Paul Magnette (PS), een van de architecten van Vivaldi, zet diezelfde coalitie in de fik. Hij en staatssecretaris Thomas Dermine (PS) gooien een linkse brandbom naar de federale regering, in de vorm van een interview in Humo: “Laat België maar het eerste land zonder e-commerce worden.” Daarbij lanceren ze opnieuw een frontale aanval op de MR, die ze “het probleem van deze regering noemen”. De aanval komt op een strategisch moment: deze week zou de coalitie de arbeidsdeal onderhandelen. De PS zet dus alvast héél hoog in, terwijl de schade nu al voor de premier is. Maar in de wandelgangen klinkt dat de Franstalige socialisten zich “genegeerd voelen”, en dus de puntjes op de i zetten.

In het nieuws: Een interview dat nazindert.

De details: Het discours dat Magnette hanteert verschilt nauwelijks van dat van de communisten van de PVDA: “Het nieuwe proletariaat werkt in de e-commerce.”

• “Extreme eisen, gevolgd door kleine, trage toegevingen.” In het rapport BATNA Basics: Boost Your Power at the Bargaining Table, van Harvard Law School, staat deze onderhandelingstechniek op nummer één, om succes te hebben: doe dus een bijna absurd, extreem openingsbod, als je keihard wil onderhandelen.
• Thomas Dermine, die aan Harvard studeerde, is er vast mee vertrouwd. PS-voorzitter Magnette eveneens: hij paste de techniek gisteren feilloos toe.
• Want in een gesprek met Humo lanceerde het duo de ene forse stelling na de andere:
  • “Thuiswerk, e-commerce, de platformeconomie: dat mag niet leiden tot een race to the bottom inzake jobkwaliteit, lonen, flexibiliteit en vervuiling”, zegt Dermine.
  • “Niet de werkloosheid, maar de langdurig zieken zijn het grote probleem. En de e-commerce zal dat probleem nog verergeren“, zo stelt Magnette.
  • “De e-commerce is geen vooruitgang, maar sociale en ecologische afbraak“, gaat Magnette verder.
  • “Daarom wil ik na de kernuitstap graag de e-commerce-uitstap realiseren. Laat België maar een land worden zonder e-commerce, met échte winkels en bruisende steden.”
  • “Het nieuwe proletariaat werkt dáár, hè. Orderpickers en koeriers worden zo opgejaagd dat ze amper tijd hebben voor een plaspauze. Als we niet optreden, zijn dat de langdurig zieken van morgen. Nachtwerk is verschrikkelijk slecht voor de gezondheid. Dat moet je beperken tot domeinen waar het strikt noodzakelijk is, bijvoorbeeld bij de politie en in ziekenhuizen.”
  • “Waarom moeten wij arbeiders ’s nachts in die pakhuizen laten werken? Omdat de mensen de klok rond willen kopen en hun pakjes binnen de 24 uur thuis willen hebben. Kunnen wij echt geen twee dagen wachten op een boek?”
• De opbouw is niet toevallig: deze week moet de PS-vicepremier Pierre Yves Dermagne met zijn arbeidsdeal komen. Daarin zou Vivaldi moeten aantonen dat het de arbeidsmarkt wil hervormen, en zo dichter opschuiven richting de 80 procent werkzaamheidsgraad die in het regeerakkoord staat als doelstelling.
• Maar over de weg daarnaartoe zijn grote meningsverschillen. Want over zowat elk dossier dat voorligt, verschilt de linkerkant van Vivaldi, de socialisten, bijzonder fel met de rechterzijde, de liberalen.

Wat dit nu betekent voor die arbeidsdeal: De PS zal haar huid enorm duur verkopen.

