren?

• De drie partijvoorzitters van de minderheidsregering zijn nu elf dagen bezig. Het scenario dat ze op tafel leggen is onwaarschijnlijk, maar niet onmogelijk: een coalitie zonder de PS. Met 76 zetels in de Kamer een huzarenstukje, maar bovendien moet in dat scenario de sp.a mee.
• De vraag van de drie leek dan een stuk het ’testen’ van zo’n optie, om meteen ook de PS flink onder druk te zetten: ‘Kijk eens, wij kunnen ook zonder de incontournable PS.’ Druk dus op de socialistische familie, waarbij de drie alleen maar konden winnen:
  • Hoe zouden de jonge, populaire Conner Rousseau en zijn sp.a plots omgaan met dat ‘aanbod’, nadat ze zelf al weken oproepen tot ‘een akkoord’ en anderen vroegen ‘alle veto’s’ te laten vallen?
  • En zou de PS niet tot inkeer komen, nadat ze plots het scenario voor ogen zouden krijgen dat ze andermaal, na 2014, federaal in oppositie zouden geduwd worden?
• Maar kijk, twee cruciale partijen in het onwaarschijnlijke scenario zeggen een week na lancering van het idee nog steeds geen ‘neen’. Meer zelfs, de combinatie, die ondertussen intern de ‘Arizona-coalitie’ wordt genoemd, leek plots wel eens een heuse optie te worden:
  • Bij de sp.a is de gestroomlijnde communicatie in elk geval opvallend: elk kopstuk dat gevraagd werd naar haar of zijn reactie (fractieleiders Hannelore Goeman en Meryame Kitir, maar evengoed Parlementslid Joris Vandenbroucke), antwoordt hetzelfde als voorzitter Rousseau: ‘Wij willen het over inhoud hebben’. Daarbij voegt men er altijd wel aan toe ‘dat het vreemd zou zijn dat zij inhoudelijk wél akkoord gaan en de PS niet’.
  • Niet ‘neen’ dus, en meteen ook een opening om wel degelijk te gaan praten over de inhoud, over een tekst op z’n minst, waarin concrete plannen worden afgewogen: anders kan je moeilijk ook ‘op basis van inhoud’ straks ‘neen’, of wie weet ‘ja’ zeggen.
  • Maar ook het cdH, waarvan velen toch met argwaan keken naar de capaciteit van de Franstalige christendemocraten om in moeilijke pistes mee te gaan, doet de deur niet dicht. Integendeel, na één week blijft cdH-voorzitter Maxime Prévot onbewogen: ‘Ik vraag niets, ik sluit ook niets uit‘, zo zegt hij in Le Soir vandaag.
  • ‘Ik ben ter beschikking als deel van een oplossing, om de crisis die de Belgen treft het hoofd te bieden, in het belang van het land. Het festival van veto’s mag stoppen, als we niet opnieuw willen vervallen in de wereld van vroeger, die naar allerlei impasses leidde’, zo zegt Prévot stellig.
• Komt daarbij dat de N-VA heel het scenario niet ongenegen is, en de drie alle kansen wil geven om te lukken. En zo staat men plots dicht bij een fase, waar de vorige pogingen nooit toe kwamen: een begin van een coalitie, met partijen die inhoudelijk aan tafel kunnen om een akkoord te onderhandelen. Maar dat doet plots anderen weer aarzelen.

De essentie: Durft men nu dan door te duwen bij de Franstalige liberalen?

• Er zijn wel wat redenen waarom het dan toch stokte, naarmate de week vorderde. Om te beginnen is er de MR. Het is nooit zeker of Georges-Louis Bouchez een scenario in gang zet om het te doen lukken, of eerder om een tactisch spelletje te spelen: dat is de afgelopen maanden wel meerdere spelers aan tafel duidelijk geworden.
• In dit geval is het best mogelijk dat de MR eens wilde zien hoe ver ze konden raken, met de PS afbluffen. Maar nu het plots dreigt te gaan lukken met die Arizona-coalitie, komen een aantal bezwaren bovendrijven:
  • Eerst en vooral: de positie van de MR in de Waalse regering is niet langer gegarandeerd. ‘Met één vingerknip vervang ik ze in mijn regering’, is een uitspraak van Elio Di Rupo (PS), de Waalse minister-president, die de PS strategisch liet lekken uit het partijbureau enkele weken geleden. De vrees bij sommigen om hun job of kabinet in Namen te verliezen is niet klein: de wraak van de PS kan groot zijn.
  • Maar ook federaal: het is een publiek geheim dat premier Sophie Wilmès (MR), die sinds de laatste peilingen aan politiek gewicht won, geen al te grote fan is van een coalitie mét N-VA, zonder PS, en met een heftige minderheid aan Franstalige kant. Dan word je als premier fijngemalen door de Franstalige pers en publieke opinie, zo ondervond Charles Michel (MR) vier jaar lang.
  • Plus: de Franstalige liberalen hebben nog altijd meer te verliezen dan te winnen met een nieuwe regering. Ze verliezen een pak posten, én mogelijk zelfs het premierschap. Dus waarom zouden ze nu schakelen?
• Verschillende bronnen rond de onderhandelingen bevestigen dat er een ‘knoop’ zit bij de MR. Maar zijn de plooien ondertussen gladgestreken? ‘Dat is uitgepraat’, is er te horen. Afwachten dus of Bouchez de zaak kan doorduwen, of toch terug moet naar de PS, die met lange messen klaarstaan om ‘hun’ scenario van een klassieke tripartite, met 71 zetels, dan alsnog uit te voeren en de MR stevig ’te laten betalen’.

