Paars-geel is dood. Leve paars-groen. Dat is wat Paul Magnette (PS) wel heel nadrukkelijk op de RTBF ging zeggen. Vraag is of dat zo verstandig was.

Wat gebeurt er precies? Ras-le-bol! Spuugzat. Dat was zowat de state of mind waarmee PS-voorzitter Paul Magnette naar de studio’s van RTBF kwam afzakken, om een verbale patat uit te delen aan de N-VA. Het werd een oorveeg die nog lang zal nazinderen.

De details: Magnette had drie grote aanvalspunten:

• Bart De Wever als zwakke leider en leugenaar: ‘Hij heeft er álles aan gedaan om niet benoemd te worden tot informateur. Hij weigert verantwoordelijkheid te nemen. Hij is een man die niet kan kiezen, geen knopen kan doorhakken, niemand rond zich kan verenigen. Hij heeft niet alleen de PS beledigd, maar ook de Open VLD en de CD&V. Hij heeft alleen maar geprovoceerd, omdat hij wóu dat hij van de tafel werd geduwd.’

• De N-VA als staatsgevaarlijk: ‘De N-VA is een gevaarlijke partij. Ze willen het einde van België. Nog maar vorige week hebben ze sámen met het Vlaams Belang – met extreemrechts, dus – een wetsvoorstel ingediend om de sociale zekerheid te splitsen. Het is een partij die het bestaan van Brussel volledig negeert. In hun confederale ideeën is er enkel Wallonië en Vlaanderen. Brussel verdwijnt volledig. De PS zal dat nooit laten gebeuren – niet nu, niet over vijf jaar, niet over tien jaar.’
• De Wever als de grote agitator: ‘We weten dat De Wever, op het moment dat hij geen argumenten meer heeft, vervalt in beledigingen. Dan zijn de Walen en de Brusselaars junkies en steuntrekkers.’

Tussen de regels: Dit was communicatie naar de achterban, zoveel is zeker. De quote van de ‘Vlaamse tandpasta’, om de ‘slechte smaak van paars-groen weg te wassen’, is duidelijk heel slecht gevallen. Dus kwam er een orderwoord vanuit de Keizerslaan: met die man gaan we niet in zee. Maar nog veel belangrijker: het was ook een signaal naar de andere potentiële partners in een mogelijk paars-groen verhaal.

Waarom dit gebeurt: Magnette (PS) wilde duidelijk voor ééns en altijd de deur dichtdoen naar paars-geel en aan iedereen glashelder laten zien dat hij niet zal bewegen. Het is paars-groen of verkiezingen, zo is zijn stelling al sinds het einde van z’n informateurschap. Met de uithaal in de media wil hij een fait accompli creëren: geen keuze meer voor Joachim Coens (CD&V) en Georges-Louis Bouchez (MR), de twee partijen die sterk twijfelden om in paars-groen te stappen.

Om rekening mee te houden? Deze zet is toch een gok. Want op die manier zet hij de twee frisse nieuwe voorzitters van CD&V en MR compleet voor schut. Moeten zij nu gewoon assumeren, en gedwee paars-groen gaan maken? Zowel Bouchez als Coens zijn er de man niet naar om zomaar in de pas van de PS te gaan lopen, zeker niet als ze net een koninklijke opdracht gekregen hebben die welgeteld twee dagen bezig is. Dit zou wel eens een averechts effect kunnen hebben.

• Gaan MR en CD&V aanvaarden dat hun voorzitters de facto geen missie meer hebben, maar paars-groen moeten assumeren?
• Zeker in Vlaanderen is dit soort communicatie doorgaans een cadeau voor de N-VA. Gaat de N-VA nu terugslaan?
• Met het vertrek van hun woordvoerder, Joachim Pohlmann, is er een leegte ontstaan vanuit de N-VA-communicatie: heeft dat effect op een mogelijk tegenoffensief?

