Komt er een hernieuwing van de oude alliantie tussen liberalen en links-liberalen in Franstalig België? MR en DéFI waren tot 2011 kartelpartners, maar die relatie spatte uiteen. Alleen lijkt het erop dat onder Georges-Louis Bouchez (MR) het opnieuw tot een verloving kan komen: er is toenadering om in Brussel ‘een meer liberale koers te gaan varen’ Tegelijk is het kleine DéFI, de opvolger van het Fransdolle FDF, een vrij elektron dat zich evengoed met cdH zou kunnen gaan binden: ook daar zijn geruchten over.

In het nieuws: DéFI en MR opnieuw samen?

De details: Oude liefde roest niet.

• Al veel langer is de Wetstraat in de ban van een zogenaamde ‘herverkaveling’: het hertekenen van het politieke landschap. Zeker aan Vlaamse kant zijn er, met liefst zeven partijen, een pak voorzitters die openlijk nadenken over de positie van hun partij in het geheel: zowel bij CD&V als bij Open Vld gebeurt die oefening. Al blijft het in de eerste plaats bij wat vrijblijvende gedachtenoefeningen, concreet is er zowel bij de christendemocraten als bij de liberalen niets.
• Dat ligt anders bij de Vlaamse socialisten: die zijn volop bezig met hun transformatie van partij naar beweging, van sp.a naar Vooruit. Voorzitter Conner Rousseau werkt volop aan een offensief daarover. Maar of dat concreet de Vlaamse socialisten ook klaarmaakt om allianties, kartels of samenwerkingsverbanden aan te gaan? Niet meteen: het gaat vooral over een complete make-over voor de socialisten zelf.
• Terwijl er dus aan Vlaamse kant veel gepraat wordt, lijkt het aan Franstalige kant concreter te worden. Het is La Libre die vandaag uitgebreid bericht over een nieuwe toenadering tussen MR en DéFI. Dat is niet helemaal onlogisch.
• DéFI is een partijtje dat zeker in het federale spel nauwelijks weegt: met twee Kamerzetels hebben ze nauwelijks iets in handen om bij coalitiegesprekken mee te tellen. Dat bleek ook toen Vivaldi gevormd werd: als links-liberalen wilden ze daarin maar wat graag meedoen. Maar het aanbod van voorzitter François De Smet werd vriendelijk afgewimpeld.
• Want DéFI mag dan wel links-liberaal zijn, het is ook de vervelling van het oude FDF, de partij die systematisch opkomt voor de Franstaligen in en rond Brussel. En dus zijn klassieke eisen als de uitbreiding van Brussel op het Vlaams grondgebied en de opslorping van de faciliteitengemeenten door het Brussels Gewest nooit ver af. In de Vivaldi-coalitie, die mathematisch gedomineerd wordt door de Franstalige partijen, kon men dat soort input missen als kiespijn: geen DéFI dus erbij. Onder meer voor CD&V was dat een uitgemaakte zaak.
• Maar in Brussel is het een ander verhaal: daar is DéFI wel degelijk iets waard, met zo’n 14 procent van de stemmen en tien zetels in het Brussels Parlement. Bovendien leveren ze in de Brusselse cluster van gemeenten ook een paar populaire burgemeesters. De Smet loodste zijn partij in 2019 bovendien in de Brusselse coalitie.

Wat dit nu betekent: De MR wil wanhopig opnieuw besturen in Brussel. En DéFI wil federaal wegen. Samen kan dat beter.

• Historisch waren de liberalen de leidende formatie in Brussel. Maar die positie zijn ze al langer kwijt, onder meer omdat de demografie in de hoofdstad stevig gewijzigd is, met een pak nieuwkomers. De PS heeft die leidende rol overgenomen en duwt daarbij systematisch de MR naar de oppositie in het Brussels Gewest. De laatste keer dat de MR er mee het beleid maakte, was de regering onder leiding van de ondertussen overleden Jacques Simonet, die eindigde in 2004.
• Jarenlang kampte de MR in de hoofdstad met een probleem van leiderschap. Onder meer Didier Reynders verhuisde vanuit Luik naar Brussel, maar kon het probleem niet oplossen: de liberalen bleven hopeloos verdeeld, met allerlei onderlinge vetes. Met Alexia Bertrand als voorzitter in Brussel, maar zeker ook met Georges-Louis Bouchez als algemene voorzitter van de MR, waait nu een nieuwe wind.
• Bouchez wil zijn partij opnieuw doen doorbreken in Brussel. Als hij daarbij een alliantie of kartel zou sluiten met DéFI, heeft hij een breekijzer in handen: dan zouden de liberalen en links-liberalen samen makkelijk opnieuw de grootsten kunnen worden.
• Anderzijds heeft De Smet dan wat hij wil: via de MR dan veel meer toegang tot het federale spel. Als er in 2024 dan effectief onderhandelingen zouden komen over de staatshervorming, verhoogt DéFI alvast spectaculair haar kans om een zitje aan tafel te krijgen.