Ondertussen bij Open Vld: Een oud-voorzitter kan soms een lastige schoonmoeder zijn.

• Toeval bestaat niet in de Wetstraat. Uitgerekend op het moment dat Egbert Lachaert (Open Vld) er alles aan doet om een doorbraak te forceren zonder de PS, gooit Gwendolyn Rutten (Open Vld) een brandbommetje.
• Op ‘De Afspraak op Vrijdag’ lanceert ze een felle quote, aan het adres van de N-VA. Want, zo beweert ze, de Vlaams-nationalisten deden haar vorige zomer een opvallend aanbod: ‘Stap alsjeblief mee in een regering N-VA-Vlaams belang, en we gaan je rijkelijk belonen‘, zo stelde ze letterlijk op het tv-programma.
• Een torpedo aan het adres van N-VA, die ze beschuldigt van haar ’te hebben willen omkopen met een postje’. Dat laatste moet zoete wraak zijn: zelf kreeg ze vorig najaar het verwijt alles te willen opgeven, om toch maar premier te kunnen worden in een paars-groene regering.
• Maar de timing van die uitspraken komt er net op het moment dat haar opvolger Lachaert bezig is met een opdracht om een regering te vormen, mét die N-VA en zonder PS.
• En meer zelfs, ze haalt nog eens die PS aan, en overlaadt hen met lof. ‘En dan heb je een keuze, ik vond het de moeite waard om het te proberen. Het kan hard clashen, maar je kan met de PS afspraken maken. En je kan ervan op aan dat ze die afspraken nakomen’, zo verdedigde ze Magnette en co als ‘mensen van hun woord’.
• Dat laatste is opvallend, omdat op meerdere momenten in de onderhandelingen onder meer Koen Geens (CD&V) en Bart De Wever (N-VA) publiek verklaarden dat diezelfde Magnette z’n gegeven woord had gebroken.
• Bij de huidige top van Open Vld kwam het optreden van Rutten alvast hard aan. Lachaert reageerde vanmorgen zelf afgemeten: ‘Op een ogenblik dat mensen hun job verliezen, bedrijven failliet gaan, hebben we nood aan een regering die stevig herstelbeleid kan voeren. Daar werken we constructief aan verder. Goeie tip daarbij: kijk vooruit wat je samen kan doen. The past is past.’
• Maar in de wandelgangen vallen veel hardere woorden: ‘rancune’ komt steeds terug als motivering om Rutten haar gedrag te duiden. ‘Tja, dit is de vaststelling dat Rutten niet lukte in haar poging een regering te vormen, en dat blijkbaar dan niemand mag lukken’, zo stelt een hoge bron.
• Hoe dan ook, het incident zet de zaken weer op scherp binnen Open Vld. Daar koos Lachaert na z’n overwinning als partijvoorzitter op Bart Tommelein (Open Vld) voor een verzoeningskoers: hij hield zelfs de trouwe woordvoerder van Rutten op post, om continuïteit te verzekeren op de Melsensstraat 34.
• Maar de afgelopen weken kampte de partij met de dissidentie: Vlaams Parlementslid Sihame El Kaouakibi speelde soloslim op het dossier van de praktijktesten, tegen haar eigen viceminister-president Bart Somers (Open Vld) in. Zo zette ze zich mentaal steeds verder van de Vlaamse liberalen. Een breuk met de partij lijkt onvermijdelijk. En even opvallend: in heel die saga kreeg El Kaouakibi systematisch de steun op Twitter van één persoon: Rutten.
• Zo blijft de interne twist tussen een linker- en rechtervleugel de partij in de greep houden, wat uiteraard de huidige regeringsvorming niet ten goede komt.
• De vraag is zo of het trio, onder die suboptimale omstandigheden, in staat is om een versnelling te plaatsen in de richting van een vorming van een federale regering.

