De Iraanse nucleaire topwetenschapper Mohsen Fakhrizadeh werd in november 2020 vermoord in een geraffineerde aanslag onder leiding van een Mossad-team, dat naar verluidt een geautomatiseerd machinegeweer inzette, geen agenten ter plaatse nodig had, terwijl de actie minder dan een minuut duurde en niemand anders verwondde, inclusief de vrouw van de wetenschapper die op dat moment bij Fakhrizadeh was.

Vanuit een commandocentrum meer dan 1.600 kilometer verderop gebruikte een Israëlisch team een met kunstmatige intelligentie aangedreven wapen, dat in een verlaten ogend voertuig was gebouwd, om Fakhrizadeh te doden. Dat is de samenvatting van een diepgaand rapport over de zaak in de New York Times.

Machinegeweer van Belgische makelij

Volgens het rapport was het wapen dat vorig jaar werd gebruikt bij de geruchtmakende moord op Fakhrizadeh – die door Israël en veel westerse functionarissen wordt beschouwd als de “vader” van het Iraanse kernwapenprogramma – een gemodificeerd FN MAG-machinegeweer van Belgische makelij, dat was bevestigd aan een geavanceerd robotapparaat en werd aangedreven met kunstmatige-intelligentietechnologie. Het hele apparaat woog ongeveer een ton en werd vóór de operatie in kleine onderdelen Iran binnengesmokkeld en vervolgens weer in elkaar gezet.

Het Mossad-team voerde de hele operatie uit vanuit een commandocentrum buiten het land, aldus het rapport dat volgens de publicatie gebaseerd was op interviews met Amerikaanse, Israëlische en Iraanse functionarissen, “waaronder twee inlichtingenfunctionarissen die bekend waren met de details van de planning en uitvoering van de operatie.”

Het rapport licht toe hoe Israël de carrière en bewegingen van Fakhrizadeh op de voet had gevolgd sinds ten minste 2007 en begon met het treffen van voorbereidingen voor een moordoperatie eind 2019 en begin 2020, na een reeks ontmoetingen tussen Israëlische en Amerikaanse hooggeplaatste regeringsfunctionarissen. Aanwezig bij de gesprekken: toenmalig Mossad-directeur Yossi Cohen en de toenmalige Amerikaanse president Donald Trump, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo en de CIA-directeur Gina Haspel.

Deze voorbereidingen kwamen in de zomer van 2020 in een stroomversnelling, schrijft The Times of Israel, en de Joodse staat besloot om ermee door te gaan. De Israëlische geheime dienst was gedreven door twee factoren. Ten eerste: Irans lauwe reactie op de moord in januari 2020 op zijn topgeneraal Qassim Suleimani, in een Amerikaanse drone-aanval gefaciliteerd door de Israëlische inlichtingendienst. Ten tweede: de toenemende waarschijnlijkheid dat Trump de nationale verkiezingen in november zou verliezen aan Joe Biden, die had aangegeven dat hij de VS zou terugbrengen naar het nucleaire akkoord van 2015 met Iran.

“Als Israël een Iraanse topambtenaar wilde doden, een daad die de potentie had om een oorlog te beginnen, had het de instemming en bescherming van de Verenigde Staten nodig,” meldt de New York Times. Ook merkt de NYT op hoezeer Trump en toenmalig premier Benjamin Netanyahu “het met elkaar eens waren.” Maar: “In het beste scenario van de heer Netanyahu zou de moord elke kans om de nucleaire overeenkomst nieuw leven in te blazen doen ontsporen, zelfs als de heer Biden zou winnen”, aldus het rapport.

Natuurkundige, officier, professor

Fakhrizadeh, 59, een natuurkundige, een officier in de Islamitische Revolutionaire Garde en een professor aan de Imam Hussein Universiteit in Teheran, werd gedood op 27 november 2020, terwijl hij met zijn vrouw op weg was van hun vakantiehuis aan de Kaspische Zee naar hun buitenverblijf in Absard, ten oosten van Teheran. Hij reed in zijn eigen voertuig, een zwarte Nissan Teana-sedan, met zijn vrouw op de passagiersstoel naast hem en zijn lijfwachten in aparte auto’s achter hem.

In het rapport wordt gedetailleerd beschreven hoe de wetenschapper waarschuwingen over een mogelijke moordaanslag en het advies van zijn veiligheidsteam in de wind had geslagen. Hij had erop had aangedrongen om zelf in de ongewapende auto te rijden. Hij nam bedreigingen op zijn leven niet langer serieus nadat hij er jarenlang aan blootgesteld was geweest. Hij was al eerder het doelwit geweest van een moordaanslag, voor het laatst in 2009, toen een moordteam klaarstond om zijn plan uit te voeren, maar de operatie werd afgeblazen omdat de Mossad vreesde voor een hinderlaag, aldus het rapport.

