Zo’n vierhonderd hongerstakers, vooral aan de Brusselse universiteiten ULB en VUB, houden het ondertussen al meer dan één maand vol. Gisteren naaide een handvol de mond dicht, in een poging de druk op staatssecretaris van Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) op te voeren. Ze eisen een collectieve regularisatie. Binnen Vivaldi is er veel sympathie aan Franstalige kant: de PS en Ecolo willen dat Mahdi een “interministeriële conferentie” samenroept en criteria opstelt om te regulariseren. Maar Open Vld en vooral MR zijn helemaal tegen: zij staan pal achter Mahdi, die op Twitter zijn standpunt blijft herhalen.

In het nieuws: Een heftige protestactie aan de ULB en VUB.

De details: Een aantal asielzoekers dat in hongerstaking is, naait nu de mond dicht: ze kunnen enkel via een rietje drinken.

• Vrijdag kwam het persbericht vanuit de Keizerslaan, het PS-hoofdkwartier, toch als een verrassing binnen Vivaldi: plots brachten de socialisten het thema van de asielzoekers hoog op de agenda. Na een onderhoud dat de PS-top met een aantal actievoerders had, ging PS-voorzitter Paul Magnette een versnelling hoger.
• Want zij willen “zo snel mogelijk de bijeenroeping van een interministeriële conferentie”, om daar de oprichting “van een onafhankelijke commissie voor de regularisatie” te bespreken. De PS eist dus niet rechtstreeks een nieuwe regularisatie van sans-papiers, maar wel het “vastleggen van heldere, objectieve criteria om te regulariseren”.
• Door het versturen van dat persbericht, maakte Magnette de zaak meteen groot. Zeker bij de hongerstakers zelf, die al weken van staatssecretaris Mahdi ontmoedigende boodschappen krijgen: hij wil niet plots zijn standpunt omgooien en tot een regularisatie overgaan. Maar door het PS-signaal kregen de actievoerders meteen hoop: als ze verder doen – met gevaar voor eigen leven – valt er misschien toch iets uit de kast?
• Maar daarnaast schoten de coalitiepartners wakker. In de eerste plaats de groenen, die in het dossier helemaal met de PS meegaan. “De situatie van de hongerstakende sans-papiers laat ons niet onberoerd. Ik weet perfect dat het regeerakkoord geen collectieve regularisatie voorziet. Maar ik weet ook dat de staatssecretaris de manoeuvreerruimte heeft om humane oplossingen te vinden“, tweette Ecolo-voorzitter Jean-Marc Nollet als reactie op het communiqué van de PS.
• Dat leidde dan weer tot een even felle reactie bij de Franstalige liberalen van de MR. “Alle steun aan Sammy Mahdi. De echte onmenselijkheid is doen geloven dat er aan de regels nog iets te veranderen valt, al naargelang de omstandigheden. Een rechtsstaat moet humaan handelen door zijn deel van de solidariteit op te nemen, maar tegelijk met de discipline van een evenwichtige maatschappij”, stelde Georges-Louis Bouchez.
• Zo staan sinds het weekend alweer de Franstalige partijen in Vivaldi lijnrecht tegenover elkaar. Staatssecretaris Mahdi zelf zette dit weekend op Twitter nog even de puntjes op de i:
  • “Hongerstakers hebben geen recht op verblijf. De meesten hebben jaren geleden een bevel gekregen om het grondgebied te verlaten. Ze deden dat niet, bleven hier jarenlang in het zwart werken en eisen nu papieren.“
  • “Het is niet omdat je vijf, tien of twintig jaar lang de regels niet naleeft, dat je dan plots het automatische recht op verblijf krijgt. Anders kan je alle verblijfsprocedures afschaffen.”
  • “Voor een regularisatie bestaan geen regels en dat moet zo blijven. Het is een uitzondering op alle andere bestaande regels. Wat denk je dat iemand die hier 8 jaar onwettig verblijft zal doen indien er een criterium op “10 jaar” staat?”
  • “Het gaat ook niet om 400 personen op een bevolking van 11 miljoen mensen. Het gaat in dit land om ongeveer 150.000 mensen zonder papieren. “Ja maar dan beginnen we met een propere lei” is ook geen argument. Collectieve regularisaties in 2000 en 2009 hebben niks opgelost, integendeel.”