• Bij de begrotingsgesprekken in oktober lag die fameuze e-commerce ook op tafel: de bedoeling was om het avondwerk en het weekendwerk wat makkelijker (en goedkoper) te maken, althans voor de liberalen. Het was Alexander De Croo (Open Vld) zelf die ook in de Zweedse regering al vocht om de jobs in die sector, die grotendeels de Belgische consument vanuit Nederland en Duitsland voorziet van online bestelde goederen, terug naar eigen land te brengen.
• Maar De Croo botste toen op CD&V in die centrumrechtse ploeg. En vandaag raakt Open Vld in Vivaldi schijnbaar geen millimeter verder: de PS gaat in compleet de andere richting over e-commerce, als men het interview mag geloven. En al in oktober trokken ze een rode lijn: over werk na 24.00 uur en weekendwerk zou gewoon niet onderhandeld worden. En in de tussentijd is er nog steeds geen voorstel van Dermagne gekomen, tot frustratie van de werkgevers.
• Komt daarbij dat de échte discussie misschien wel eerder die over de zogenaamde ‘platformjobs’ is: de koeriers van Deliveroo en chauffeurs van Uber, die als zelfstandigen aan de slag zijn voor de multinationals. Dermagne wil die praktijk serieus gaan beteugelen: geen schijnzelfstandigen meer, want dat soort werknemers krijgt het “vermoeden van een arbeidsovereenkomst”, waardoor ze dus plots veel meer sociale rechten zouden krijgen. Dat leidde al tot een veto van de MR en belooft nog een stevige clash te worden.
• Daarnaast liggen zaken als een werkweek van vier dagen, meer betere begeleiding bij ontslag, een opleidingsrecht van vijf dagen en “het recht op deconnectie” waarbij je op bepaalde uren geen mails en telefoons meer mag ontvangen, op tafel.
• Het openingsbod van de PS is dus niet min. Na een off the record sneer naar de groenen, “die hen bij sociaaleconomische dossiers telkens in de steek laten”, is er een eisenpakket waar de liberalen stijl van achterover mogen vallen.
• Bovendien kreeg de MR in hetzelfde interview van Magnette de ene sneer na de andere:
  • “Het probleem van deze regering kun je samenvatten in twee letters: MR.”
  • “Op álle dossiers doen ze moeilijk. Het enige wat Georges-Louis Bouchez (MR-voorzitter, red.) wil, is zich profileren en beletten dat de anderen scoren.”
  • “Hij wordt nu zelfs een probleem voor Open Vld, omdat hij de premier voortdurend ondermijnt.”
  • “Bij de regeringsonderhandelingen heeft hij niks binnengehaald. Rien. Daarom voert hij al sinds dag één oppositie tegen de regering.”

The Big Picture: De uitlatingen leggen de essentie van het probleem van Vivaldi nog eens bloot: de grootste voelt zich niet gerespecteerd.

• Het is een publiek geheim dat Magnette bij momenten toch wat spijt heeft over het feit dat niet hij, maar De Croo uiteindelijk premier werd. Daarbij was de afweging uiteindelijk simpel: een Vlaamse, liberale premier zou beter deze coalitie, met een gebrek aan meerderheid aan Vlaamse kant, kunnen verdedigen tegen het gebeuk van N-VA en Vlaams Belang. De regering-Di Rupo, met een Franstalige PS-premier, had geleerd dat dat een zwakke flank is, bij dergelijke constructies.
• Dat bovendien Ecolo het Magnette niet gunde, en ook de anderen, met uitzondering van CD&V eigenlijk de kant van De Croo kozen, deed de zaak kantelen richting de Open Vld en de man uit Brakel. Maar in ruil verwachtte de PS wel wat elke andere premier voor De Croo deed: het compromis maken, en dus telkens de eigen partij wat opofferen voor het grotere geheel.
• Bij de PS leeft sterk het gevoel dat het tegendeel waar is, twee jaar in de coalitie. In tijden van corona kwam het kabinet nooit samen, waardoor de PS haar numeriek voordeel in aantal ministers nooit kon omzetten: het was de kern, die gedomineerd werd door liberalen en de premier, die alles deed.
• Maar ook nu, postcorona, kantelt de zaak niet in hun richting: de Zestien weigert schijnbaar een ‘prijs’ te betalen, zo is het gevoel bij de PS-top. “Ze voelen zich als grootste genegeerd door de premier”, zo zegt een insider over het sentiment aan de Keizerlaan. Zij hebben het hardst gevochten voor deze coalitie, waren al tien maanden eerder dan Open Vld klaar voor Vivaldi (het was toen De Croo die blokkeerde), en krijgen vandaag niet waar ze recht op hebben, zo valt tussen de lijnen te lezen.
• Het antwoord van Magnette en Dermine, het duo dat heel de regeringsonderhandelingen de leiding had, is een niet mis te verstande scudraket: als de PS niet krijgt wat ze wil, dan zal de onversneden linkse retoriek, nauwelijks verschillend van die van de PTB-PVDA, blijven komen. En dan krijgen de liberalen die harde linkse lijn op nog een reeks sociaaleconomische dossiers.
• Zelfs als er dus een arbeidsdeal komt, wat ook Dermagne nog hoopt, tegen eind deze week, belooft dat alles weinig goeds voor een jaar waarin premier De Croo op zoek moet naar cohesie om de grote dossiers aan te pakken.