Waarop het destijds misging: De staatshervorming.

• De MR was bij de stichting in 2002 al een fusie van drie: het oude, liberale PRL, het Brusselse FDF en het MCC, een afscheuring van de Franstalige christendemocraten.
• In 2011, toen voorzitter Charles Michel (MR) onderhandelde over een nieuwe, zesde staatshervorming, besliste hij samen met z’n grote tegenhanger aan Vlaamse kant, CD&V-voorzitter Wouter Beke om het kiesarrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde te splitsen. Dat was deel van een bredere deal, maar zette zoveel kwaad bloed dat het FDF, onder leiding van Olivier Maingain, sprak van ‘hoogverraad’.
• De breuk was compleet en het FDF verliet de MR. Tussen Michel en de oude Maingain, een rabiaat verdediger van de Franstaligen, kwam het op persoonlijk vlak nooit meer goed. Zeker toen Michel in 2014 een coalitie met de N-VA, de aartsvijand van het FDF/DéFI sloot, beukte Maingain vanuit de oppositie week na week in op ‘verrader’ Michel.
• Maar met Bouchez en De Smet, twee nieuwe voorzitters, zijn die vetes er niet meer. En bovendien: Bouchez duwde zijn MR naar een heel andere communautaire koers. Hij wil vooral de ultieme verdediger zijn van België, de tricolore vlag moet geplant. De regionalisten binnen de MR, met Willy Borsus en Jean-Luc Crucke op kop, zijn naar het tweede plan geduwd. Voor De Smet is dat veel werkbaarder alvast dan de MR die in bed ligt met N-VA.

Kapers op de kust: Ook het cdH is op vrijerspad.

• Maar daarmee stopt het verhaal niet volledig. In La Libre wijst zeker François De Smet erop dat het allemaal toch heel voorbarig is: concreet is er niets en DéFI wil zeker niet opnieuw een kartel. ‘De MR zou beter stoppen met de Brussel-bashing die ze uitvoert vanuit haar oppositie tegen de Brusselse regering’, zo zegt De Smet fijntjes.
• Het feit dat heel de vrijage lekt, en duidelijk vanuit de hoek van MR, wijst ook op zenuwachtigheid over een ander verhaal aan Franstalige kant. De christendemocraten van Maxime Prévot zijn immers ook met gesprekken bezig. Het krimpscenario waar het cdH nu al jaren inzit, net als CD&V aan Vlaamse kant, leidt er over de taalgrens toe dat men intensief nadenkt over hoe het verder kan.
• Daarbij zijn er al langer intensieve contacten tussen de twee partijtjes, die meer op gelijke voet verlopen: beiden zijn maar goed voor een handvol zetels. Maar terwijl DéFI in Brussel veel sterker staat, haalt het cdH in Wallonië wel nog behoorlijk wat stemmen.
• En er is meer. Zowel in de Kamer als in het Parlement van de Franse Gemeenschap, zitten beiden in de oppositie. Daar werken ze intensief samen en houden ze systematisch overleg.
• Ook hier vallen mogelijke intensievere samenwerkingen, zoals een kartel of gezamenlijke lijsten, of zelfs een fusie, dus regelmatig als mogelijk ideeën. Overigens circuleren die geruchten al veel langer. Het is dus niet ondenkbaar dat het ‘nieuws’ vanuit de MR een tegenreactie is. Maar hoe dan ook, meer dan aftasten is het nog niet.

Heel opvallend: Als het regent in Den Haag, druppelt het in Brussel?