De context: Franstalig België beleeft de zaak heel anders dan Vlaanderen.

• Vanmorgen dook op Radio 1 ook dokter Rita Vanobberghen op in het radionieuws, om te duiden “dat de asielzoekers hun mond zowel uit protest, maar ook symbolisch hadden dichtgenaaid”. “Ze hebben niets te zeggen”. Wat men er niet bij vertelde: Vanobberghen is van “Geneeskunde voor het Volk”, de medische poot van de PVDA-PTB.
• De communisten, met hun erg actieve studentenvleugel COMAC, zijn op het terrein aan de VUB en ULB sterk aanwezig. Extreemlinks wil absoluut druk zetten op de federale regering: niet toevallig schakelde men dus dit weekend een tandje bij, door de monden van vier actievoerders dicht te naaien.
• PVDA-PTB maakt er zo een politieke zaak van, die in Franstalig België heel anders wordt gezien dan in Vlaanderen. Daar is men politiek gezien nog steeds op zoek naar breuken met de vorige, “rechtse” Zweedse regering; en het asielbeleid van de verfoeide Theo Francken (N-VA) is daarbij erg symbolisch. Een regularisatie van asielzoekers zou de kroon op dat werk zijn.
• Aan Vlaamse kant is men, behalve Mahdi zelf, eerder zwijgzaam over de zaak: iedereen voelt dat, met de oppositie van N-VA en Vlaams Belang in de nek, een publiek conflict binnen Vivaldi over de zaak niet verstandig is. Maar vroeg of laat dwingen de Franstalige partijen iedereen om te reageren.
• Want ten gronde betekent zo’n regularisatie voor zowel Open Vld als CD&V politieke zelfmoord. In de paars-groene regering Verhofstadt I werd een eerste keer een grote regularisatie gedaan. In 2009 volgde er nog een. Telkens reageerden zowel Vlaams Belang als N-VA met vitriool: ze duwden op dat thema de centrumpartijen helemaal in de hoek.
• En onder zowel Maggie De Block (Open Vld) als Theo Francken (N-VA) was er van zo’n regularisatie geen sprake: beiden werden op de post van Asiel en Migratie hyper populair door zich op het thema vooral als “streng” en “stevig” te profileren . Vooralsnog zag Mahdi voor zichzelf geen klim in de peilingen.
• Terwijl dus aan Franstalige kant de PS andermaal de druk van de communisten en een heftig middenveld voelt, is er aan Vlaamse kant nauwelijks bewegingsruimte. CD&V vocht destijds keihard om Mahdi toch maar staatssecretaris van Asiel en Migratie te maken, maar als die straks aan PS en Ecolo moet gaan toegeven, kan de politieke schade ook groot worden.
• Tegelijk was er praktisch wel wat marge: de interministeriële conferentie waarnaar de PS vraagt, is in feite door Mahdi maanden geleden al volop in gang gezet. Meer nog: het is eigenlijk wachten op de namen die vanuit de Waalse regering aan de conferentie zullen deelnemen. Met andere woorden: de PS dus, die zelf moet schakelen. Op die conferentie kon het dossier van regularisatie dan geblust worden, in het groter geheel van het hele migratiedossier en de aanpak op onder meer de arbeidsmarkt.
• Alleen wordt dat nu moeilijker en moeilijker, omdat alle sereniteit rond het dossier ondertussen weg is: de hongerstaking haalt vandaag ook vlot de Vlaamse kranten, met voorpagina’s en standpunten. En zo behaalt de PS met haar communiqué wel het slechtst mogelijke effect voor heel de federale coalitie: de vastberadenheid aan Franstalige kant, maar zeker bij de actievoerders, neemt toe, met mogelijke drama’s tot gevolg. Terwijl aan Vlaamse kant even fel weerwerk komt. Een situatie die iedereen binnen Vivaldi kan missen als kiespijn.
• Vanmorgen reageerde Mahdi zelf alvast opnieuw, via Twitter, om nog eens uit te halen: “Extreemlinkse organisaties moedigen hongerstakers op het terrein dagelijks aan om tot het bittere einde door te gaan. Degoutant.“
• Ook aan Vlaamse kant reageert intussen Open Vld wel: “Het heeft geen zin perspectief tot collectieve regularisatie voor te houden en daarmee mensen tot het uiterste te drijven”, tweet voorzitter Egbert Lachaert. “Indien we dat zouden doen, worden we in het asiel- en migratiebeleid 20 jaar teruggeslagen. Dat zal niet minder, maar meer menselijke slachtoffers maken.”