De reacties: De rest van Vivaldi reageert met ongeloof.

• De oppositie van N-VA had een topdag: “Een op de drie werkt níet in Wallonië. En PS en PTB lijken vastbesloten ervoor te zorgen dat dat nog wel even zo blijft … En wie mag daarvoor de factuur betalen, keer op keer? Dit moet stoppen”, zo sneerde Sander Loones (N-VA).
• Voor de schermen was de reactie bij de meerderheidspartijen gelijklopend: dit was gewoon absurd van Magnette. De liberalen waren het felst: “Terugkeren naar de economie van honderd jaar geleden zal ons niet helpen“, zo stelde Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert. Iets soortgelijk bij Bouchez: “De negentiende eeuw kan geen samenlevingsmodel zijn.” Daarbij werd overigens stevig gelachen met het feit dat de PS zelf eigen petjes en T-shirts online aanbiedt voor verkoop.
• Tegelijk opvallend: CD&V reageerde wel, maar bracht meteen de nuance. Ook Joachim Coens (CD&V) hanteert immers een discours dat zoekt naar lokale geborgenheid, tegenover dominante multinationals: “Het is niet lokale winkels of e-commerce. De toekomst ligt in de combinatie van aantrekkelijke winkels én een onlineaanbod”, zo zegt Coens.
• Eenzelfde sussend geluid bij Groen: “Arbeiders in de e-commerce verdienen een stevig sociaal statuut dat beschermt tegen uitbuiting, Petra De Sutter (Groen) deed daarrond al het eerste werk. Maar laat ons het kind ook niet met het badwater weggooien: e-commerce hield heel wat zelfstandigen ‘bij ons’ tijdens corona recht.”
• Achter de schermen is de onrust nochtans groter: hoe komt dit nog goed met die coalitie, is een vraag die bij verschillende voorzitters van de meerderheid al langer opspeelt. Want de frustratie van de PS, niet alleen met de liberalen, maar ook met de groenen, is stevig voelbaar in alle geledingen. Tel daarbij nog de profileringsdrang van de liberalen, en iedereen bevestigt: het zit gewoon niet goed in deze ploeg.
• De mantra dat het “een probleem van de voorzitters is, niet van de regering”, die De Croo nu al maanden hanteert, gaat daarbij overigens echt niet meer op: niet toevallig zat Dermine, lid van de regering, naast Magnette. En recent wezen zowat alle regeringsbronnen op de spanningen tussen De Croo en Vincent Van Peteghem (CD&V) als dé oorzaak waarom een echte btw-hervorming op energie uitbleef.

Om te volgen: Deze week valt een beslissing over de commerciële radiolicenties.

