De klok tikt ongenadig voor de onderhandelingen over een Brits-Europees handelsakkoord dat tot een ‘zachte’ brexit moet leiden. Als er deze week geen doorbraak komt, wordt een chaotische scheiding op 1 januari nog moeilijk af te wenden.
Wat zijn de struikelblokken? Drie dossiers worden als de grootste knelpunten beschouwd: het symbooldossier over wie waar mag vissen, afspraken rond staatssteun om een gelijk speelveld te creëren en een mechanisme om handelsgeschillen te beslechten.
Waar staan we? Britse regeringsfunctionarissen ontkenden zondagavond dat er een deal was over de visserij. Er werd verder onderhandeld in Brussel, na een schijnbaar vruchteloos gesprek tussen de Britse premier Boris Johnson en Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Ze hebben wel afgesproken maandagavond opnieuw een stand van zaken op te maken.
Hoeveel tijd is er nog? Een top van Europese leiders eind deze week wordt gezien als het laatste moment waarop regeringsleiders van lidstaten kunnen instemmen met een onderhandelingsresultaat. Het Europees Parlement moet een eventuele deal ook nog goedkeuren.
Wat gebeurt er als er geen deal bereikt wordt? Het VK heeft de EU verlaten op 31 januari 2020, met de afspraak dat er een overgangsperiode geldt tot en met 31 december 2020. Tot dan gelden alle EU-regels ook voor de Britten, waardoor er in de praktijk weinig verandert voor burgers en bedrijven.
Bij een ‘no deal’ wordt vooral gevreesd voor een nefaste impact op de onderlinge handel en chaos aan de grensposten. Vanaf de jaarwisseling komen er in elk scenario hoe dan ook grenscontroles op ingevoerde goederen. Maar bij een ‘no deal’ kunnen de douaneprocedures oplopen en worden wederzijdse invoerheffingen waarschijnlijk. Dan valt alle handel tussen het VK en de Europese Unie immers onder de relatief beperkte regels van de Wereldhandelsorganisatie (WHO). Er zijn zonder akkoord ook geen duidelijke afspraken voor onderling dataverkeer of toegang voor voertuigen op elkaars wegen.
Wie heeft het meeste te verliezen? Volgens de meeste experts is de economische schade van een ‘no deal’ het grootst voor het VK. Het is evenwel niet gezegd dat de Britse premier Johnson daardoor inschikkelijker wordt, want de Brexiteers binnen zijn eigen partij vrezen een harde scheiding niet. Ook de coronacrisis speelt mee. Die veroorzaakt zoveel economische klappen, dat een bijkomende dreun van een harde brexit minder zou opvallen dan in normale tijden.