Ondertussen was het geautomatiseerde wapen van de Mossad bevestigd aan een verlaten uitziende auto; een blauwe Nissan Zamyad pick-up truck, op een kruispunt op de hoofdweg, waar bestuurders op weg naar Absard een U-bocht moesten maken. Het wapen was gestationeerd door Iraanse agenten die samenwerkten met de Israëlische geheime dienst. De vrachtwagen was geladen met een camera en explosieven, zodat hij na de aanslag kon worden vernietigd.

Hele aanslag in minder dan 60 seconden voorbij

Wanneer het team vernam dat Fakhrizadeh op weg was, “nam de huurmoordenaar, een ervaren sluipschutter, zijn positie in, stelde het vizier in, hield het wapen klaar en haalde lichtjes de trekker over” – en dat alles vanaf een “geheime locatie op duizenden kilometers afstand” – en niet eens in Iran.

Het hit team moest verschillende obstakels overwinnen, waaronder een kleine tijdvertraging en de terugslag van het wapen, na een schot dat de baan kon veranderen. Het rapport zegt dat “mits de inzet van kunstmatige intelligentie (AI) het geweer geprogrammeerd was om te compenseren voor de vertraging, het schudden en de snelheid van de auto.”

Zodra Fakhrizadehs voertuig bij het kruispunt aankwam, ging een ander voertuig met zijn lijfwachten naar het vakantiehuis om het te inspecteren voor zijn aankomst, waardoor hij blootgesteld werd. De resterende voertuigen in het konvooi remden af voor een verkeersdrempel vlak voor de geparkeerde vrachtwagen. Op dat moment konden de agenten Fakhrizadeh met zekerheid identificeren als de bestuurder van de Nissan. Ze lieten een kogelregen los, die de auto onder de voorruit raakten.

Volgens het rapport was het onbekend of Fakhrizadeh gewond was, maar de auto zwenkte en kwam tot stilstand, waarna hij uitstapte en voor het open portier neerhurkte. Hij werd toen geraakt door nog drie kogels die ” zijn ruggengraat scheurden” en zakte op de weg in elkaar.

De eerste lijfwacht kwam ter plaatse met een wapen en “keek rond naar de aanvaller, schijnbaar verward.”

De vrouw van Fakhrizadeh rende naar hem toe en ging naast hem op de weg zitten. De blauwe vrachtwagen ontplofte vervolgens, maar het grootste deel van de uitrusting bleef grotendeels intact, hoewel zwaar beschadigd.

In totaal werden 15 kogels afgevuurd en de hele aanslag was in minder dan 60 seconden voorbij, meldt de New York Times nog. Niemand anders werd geraakt of raakte gewond.

Succes

De operatie werd als een succes beschouwd, volgens het rapport, en lukte door “ernstige veiligheidsfouten van de Iraanse Revolutionaire Garde, een uitgebreide planning en bewaking door de Mossad, en een ongevoeligheid grenzend aan fatalisme van de kant van de heer Fakhrizadeh”.

“Het opgevoerde, op afstand bediende machinegeweer voegt zich nu bij de gevechtsdrone in het arsenaal van hightech wapens voor het op afstand gericht doden en zal waarschijnlijk de wereld van veiligheid en spionage veranderen.”

Vergezochte theorieën

De Iraanse nieuwsberichten over de liquidatie waren verwarrend, tegenstrijdig en meestal onjuist.

Een van de meest vergezochte theorieën, zo leek het, was dat de moordenaar een “killer robot” was. En dat de hele operatie werd uitgevoerd via afstandsbediening. Deze berichten waren in directe tegenspraak met de vermeende ooggetuigenverslagen van een vuurgevecht tussen teams van huurmoordenaars en lijfwachten, en berichten dat enkele van de huurmoordenaars waren gearresteerd of gedood.

Iraniërs bespotten het robotverhaal als een doorzichtige poging om de ervaren veiligheidsdienst zo min mogelijk in verlegenheid te brengen. De prestigieuze overheidsinstelling was er immers niet in geslaagd een van de strengst bewaakte figuren van het land te beschermen.

Maar het “killer robot”-narratief bleek uiteindelijk toch geen fake news …

(mah)

Lees ook:

• Waarom een atoomwapen plots opnieuw binnen het bereik van Iran ligt
• “Iran torpedeert zelf kans op hernieuwde nucleaire overeenkomst met VS”
• Iran heeft een nieuwe president en het is geen doetje. Zijn belangrijkste taak? Een tweede islamitische revolutie helpen realiseren