Vandaag op de agenda: 3M, de Amerikaanse multinational, komt langs in het Vlaams Parlement.

• Vandaag al komt de grote boosdoener in heel het PFOS-schandaal getuigen: de top van het Amerikaanse bedrijf 3M, dat jarenlang de stof produceerde op de site in Zwijndrecht. Maar die hebben, op z’n Amerikaans, al heel hun verdediging klaar. Het is een beetje vreemd, want dat bezoek van 3M stond al langer gepland. Maar dat is niet in het kader van de PFOS-onderzoekscommissie: die moet nog echt van start gaan.
  • Het bedrijf claimt altijd de geldende milieuwetgeving te hebben nageleefd. Pas recent is men ten opzichte van PFOS veel strenger geworden, niemand leek goed te weten hoe schadelijk de stof wel was.
  • Bovendien stellen vertegenwoordigers van 3M dat ze “al vijftig jaar van de Zwijndrechtse gemeenschap deel uitmaken en al jaren samenwerken met lokale en regionale overheden, de afvalstoffenmaatschappij OVAM en lokale ngo’s” en “dat zullen blijven doen”.
  • Bovendien schermen ze met studies over medewerkers van 3M, “die sterker aan PFOS blootgesteld worden dan anderen” en “die geen negatieve gezondheidseffecten tonen”.
• Het bedrijf heeft ook erg goed alle contacten met de Vlaamse afvalstoffenmaatschappij OVAM in kaart gebracht. Daarbij blijkt dat er al in 2006 een bodemonderzoek kwam en waarbij men drie jaar later besliste dat die bodem moest worden opgeruimd. Daarbij heeft 3M het over mogelijke “bijkomende remediëringsmaatregelen” als dat nodig zou zijn: maar dat is aan OVAM om te bepalen.
• Daarmee kaatsen de Amerikanen de bal weer terug. Vorige week nog beten zowel Joke Schauvliege (CD&V), destijds de bevoegde minister, én OVAM-topvrouw Henny De Baets, in het dossier van zich af. Vraag is wie van hen straks, als de onderzoekscommissie eindelijk begint, echt in de problemen komt.

Voor wie nog de energie heeft om het te volgen: Open Vld in Brussel voert verder een burgeroorlog.

• De Brusselse afdelingen van Vlaamse partijen zijn altijd net dat tikje meer folklore: een disproportionele verhouding tussen het aantal goed betaalde politieke mandaten – Vlaamse en Brusselse parlementsleden en ministers bijeen – en het aantal werkelijke kiezers en zelfs leden van de lokale afdeling zit daar voor iets tussen.
• Het is bij Open Vld in de hoofdstad al een tijdje hommeles. Els Ampe, Vlaams Parlementslid van de liberalen, vecht er een open oorlog uit met Guy Vanhengel, het oude boegbeeld en beschermheer van Sven Gatz, huidig Open Vld-minister in de Brusselse regering.
• Ampe ondernam een aantal keren een poging om de dynastie van Vanhengel en Gatz van de troon te stoten en zelf minister te worden, maar dat mislukte. Bij de verkiezing van de Open Vld-voorzitter in 2020 reed ze bovendien een erg rechts-populistische koers, wat haar verder in botsing bracht met de links-liberalen in de hoofdstad.
• De zaak wordt nu op de spits gedreven door een klacht tegen Ampe voor de statutaire commissie van de Open Vld. Wat haar precies verweten wordt is niet duidelijk: ze maakte een filmpje over lockdown-rellen aan het Flageyplein. Voor een liberale partij – die vrije meningsuiting hoog in het vaandel draagt – hoe gek dat ook mag zijn, dus toch een eerder gênante zaak.