De grote vraag? Wat bezielde Magnette om zo fors vooruit te tackelen? Was het tactisch slim om zo agressief te gaan? De PS speelt in elk geval hoog spel: ze kunnen geen verkiezingen forceren op zich. Enkel zij, de PVDA/PTB en Vlaams Belang lijken voorlopig zin te hebben in zo’n stembusslag. Maar in de Kamer is wel een meerderheid nodig om de legislatuur te ontbinden en verkiezingen te organiseren.

Tussen de lijnen: Wat opvallend en interessant was, is Magnette z’n uitleg over het ‘mislukken’ van paars-groen. Zo gaf hij eigenlijk wel toe buiten z’n opdracht van informateur te zijn gegaan, door zo openlijk op tafel te leggen wat hij allemaal ‘met liberalen en groenen’ had erdoor gekregen. Maar op de cruciale vraag, waarom hij CD&V eraf had gereden antwoordde hij volgende belangrijke passages:

• Het was te krap met 76 zetels. ‘Een meerderheid met één zetel op overschot is te krap.’
• Quid CD&V? Waarom vergaderde hij achter hun rug? ‘Ik heb vijf vergaderrondes gehouden. Bij de vierde ronde zegt de CD&V: ‘Wij hebben geen mandaat.’ Ze wilden bovendien alleen komen, niet samen met cdH – die week waren ze er dus niet bij. Bij de laatste ronde, over de budgetten, waren ze er dan weer wél.’

Waarom dit van tel is: Het duidt erop dat Magnette toch een beetje verbitterd is. Maar hij speelt tegelijk met vuur. Want er is wat onduidelijkheid over die relatie met CD&V en Koen Geens (CD&V), de federale onderhandelaar van de christendemocraten, met name over de vraag of die op de hoogte was van geheime meetings en of die al dan niet zelf opstapte of eraf geduwd werd.

• Bij CD&V reageerde Pieter De Crem (CD&V) in de Ochtend op Radio 1 al fel. De christendemocraten blijven aandringen op een mogelijkheid om N-VA erbij te halen. En dat ze pas ‘in de vierde ronde’ zelf kozen niet meer mee te doen, wat Magnette in de RTBF-studio’s beweerde, is niet helemaal hoe men de feiten bij CD&V leest.
• Volgens CD&V-bronnen was er midden november al het signaal aan Magnette ‘dat ze niet zonder N-VA verder wilden’, waarna plots een week later een budgetmeeting door Magnette werd afgezegd onder het voorwendsel ‘dat het muurvast zat over begroting’.
• In diezelfde periode, op 23 november, kwamen liberalen, groenen en socialisten (al dan niet volledig) samen, zonder dat Geens en co ervan wisten. Pas toen dat op 1 december in de pers verscheen, na een tweede geheime paars-groene meeting op 30 november, was Geens op de hoogte.
• En dat CD&V in de laatste ronde alsnog ‘zelf weer aansloot’, is de logica zelve: niemand was formeel uit de informatieronde gezet, zelfs N-VA niet. Daaruit concluderen dat CD&V niet hardhandig is verwijderd uit de kerngesprekken, is niet meteen bevorderlijk voor de relaties tussen PS en CD&V.

De uitleg: Het is een menselijk spel, die onderhandelingen, met een zekere psychologische component ook. Bij andere onderhandelaars is te horen dat Magnette gekwetst is. ‘Hij is niet gewoon van te verliezen. Maar hij heeft gegokt en verloren met z’n informatieopdracht. De wonderboy is niet onfeilbaar’, zo zegt een onderhandelaar die met hem aan tafel zat. Een andere onderhandelaar stelt ‘dat hij een professor is, en graag de slimste van de klas is’. ‘En als dat niet lukt, kan hij blijkbaar zeer venijnig worden’, zo is op te tekenen.

De essentie: Magnette speelt het spel bijzonder hard, door de forcing te voeren. Afwachten wat de reactie zal zijn.