• Een dossier dat over erg veel geld gaat in de Vlaamse mediasector: de commerciële radiozenders. Het is gekend: de kosten van een radiostation zijn laag, de inkomsten van heel de reclamemarkt voor radio zitten nog steeds op zo’n 100 miljoen euro. De laatste decennia verdiende DPG Media, de grootste mediagroep van het land, zo bakken geld met Qmusic en Joe, de twee commerciële zenders die het heeft. Die cashflow was zelfs groter dan die uit de televisiezender VTM, in verschillende jaren. Naast DPG Media heeft Mediahuis ook een zender: Nostalgie.
• Die licenties werden tot nu toe altijd stilzwijgend verlengd. Maar dat was niet naar de zin van de Europese Commissie, die een vrije markt wil. En dus moesten dit jaar de commerciële zenders een dossier indienen, om hun licentie opnieuw “te verdienen”: een onafhankelijke jury (voor zover dat kan in een medialandschap waar iedereen elkaar kent) moet zich buigen over de voorstellen, onder begeleiding van de minister van Media, Benjamin Dalle (CD&V).
• Daarbij spelen onder meer het zendschema (voor 30 procent), de digitale ambities (25 procent), de media-ervaring (20 procent), de techniek (10 procent), het commercieel plan (10 procent) en de financiële leefbaarheid (5 procent) mee in de beoordeling van de jury.
• In realiteit is het een keihard spel, waarbij achter de schermen enorm gelobbyd werd. Zo vond de grote baas van DPG Media, Christian Van Thillo, het een pure schande dat hij plots een radiostation zou moeten “afgeven”, “geen commercieel bedrijf in Europa moet dat plots meemaken, wat je hebt opgebouwd, verplicht moeten lossen”, zo vertelde hij ingewijden.
• Want een nieuwe speler doet z’n intrede: Studio 100, het bedrijf van Gert Verhulst en Hans Bourlon. Die willen met Spring een talkradio introduceren, een mix van entertainment en informatie: meer dan 50 procent gesprekken, in plaats van het zendschema met muziek vol te duwen, dat bestaat in Vlaanderen vandaag niet. Een soort mix van Radio 2 en Radio 1, maar dan veel minder statisch of saai. Radio 1 heeft bovendien het nadeel dat men bij de VRT er ook een soort hippe muziekzender van maakt, tijdens de uren wanneer er “geen nieuws” is.
• En het is Studio 100 menens: hun politieke lobby was minstens even indrukwekkend, hun banden met N-VA en Open Vld zijn een publiek geheim. Ze gaan voluit voor het project en deden de nodige investeringen, onder meer al in het nu al lanceren van een DAB+-zender.
• Want de licenties gaan over klassieke FM-uitzendingen, waar het aantal plekken beperkt is. Vandaag luistert nog 60 procent van de Vlamingen op die manier naar de radio, maar iedereen gaat ervan uit dat die markt verder zal krimpen, ten opzichte van het digitale DAB+ of gewoon apps van zenders.

Waar de zaak echt om draait: De VRT zou wel eens sneller dan gedacht een licentie kunnen verliezen.

