De coronacrisis heeft een enorme impact gehad op ons leven. Veel mensen kwamen tijdens die periode tijdelijk zonder werk te zitten. Nu lijkt de wereldwijde economie de pandemie te boven te komen, maar dat brengt een nieuw probleem met zich mee: een wereldwijd tekort aan werkkrachten.

Nu meer en meer landen stelselmatig de coronaregels versoepelen, keren we terug naar het normale leven. Zo is het onder meer mogelijk om opnieuw te reizen en een terrasje te doen. Dat alles lijkt goed nieuws voor de ondernemingen, waaronder de horecazaken, die tijdens de coronacrisis tijdelijk de deuren moesten sluiten. Maar nu de pandemie op zijn einde loopt, komt er een nieuw probleem aan de oppervlakte: een tekort aan werkkrachten.

Er is onder meer in de Verenigde Staten een nijpend tekort aan arbeiders en bedienden. De laatste Amerikaanse arbeidsgegevens tonen aan dat meer werknemers bereid zijn hun baan op te zeggen of van baan te veranderen. Uit de vorige week gepubliceerde maandelijkse Job Openings and Labor Turnover Survey van het Amerikaanse ministerie van Arbeid bleek dat er in augustus 10,4 miljoen vacatures waren, terwijl het aantal mensen dat hun baan opgaf steeg tot 4,3 miljoen, het hoogste niveau sinds december 2000.

Impact op toeleveringsketen

Volgens de Amerikaanse nieuwssite CNBC zagen onder meer het onderwijs, bedrijven actief in voedsel- en accomodatiesector, en de groothandel heel wat werknemers vertrekken. Het personeelstekort blijft overigens niet beperkt tot de Verenigde Staten (VS). Ook elders in de wereld hebben ondernemingen problemen om nieuw talent aan te trekken.

Dat wereldwijd personeelstekort kan vergaande gevolgen hebben. Denk bijvoorbeeld aan de flessenhalzen in de toeleveringsketens. Die dreigen nog erger te worden nu belangrijke industrieën moeite hebben om weer op gang te komen door een gebrek aan werknemers of grondstoffen. Dit verstoort zowel de lokale als de mondiale productie- en toeleveringsnetwerken, waardoor de economische groei wordt belemmerd en er voor de consument tekorten aan producten en diensten ontstaan. Dat kan nefaste gevolgen hebben voor de prijs die we betalen in de winkel.

ING-economen Carsten Brzeski, James Knightley, Bert Colijn en James Smith lieten dinsdag in een gemeenschappelijke brief weten dat het personeelstekort niet uitsluitend het gevolg is van de coronacrisis. “Het gebrek aan geschoolde arbeidskrachten is ook het gevolg van meer fundamentele ontwikkelingen in de VS, de eurozone en het Verenigd Koninkrijk (VK)”, schreven ze.

Wat is de oorzaak?

Volgens de economen zijn er verschillende verklaringen waarom Amerikaanse bedrijven problemen hebben om nieuw personeel aan te trekken. Om te beginnen gaan de economen ervan uit dat heel wat Amerikanen een spaarpotje hebben kunnen aanleggen waardoor ze minder snel geneigd zijn om opnieuw aan de slag te gaan. Maar ze merken daarbij op dat er ook meer structurele problemen zijn.

“We denken dat er heel wat oudere personeelsleden vervroegd met pensioen zijn gegaan. Meer en meer bedrijven bieden namelijk pensioenplannen (401k) aan. Daarenboven staat niet iedereen te springen om na de coronacrisis opnieuw te pendelen naar het werk”, aldus de economen.

Voorts merken ze op dat er door de sluiting van de Amerikaanse grenzen als gevolg van de genomen coronamaatregelen minder migratie was. Ritch Allison, CEO van Domino’s, heeft onlangs nog opgeroepen dat er meer migratie nodig is om het personeelstekort weg te werken. Daarnaast worden er ook minder kinderen, en dus toekomstige werknemers, geboren in de VS.

En in het VK en de EU?

In het Verenigd Koninkrijk speelt dan weer het effect van de Brexit. Veel buitenlandse werknemers in het VK zijn tijdens de coronacrisis terug naar huis gekeerd. De afwezigheid van werknemers in cruciale sectoren zoals de vleesproductie, de landbouw en het vervoer heeft de afgelopen weken tot paniek gezorgd in het Verenigd Koninkrijk. Denk bijvoorbeeld aan de ellenlange rijen aan de Britse benzinestations in september.

Dat heeft de regering ertoe gebracht tijdelijke visa te geven aan vrachtwagenchauffeurs en werknemers in de pluimveesector. Voorts hebben verschillende sectoren, waaronder de horecasector, loonsverhogingen aangekondigd.

De Europese Unie ontsnapt evenmin aan het personeelstekort. De Europese regeringen hebben een personeelsverloop een halt proberen toe te roepen door allerhande maatregelen uit te werken zodat mensen tijdens verplichte sluitingen niet te veel van hun loon verloren, of zelfs hun volledige loon konden behouden. Desalniettemin heeft de crisis ervoor gezorgd dat werknemers uit bepaalde sectoren, zoals de horeca- en toerismesector, hun job hebben ingeruild voor een nieuwe uitdaging.