Donald Trump hint erop dat hij misschien zal deelnemen aan de volgende Amerikaanse presidentsverkiezingen. Kort na de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 zag het er nochtans naar uit dat Trump zijn politieke carrière voorbij was. Maar niets is minder waar. De voormalige president is er het afgelopen jaar in geslaagd om zijn greep op de Republikeinse partij te vergroten.
Het was ongezien: de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021. Honderden Trump-aanhangers vielen het gebouw binnen om de aanstelling van Joe Biden als president van de Verenigde Staten te dwarsbomen. Dat alles gebeurde na een ophitsende toespraak van Trump waarin hij nogmaals beweerde dat de Democraten de verkiezingen hadden gestolen. De daaropvolgende dagen zag het er naar uit dat Trump zijn politieke carrière voorbij was. Hij kreeg veel kritiek op zijn toespraak en de veel te late reactie op wat er gaande was. Hij had pas na enkele uren zijn aanhangers opgeroepen om het Capitool te verlaten.
Trump staat nog steeds recht
Maar één jaar na de feiten is Trump nog steeds aanwezig op het politieke toneel. Hij heeft zelfs zijn greep op de Republikeinse partij vergroot. Hoe heeft hij dat kunnen doen? Om te beginnen is Trump er de afgelopen jaren in geslaagd om zijn electorale basis verder uit te breiden. In 2020 kon hij 65 procent van de mensen in plattelandsgebieden overtuigen om op hem te stemmen. In 2016, bij de vorige presidentsverkiezingen, was dat 59 procent. Ook is hij erin geslaagd om meer Latijns-Amerikaanse stemmers voor zich te winnen. Desalniettemin is 88 procent van zijn kiezers blank, tegenover 85 procent in 2016.
De verkiezingen van 2020 toonde ook aan dat de kloof tussen kiezers met een universitaire opleiding en kiezers zonder universitaire opleiding is vergroot. Trump richt zijn pijlen op die laatste groep. Uit exit polls van Edison Research bleek dat hij 68 procent van de blanke Amerikanen die nooit naar universiteit zijn geweest voor zich had gewonnen. Vier jaar eerder was dat 64 procent. Bij de volgende verkiezingen zullen de Republikeinen ongetwijfeld hun pijlen richten op die groep.
Ook binnen de partij wint Trump almaar meer zieltjes voor zich. Een toenemend aantal Republikeinen schaart zich publiekelijk achter het Trumpiaanse gedachtegoed. Trump en zijn clan hebben de touwtjes over de financiën van de partij, het lokale apparaat en een meerderheid van de instellingen in de staten in handen.
Gematigde republikeinen verdwijnen
Republikeinen die zich tegen Trump kanten, worden stelselmatig naar de uitgang verwezen of gedegradeerd. Zo moest Liz Cheney opstappen als voorzitter van de House Republican Conference nadat ze maandenlang weigerde te erkennen dat de Democraten de verkiezingen hadden gestolen. Adam Kinzinger zal zich niet opnieuw kiesbaar stellen voor een zetel in de Huis van Afgevaardigden nadat hij voor de impeachmentprocedure tegen Trump had gestemd. Zelfs verkozenen die voor de infrastructuurwet van Biden hebben gestemd, worden bestempeld als “verraders.”
Het laatste bastion van verzet binnen de partij wordt gevormd door een tiental gekozen leden van de Republikeinse fractie in de Senaat, degenen die de goedkeuring van Biden’s belangrijke infrastructuurwet mogelijk hebben gemaakt. Zij hebben eveneens kunnen voorkomen dat de Amerikaanse overheid zonder geld kwam te zitten in het najaar. Alleen zullen nagenoeg al die politici binnenkort van het toneel verdwijnen. Het is meer dan waarschijnlijk dat deze senatoren zullen vervangen worden door politici die Trump een warm hart toedragen.
Op de emoties inspelen
Tot slot speelt Trump slim in op het gemoed van de mensen. Hij weet als geen ander hoe hij zijn aanhangers moet “triggeren.” Hij heeft niet echt een politiek programma. Zijn enige doelstelling is om wraak te nemen op de Democraten. Bij elke publiekelijke verschijning zegt hij maar al te graag dat de Democraten de verkiezingen hebben gestolen. Donderdag herhaalde hij die boodschap na een uithaal van Biden naar aanleiding van de herdenking van de bestorming van het Capitool.
De regering Biden en het Democratische Congres zijn de grote vijand. Met die boodschap slaagt Trump erin om iedereen aan hetzelfde zeel te laten trekken, ook al zijn zijn aanhangers het niet altijd eens over alle punten. Tot slot is de voormalige president van de Verenigde Staten erin geslaagd om een forum te geven aan het nieuwe opkomende rechts. Zij zijn niet langer de kleine groeperingen die geen of weinig politieke impact hadden. Neen, dankzij Trump worden ze gehoord en vergroten ze hun aanhang. Iets wat Trump maar al te graag ziet.
Het nieuwe rechts bestaat overigens niet enkel uit conservatieve blanke mannen. Die politieke beweging trekt ook de aandacht van hele nieuwe generatie jonge Republikeinen die het presidentschap van Trump zien als een heilzaam en beslissend moment voor het land. Trump staat symbool voor hun wrok tegen links en het oude Republikeinse establishment, en meer in het algemeen tegen alle veranderingen in de maatschappij die zij om verschillende redenen afwijzen.
(bzg)