Hongaars premier Viktor Orbán koppelt de instelling die toezicht houdt op de bouw van kerncentrales in zijn land los van zijn regering. Zo krijgt de toezichthouder meer autonomie. 

Het wetsontwerp, dat eerder deze week op de website van het parlement is geplaatst, stelt de zelfverklaarde ‘illiberale’ en nationalistische leider in staat de voorzitter van de nucleaire toezichthouder voor negen jaar te benoemen. Ook schrapt het de mogelijkheid om de bureauchef te ontslaan.

De regering heeft in de tekst van het wetsvoorstel niet gemotiveerd waarom de nucleaire regelgevende instantie niet langer onder toezicht van het kabinet zou moeten staan.

De Hongaarse Atoom Energie Autoriteit (HAEA) is de belangrijkste toezichthouder bij de geplande uitbreiding van 12,5 miljard euro (15,1 miljard dollar) van de enige kerncentrale van het land. 

Overigens is de post van hoofd van de regelgevende instantie nu vacant omdat de vorige chef op 29 april onverwacht is opgestapt. Waarom deze is afgetreden, is niet duidelijk.

Expansie

Volgens persbureau Bloomberg doet Orbán dit om ervoor te zorgen dat, zelfs bij een verkiezingsnederlaag volgend jaar, de door Rusland gefinancierde kerncentrale-expansie er sowieso komt. Sommige oppositiepartijen hebben namelijk gezworen deze uitbreiding, beter bekend als het Paks II-project, tegen te houden.

Hongarije heeft vier nucleaire eenheden in Paks, dat 100 km ten zuiden van Boedapest ligt. Dit zijn VVER-440 drukwaterreactoren van Russische makelij, die tussen 1982 en 1987 zijn opgestart.

Russische lening

Het Hongaarse ministerie van Financiën liet onlangs weten de Russische lening voor het project pas terug te betalen in 2031, schrijft World Nuclear News. Dat is vijf jaar later dan oorspronkelijk overeengekomen. 

Rusland en Hongarije ondertekenden begin 2014 een intergouvernementele overeenkomst. Deze bepaalde dat Russische bedrijven en hun internationale onderaannemers twee VVER-1200-reactoren aan de Paks-site mochten leveren. De deal behelsde ook de Russische staatslening van maximaal 10 miljard euro om 80 procent van het project te financieren.

Het ministerie zei dat een nieuwe regeling nodig was vanwege de tijd die verloren was gegaan aan staatssteunonderzoeken naar het project door de Europese Commissie. In maart 2017 concludeerde de Commissie dat zij financiële steun voor het Paks II-project kon goedkeuren omdat Hongarije zijn best had gedaan om ‘concurrentieverstoringen te beperken’.

Oosten

‘De nieuwe wetgeving betekent een breuk met meer dan een decennium van centralisatie, waarin Orbán zijn invloed op de rechtbanken, de media en het onderwijs uitbreidde ondanks toenemende bezwaren van de Europese Unie’, betoogt Bloomberg.

Het project past binnen Orbáns buitenlandstrategie van ’tegemoetkoming aan het Oosten’, waarbij hij ook de banden met China aanhaalt. Intussen kijkt de EU knarsetandend toe.

Zo laakte Heiko Maas, Duits minister van Buitenlandse Zaken, Hongarije eerder deze week nog voor het torpederen van een verklaring van de EU waarin Peking ervan wordt beschuldigd de democratie in Hongkong met de voeten treden. Een ‘onbegrijpelijk besluit’, noemde hij de blokkering.

(jvdh)