• Nederlandse verkiezingen gisteren, waarbij meteen toch een hoop volk gretig keek vanuit België. Nederland gidsland? Wel, blijkbaar toch wel, vooral voor de liberalen in Vlaanderen gisteren, die over elkaar heen struikelden om hun enthousiasme over de uitslag te delen.
• Want het werd een wel erg ‘blauwe’ nacht in Den Haag, waar zowel de rechts-liberale VVD als het links-liberale D66 fors wonnen. Zowat elke Open Vld’er tweette zijn of haar geluk, alsof de overwinning van hen was.
• Egbert Lachaert, voorzitter van Open Vld, had het vanmorgen zelfs over ‘veel afgunstige reacties op de liberale overwinning in Nederland‘. Lachaert ziet nochtans ‘een constante’ met de eigen prestaties: ‘In moeilijke tijden verantwoordelijkheid nemen en ons niet beperken tot de analyse aan de zijlijn. Met vertrouwen en optimisme werken aan een betere toekomst, samen met anderen.’
• Pro memorie even deze vergelijking tussen België (met liberalen sinds 1999 onafgebroken in de regering) en Nederland (liberalen sinds 2010 de leidende partij in de regering) in 2019:
  • Belastingdruk: 38,8 procent in Nederland, 44,6 procent in België.
  • Werkende beroepsbevolking: 80 procent in Nederland, 70 procent in België.
  • BBP per capita: 41.540 euro in Nederland, 35.670 euro in België.
  • Staatsschuld ten opzichte van BBP: 52,4 procent in Nederland, 100 procent in België.
• Bij de N-VA tweette men dan weer lekker verdeeld overigens: Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) feliciteerde Mark Rutte met z’n winst, terwijl Theo Francken (N-VA) het nodig vond om de extreemrechtse Thierry Baudet te feliciteren.
• Ook opvallend: met 83 procent opkomst scoort Nederland erg hoog in vergelijking met andere landen waar stemmen niet verplicht is. In België is dat wel het geval, maar komt 11 procent niet opdagen en stemt nog eens 6 procent blanco. Dat niet-geldig stemmen is bovendien niet gelijk verdeeld: in Franstalig België is in sommige regio’s sprake van een absenteïsme dat boven de 20 procent uitschiet.

Onvermijdelijk: Straks een versneld Overlegcomité.

• De populaire Vlaamse kranten schreeuwen het uit vanmorgen: de cijfers zijn slecht. De besmettingen stijgen boven de symbolische grens van 3.000 gemiddeld per dag en de ziekenhuisopnames zitten boven de 200.
• Reden genoeg voor het duo Frank Vandenbroucke (Vooruit) en Alexander De Croo (Open Vld) om het gaspedaal in te trappen en alle discussies over versoepelingen de pas af te snijden.
• Zij roepen nu het Overlegcomité vervroegd samen, deze week al in plaats van volgende week. Daarover had premier De Croo al een overleg met de deelstaten, gisteren. Het overlegmoment van morgen, dat al gepland was als een video-call, wordt dan waarschijnlijk een fysieke vergadering.
• Vandaag zal De Croo ongetwijfeld in de Kamer ook al uitgebreid ingaan op de situatie, in het vragenuurtje. Bedoeling was om eind maart te evalueren of de aangekondigde versoepelingen van april er komen. Maar die kans is, met de huidige cijfers, erg klein. Onder meer de N-VA drong aan op het openen van de terrassen, iets waar Vandenbroucke al echt niet van wilde weten.
• Zeker de MR eiste de afgelopen dagen ‘dat het tijdschema van de versoepeling niet meer in vraag wordt gesteld’. Het is nu de vraag of dat effectief nog realistisch is.

Interessant om volgen: Hoe fel is Noord-Frankrijk getroffen? En wat is het effect?

• Wat in de Vlaamse kranten vanmorgen niet te lezen is: de cijfers in de buurlanden zijn niet goed, maar wat vooral opvalt is hoe slecht de situatie is in Noord-Frankrijk. Daar is in Pas-de-Calais sprake van 816 besmettingen per 100.000 inwoners, in de grensregio Nord is dat 695 gevallen.
• En opvallend: in de grensstreek Henegouwen, en ook in Namen liggen bij ons de cijfers eveneens wat hoger dan gemiddeld. Zou er sprake zijn dus van een grenseffect? Yves Van Laethem, de Franstalige corona-woordvoerder, bevestigt dat in Vers L’Avenir. ‘Er zijn een pak meer besmettingen in het zuiden van de provincie Namen, bij de Franse grens.’ En hij wijst erop dat de controle aan die grens onbestaande is: ‘Dat is één en al doorgang, een Gruyère-kaas’.

Nog een corona-discussie: Leraren versneld inenten of niet?

• Slecht nieuws voor jonge kinderen: vanaf tien jaar worden ze verplicht om op school een mondmasker te dragen. Een maatregel die alweer verder de vrijheid van jonge mensen beperkt, na meer dan een jaar op en af lockdown.
• Maar de druk op de scholen is groot, zeker vanuit de vakbonden, die het personeel meer beschermd willen zien. Zij vragen ook, net als minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) en zijn Franstalige tegenhangers, dat leerkrachten prioritair zouden gevaccineerd worden.
• Die doos van Pandora wil men echter niet openen: dan komen heel wat beroepsgroepen in aanmerking om ‘prioriteit’ te krijgen. Maar de discussie blijft sluimeren.
• Overigens is er sprake van 29 scholen die in Vlaanderen, op een totaal van 4.000, door corona dicht zijn: het lijkt de stelling van Weyts te bevestigen ‘dat scholen niet de motor van de besmetting zijn’.