IT-taal op school? Voor onze kinderen en toekomst is dat minstens zo belangrijk als Engels

Vandaag vieren we de Internationale Dag van het Onderwijs. Niet toevallig heeft die als thema Artificiële Intelligentie (AI) gekregen. Nu alles rond AI draait, moeten we ons de vraag stellen wat de menselijke rol is in een wereld vol automatisering. En dan komen we natuurlijk meteen bij het onderwijs uit. Hoe bereiden we nieuwe generaties voor, zodat ze niet alleen meegaan met de technologische ontwikkelingsgolf, maar die ook begrijpen en beïnvloeden?

Het antwoord is datageletterdheid. En op dat vlak hebben we alvast goed nieuws, want Vlaamse leerlingen blijken volgens de International Computer and Information Literacy Study (ICILS) bij de beste van de klas te horen. Het onderzoek meet de computervaardigheden van kinderen uit het tweede jaar van het secundair onderwijs in 34 landen. Enkel Zuid-Korea, Tsjechië, Taiwan en Denemarken doen nog iets beter dan Vlaamse jongeren. Ter vergelijking: Nederlandse leerlingen scoren gemiddeld onder het basisniveau van computer- en informatiegeletterdheid.

AI raakt iedereen

Een pluim dus voor het onderwijs, maar we mogen niet op onze lauweren gaan rusten. Kennis van IT blijft immers beperkt tot bepaalde richtingen. En als je kijkt naar wat er nodig is in de markt en naar de schaarste op het gebied van IT-skills, dan kan het nog veel beter. Bovendien beperkt deze kennis zich niet meer uitsluitend tot ontwikkelaars en IT-experts. In ieder beroep krijgen we nu al met technologie te maken. Denk aan een automecanicien die eerst z’n laptop aansluit en pas in een volgende fase aan de wagen begint te sleutelen. AI gaat deze golf alleen maar versnellen.

Van healthcare tot transport, en van onderwijs tot het bedrijfsleven: vrijwel ieder aspect van ons leven wordt geraakt door AI-gestuurde technologie. Met ongekende mogelijkheden tot gevolg: gepersonaliseerd leren, efficiëntere bedrijfsprocessen en betere gezondheidszorg. Maar zonder de juiste kennis blijven veel kansen onbenut. En dan dreigen we economisch ook een achterstand op te lopen op landen die hier wel voldoende in investeren.

IT is een universele taal

En zo komen we dus terug bij het onderwijs. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de leerlingen van vandaag straks succesvol zijn en wel het maximale potentieel uit AI halen? Vroeg beginnen is de boodschap. Om kinderen te helpen hun weg te vinden in deze complexe digitale wereld, moeten we datageletterdheid al op jonge leeftijd integreren in de klas. Jongeren moeten niet alleen leren hoe ze technologie kunnen gebruiken, maar ook begrijpen hoe die technologie werkt.

Programmeerlessen, de basisprincipes van data-analyse en ethische thema’s zouden al vanaf de basisschool voor elke leerling in het curriculum moeten zitten. Vergelijk het met Engels. We weten dat we met onze Nederlandse taal wereldwijd niet ver komen. Wie geen Engels spreekt, heeft meteen een achterstand in deze geglobaliseerde wereld. Vandaag geldt hetzelfde voor IT-taal, vooral met betrekking tot data en AI. De volgende generaties zullen die talen even vloeiend moeten begrijpen en spreken als Engels. Technologie is niet langer iets voor een selecte groep mensen in Silicon Valley, het is een universele taal die iedereen verbindt.

Technologie aantrekkelijk en toegankelijk maken

Wat kan het onderwijs doen? Eerst en vooral moeten we technische vakken aantrekkelijker maken en positioneren als vakken voor de toekomst. Rolmodellen kunnen hiervoor belangrijk zijn – en dan vooral vrouwelijke rolmodellen die de weg vrijmaken voor meisjes om een carrière in tech na te streven. In het bovengenoemde onderzoek naar digitale skills bij leerlingen zien we trouwens dat meisjes in Vlaanderen hoger scoren op digitale geletterdheid dan jongens. Anderzijds doen de jongens het dan weer iets beter op het gebied van probleemoplossend denken. Het toont aan dat iedereen een rol te spelen heeft in onze digitale samenleving.

Datageletterdheid moet daarnaast ook in andere vakken een centrale plaats krijgen. De Vlaamse minister van Onderwijs, Zuhal Demir (N-VA), kondigde gelukkig al aan dat ze computationeel denken wil uitbreiden naar alle vakken, en niet enkel in ICT. Zo moeten we ook leerlingen die in armoede leven op digitale kar krijgen en kansen bieden. Tools zoals generatieve AI hebben immers potentieel om onderwijs te democratiseren en toegankelijk te maken voor iedereen. Modellen die offline werken – zoals Whisper, LLama en Private LLM – geven ook gemeenschappen zonder stabiele internetverbinding toegang tot hoogwaardige educatieve middelen.

Tijd om te versnellen

Terwijl het onderwijs een basis legt, moet ook de bedrijfswereld in actie schieten. Ook CEO’s en managers moeten weten wat AI inhoudt en kritische vragen stellen zodat ze de risico’s begrijpen en ethisch verantwoorde keuzes maken. Veel bedrijven maken zich zorgen dat hun medewerkers de nodige vaardigheden missen om te profiteren van investeringen in generatieve AI en andere technologische innovaties. Ook in onze bedrijven moet onderwijs dus centraal staan als we de datageletterdheid van mensen naar een hoger niveau willen tillen.

De hoge score voor Vlaamse leerlingen op het gebied van digitale vaardigheden is zeker een mooie tijd voor een tussensprint, maar de marathon is nog lang niet gewonnen. Bovendien hebben we te maken met exponentiële technologieën die geen seconde stilstaan om een adempauze toe te laten. Als je kijkt naar de impact die generatieve AI in twee jaar tijd veroorzaakt heeft, dan moeten we onze tred versnellen en meer investeren om te vermijden dat we terrein zouden verliezen.

En natuurlijk moeten we ook kritische vragen durven stellen over de menselijke betrokkenheid bij AI-technologie die steeds geavanceerder wordt. Hoe behouden we onze controle? En hoe zorgen we ervoor dat technologie een positieve stempel op onze samenleving blijft drukken? Zonder een degelijk niveau van datageletterdheid kunnen we die vragen niet beantwoorden. Ooit waren lezen en schrijven essentieel voor het uitbouwen van een moderne samenleving. Nu zijn digitale skills de bouwstenen die onze toekomst vormgeven. Maar één ding is niet veranderd: het onderwijs moet ervoor zorgen dat onze jongeren gewapend zijn om mee te gaan in deze nieuwe evoluties.

Phaedra Kortekaas – Managing Director Benelux bij SAS

Meer

Ontvang de Business AM nieuwsbrieven

De wereld verandert snel en voor je het weet, hol je achter de feiten aan. Wees mee met verandering, wees mee met Business AM. Schrijf je in op onze nieuwsbrieven en houd de vinger aan de pols.