• In de zomer van 2019 lag de vraag van het aantal commerciële en publieke licenties ook op tafel: bij de onderhandelingen van het regeerakkoord voor de Vlaamse regering. Want naast drie commerciële plekken, heeft de VRT maar liefst vijf FM-zenders: Radio 1, Radio 2, MNM, Studio Brussel en Klara.  
• De Open Vld legde toen, niet voor het eerst, het plan op tafel om één van die licenties af te nemen van de openbare omroep en commercieel aan te bieden. Het logische slachtoffer: Klara, de cultuurzender, die maar een paar procent marktaandeel haalt.
• N-VA leek mee te gaan in die plannen, tot er een soort reddingsactie vanuit de partij op gang kwam: voormalige Klara-presentatrice en huidig Vlaams Parlementslid Manuela Van Werde (N-VA) schakelde kopstukken in om voor ‘haar’ zender op de barricaden te gaan staan. Dat deed de discussie intern bij N-VA kantelen. Uiteindelijk ging het plan niet door en behield de VRT haar vijf licenties.
• Maar nu dient zich een nieuw probleem aan: kan men straks echt een licentie afnemen van DPG Media of Mediahuis, of Studio100 een ambitieus project ontzeggen? Wat zeker meespeelt: elk van die drie gaat, ook bij verlies, hoe dan ook door met een zender op DAB+. De zenders zijn dus niet “weg” en zullen alles in het werk stellen, met hun lobbying, om alsnog dat Klara-plan door te duwen.
• Die zender zou perfect enkel digitaal kunnen doorgaan. Maar dat zou een stevige impact op het landschap kunnen hebben. Want nu heeft de VRT met Klara een zender in huis die nauwelijks een paar procenten marktaandeel haalt. Maar een nieuwe speler zou wel eens veel meer kunnen afsnoepen, waardoor de VRT behoorlijk wat inkomsten verliest.
• In kringen rond Dalle wimpelt men dat scenario helemaal af: de VRT is niet betrokken in het huidige dossier van de beauty contest, zo is te horen. Maar tegelijk moet men toegeven dat er flink geduwd en getrokken wordt achter de schermen. En zowel Van Thillo als Bourlon hebben een rechtstreekse lijn met de top van de Vlaamse politiek: aan de Reyerslaan mag men zich zorgen beginnen maken. 

Gevolgd: De PFOS-commissie deed haar werk nog eens over, maar geen vuurwerk.

• De onderzoekscommissie rond PFOS van het Vlaams Parlement loopt op haar einde. Dat werd geen echt spetterend succes. Een spectaculaire confrontatie van de betrokken politici, voormalige ministers van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) en Openbare Werken Ben Weyts (N-VA) en huidige minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), en de ambtenaren van OVAM, leverde alleen maar meer van hetzelfde op: iedereen bleef op zijn of haar lijn.
• Want de cruciale beschuldiging van de oppositie, met Mieke Schauvliege (Groen) op kop, dat dit “een doofpotaffaire was”, werd niet hard gemaakt. De politici herhaalden nog eens hun standpunt: er was nooit enige communicatie verboden of onderdrukt van hun kant, zo stelde ex-minister Joke Schauvliege.
• Het was de topvrouw van de OVAM, de Vlaamse bodembeheermaatschappij, Henny De Baets, die op het eind nog voor een steekvlam had gezorgd, door via een aangetekend schrijven aan de onderzoekscommissie de ministers te beschuldigen van onwaarheden.
• Maar dat kon ze gisteren toch niet helemaal waarmaken: ze herhaalde nog eens dat de info die zij bezorgde aan de politiek, helemaal niet zo onschuldig was. De vervuiling werd echter afgezwakt door Lantis, de bouwheer, zo stelde De Baets. Daarbij moest ze wel erkennen dat ze niet kon zeggen wie dan de beslissing had genomen om niet te communiceren. “Ik vind daarover niets terug in de verslagen van het politiek stuurcomité van Lantis”, zo stelde ze.
• Zo kreeg die ervan langs, en leek de bouwheer de kop van jut, want de politici én OVAM gaven elk geen millimeter toe ten opzichte van hun vorige verklaringen. Demir herhaalde nog eens haar stelling dat ze het “een inschattingsfout” vond, dat OVAM een kritisch rapport van toxicoloog Jan Tytgat niet deelde met het agentschap Zorg en Gezondheid. En OVAM deed ook niets om zelf stalen te nemen, wat ze perfect gekund had.
• Daarmee zijn alle hoorzittingen afgelopen en komt de commissie nu op 18 maart met een eindrapport. Dat zal meer dan vermoedelijk ook de kerk in het midden houden: politieke verantwoordelijken komen er niet, koppen zullen niet rollen.