De voorbije decennia zijn op tal van luchthavens over de hele wereld nieuwe technologie geïntroduceerd. Daarbij is onder meer getracht het comfort en de veiligheid van de reiziger te verbeteren. Toch moet worden vastgesteld dat voor een groot aantal knelpunten nog altijd geen antwoord lijkt te zijn gevonden. Dat zegt professor Janet Bednarek, historica aan de University of Dayton. Ze is specialiste in de ontwikkeling van het luchthaven-ontwerp. Het is volgens haar zelfs de vraag of men er ooit zal in lukken alle problemen op te lossen.
“In Azië en het Midden-Oosten worden massaal nieuwe luchthavens geopend, terwijl sectorgenoten in de Verenigde Staten nieuwe technologieën voor beveiligingscontroles introduceren om passagiers en bagage sneller te kunnen screenen,” zegt Janet Bednarek. “Al deze projecten worden vaak aangeprezen als luchthavens van de toekomst, waarin vliegreizen sneller, efficiënter en aangenamer zouden moeten worden dan ooit voordien. Men moet echter vaststellen dat al deze innovaties nog steeds worstelen met de knelpunten die al sinds het eind van de jaren vijftig van de voorbije eeuw luchthavenbeheerders en passagiers kopzorgen opleveren.”
Straalvliegtuigen
“De luchtvaart heeft het altijd lastig gehad om reizigers en bagage door de luchthavens te loodsen,” benadrukt de historica. “Dat moest bij het begin van het jet-tijdperk worden vastgesteld, maar dat geldt nog steeds. De introductie van de commerciële straalvliegtuigen heeft een grote impact gehad op het luchthavendesign. Deze vliegtuigen waren gevoelig groter en sneller dan hun voorgangers. Ook hadden ze langere startbanen nodig en eisten ze meer ruimte op voor het manoeuvreren en parkeren.”
“Deze toestellen vervoerden ook meer passagiers, waardoor een grotere opvangcapaciteit diende te worden gecreëerd. Dat leidde tot het luchthavenontwerp dat ook vandaag nog steeds bestaat. Er wordt gewerkt met een hoofdterminal, die verantwoordelijk voor het screenen van passagiers en het verzamelen van de bagage. Daarachter ligt een langwerpige infrastructuur met gates die ver genoeg uit elkaar zijn geplaatst om verschillende vliegtuigen naast elkaar te kunnen stallen.”
Dat heeft echter vaak tot kritiek geleid omdat de passagiers grote afstanden moesten afleggen om tot aan hun vliegtuig te kunnen komen. Luchthaven-designer Eero Saarinen probeerde voor die problemen een oplossing te zoeken. “Op Dulles Airport in Washington introduceerde hij grote voertuigen die de passagiers van de terminal rechtstreeks naar hun vliegtuigen dienden te brengen,” aldus de historica.
“Die voertuigen werden inmiddels vervangen door een ondergrondse trein, die meer toekomstgericht wordt geacht. Op JFK Airport in New York wou Saarinen met bewegende voetpaden werken. Uiteindelijk werd er echter beslist om van de technologie geen gebruik te maken. Vele grote luchthavens elders op de wereld hebben het concept echter wel overgenomen.”
Winkels
“Naarmate de luchtvaartmaatschappijen complexere routes introduceren, moeten de passagiers vaker van vliegtuig wisselen,” zegt Bednarek. “Er moeten dan ook treinen of trams worden ingelegd om de reizigers te helpen die transfers comfortabel af te handelen.”
“Maar ook de bagage moet verder reizen. Op Denver International Airport had men gedacht dat een automatisch sorteersysteem daarvoor een oplossing zou bieden. Na een aantal zware incidenten werd echter beslist om opnieuw naar een manuele behandeling over te schakelen. Om absoluut zeker te zijn, draagt de passagier trouwens nog altijd best zelf zijn bagage naar het vliegtuig, ook al moet hij dan een hele tijd een zwaar gewicht meezeulen.”
“Na de terroristische aanslagen in het begin van deze eeuw hebben nieuwe beveiligingssystemen lange wachttijden gecreëerd, waardoor de reizigers ook meer tijd op de luchthaven moesten doorbrengen. De behoefte aan bijkomende beveiliging en wachtruimte vroeg naar nieuwe ontwerpen. Op die manier verschenen onder meer ontwerpen met winkels en restaurants en een koppeling met het lokale openbare vervoer.”
“Maar het blijft vaak bijzonder moeilijk om aan de eisen van een vlotte reizigersstroom te voldoen. Na meer dan zestig jaar experimenteren, is het zelfs de vraag of de ultieme luchthaven van de toekomst ooit zal kunnen worden gebouwd.”