De moeite om te volgen: Eén onderzoekscommissie, of zeven?

• Gisteren ging in het Vlaams Parlement een ad-hoccommissie van start die de aanpak van de COVID-19-crisis moet onderzoeken. Tegelijk werd donderdagnacht in de Kamer een eigen ad-hoccommissie gestemd. En ook in het Waalse Parlement lijkt er een commissie op komst, mogelijk krijgen ook de Franse Gemeenschap en zelfs de Duitse gemeenschap nog zo’n soortgelijke commissie.
• Een wildgroei dus, waar de MR nu tegen oproept: ‘Na negen ministers van Volksgezondheid, gaan we richting zeven verschillende evaluatiecommissies over de crisis, met potentieel zeven verschillende conclusies. En dan zijn sommigen verwonderd dat mensen de politiek afwijzen? De tijd is gekomen om dat te ordenen, wij stellen een interparlementaire commissie voor’, zo tweette Georges-Louis Bouchez, de MR-voorzitter.
• Maar Bouchez is niet de enige die wel ziet dat een wildgroei aan onderzoeken geen zin heeft. In Het Nieuwsblad reageert Björn Rzoska (Groen), die de Vlaamse commissie leidt, dat hij wil gaan overleggen met de anderen: ‘Parlementen kunnen ­samenwerken. Wat mij betreft, kunnen er dus gemeenschappelijke zittingen komen.’ En ook Kamervoorzitter Patrick Dewael (Open Vld) wil zo’n overleg: de optie om daarbij dan Vlaamse ministers in de Kamer te horen, of zelfs federale ministers in het Vlaams Parlement, sluit hij niet uit.
• Het zou meteen wel een heftig politiek symbool kunnen worden: het beleid dat hopeloos versnipperd was, maar het parlementaire controlewerk dat in één commissie zit? Maar tussen droom en daad staan in deze praktische bezwaren die huizenhoog zijn: wie geeft zijn ‘macht’ af aan wie? De kans dat er ook werkelijk één commissie komt, lijkt op dit moment zo goed als nul.

Een bijzonder grote stap: Coca-Cola trekt haar advertenties op Facebook terug.

• In de advertentiewereld online is een revolutie bezig. Na Unilever, trekt nu ook Coca-Cola zich terug als adverteerder op Facebook. De gigant onder leiding van Marc Zuckerberg kreeg daarvoor vrijdag al een klap op de beurs, maar het vertrek van de frisdrankgigant is een nieuwe dreun.
• Unilever veroorzaakte vrijdag een aardverschuiving, door plots alle budgetten voor 2020 weg te halen. ‘Gezien de gepolariseerde atmosfeer in de Verenigde Staten, hebben we besloten dat we geen reclame meer zullen uitzenden voor ons merk (en) op de Facebook-, Instagram- en Twitter-platforms in de Verenigde Staten, tot minstens het einde van dit jaar’, zo stelde dat bedrijf.
• Doordat Coca-Cola, maar ook het chocolademerk Hershey en automerk Honda, zich nu aansluiten bij die beslissing, groeit de druk op Facebook steeds meer.
• Dat bedrijf kondigde al aan om aanpassingen te doen in hun politiek rond hate speech, en fake news. Maar die veranderingen komen telkens maar met mondjesmaat en gaan traag.
• Intern kwam Zuckerberg bovendien onder druk: Twitter besliste recent om veel agressiever te gaan communiceren bij tweets van de Amerikaanse president Donald Trump. Toen die een aantal tweets deed met manifest foute informatie of hate speech, zette Twitter daar waarschuwingen bij en links naar de juiste info. Maar Zuckerberg weigert die confrontatie met Trump aan te gaan: integendeel, beiden bellen regelmatig.
• Alleen lijkt de economische logica hem nu in te halen: adverteerders die één front vormen, zullen Facebook dwingen om actie te ondernemen en de stal uit te mesten.
• Dat kan ook grote gevolgen hebben voor België. Ook hier adverteren extreme politieke partijen overvloedig op Facebook, al dan niet met informatie die correct is. Bovendien is er massaal veel hate speech aanwezig: racisme lijkt wel het nieuwe normaal op Facebook. De internetgigant lijkt gedwongen te worden dat te gaan aanpakken.
• Zo lijken Coca-Cola en Unilever alvast een druk te zetten, waar politici of instellingen zoals de Europese Unie niet in lukten. Afwachten hoe ver Facebook zal gaan in hun reactie.