De essentie: Het ISS moest maandagavond een 5 minuten-durend manoeuvre uitvoeren om een stuk Russisch ruimteafval te ontwijken. Dat was afkomstig van de Kosmos 1408, een satelliet die vorig jaar opzettelijk werd opgeblazen toen Rusland een wapen uittestte. 

• Het stuk ruimteafval bevond zich in een baan die het tot op slechts een vijftal kilometer van het ISS zou brengen. Dat was genoeg voor de uitbaters van het ruimtestation om te beslissen om een manoeuvre uit te voeren.
  
• Vijf kilometer in de ruimte is een zeer kleine afstand. Het ISS legt elke seconde bijvoorbeeld een afstand van zo’n 7,66 kilometer af. Aan die snelheid kan een botsing enorm veel schade aanrichten.
  
• Door het manoeuvre bevindt het ruimtestation zich nu iets hoger in een baan rond de aarde. Dat meldde de NASA maandag in een persbericht.

Opvallend: Het stuk ruimteafval was het resultaat van een wapentest in de ruimte. In november 2021 blies Rusland de Kosmos 1408 op, een inactieve satelliet uit het Sovjet-tijdperk. Het land testte een antisatellietwapen uit.

• Na de ontploffing werd Kosmos 1408 gereduceerd tot een wolk van brokstukken. 1.500 daarvan worden nog altijd gevolgd door ruimteagentschappen. De VS noemden de test toen “roekeloos en gevaarlijk”.
  
• Kort na de test moesten de inwoners van het ISS meermaals schuilen in het ruimteschip dat toen aan het ruimtestation gekoppeld was. Opvallend: ook Russische kosmonauten bevonden zich toen aan boord.
  
• Het is zelfs niet de eerste keer dat het ISS weg moest manoeuvreren van het ruimteafval. Ook in juni moest gebeurde dat, schreef de NASA toen in een blogpost.
  
• Ook China krijgt hoofdpijn van het fiasco. In januari werd een satelliet van het land bijna geraakt. Een brokstuk passeerde toen op slechts 14 meter. Als de satelliet geraakt zou worden, zou die gereduceerd zijn geweest tot “confetti”, vertelde Jonathan McDowell van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics, destijds aan CNN.

In een notendop: De situatie is dus niet uitzonderlijk. Volgens de NASA moet het ISS elk jaar dergelijk manoeuvre uitvoeren. Dat dient te gebeuren wanneer de kans op een botsing groter is dan één op 10.000.

• Er draaien intussen miljoenen brokstukken in een baan rond de aarde. Minstens 30.000 daarvan zijn groter dan 10 centimeter, blijkt uit cijfers van het Europees Ruimteagentschap (ESA).
  
• Er zouden ook zo’n miljoen stukken zijn van ongeveer een centimeter groot. Die zijn allemaal in staat om een ruimteschip of satelliet te beschadigen.
  
• Maar liefst 100 miljoen brokstukken zijn zo groot als een zandkorrel. Afval in deze categorie is nog altijd krachtig genoeg om ruimtepakken van astronauten te penetreren.
  
• Het risico bestaat dat, hoe meer brokstukken er zijn, hoe meer zij nieuwe botsingen zullen veroorzaken. Daardoor zou een kettingreactie kunnen ontstaan, waardoor de hoeveelheid ruimteafval exponentieel groeit en reizen naar de ruimte gevaarlijker worden.