Verschillende EU-27-landen beginnen rekening te houden met een no-deal Brexit, waarbij het VK de Europese Unie verlaat zonder akkoord. Ook België treft een reeks voorbereidingen voor zulk scenario.

Binnen anderhalve maand zullen de staatshoofden en regeringsleiders van de EU27 in Brussel op een Europese top met de Britse premier Theresa May beslissen hoe het VK zich best loskoppelt van de Europese Unie. Wat daar wordt beslist moet dan door zowel het Britse als het Europese Parlement worden goedgekeurd, opdat de overeenkomst dan eind maart 2019 in werking kan treden.

Maar in de Britse pers wordt steeds meer rekening gehouden met een no-deal Brexit. Dat betekent met andere woorden zoveel als een uitstap van het Verenigd Koninkrijk uit de EU zonder onderling akkoord.

De tijd dringt en verschillende landen beginnen dan ook voorbereidingen te treffen voor mocht het zo ver komen. Pieter Cleppe, die het Brusselse kantoor van de denktank Open Europe leidt, vat in een zeer lezenswaardig stuk samen wat de verschillende EU-landen daarvoor al hebben gedaan of van plan zijn te doen. Ook de Belgische regering lijkt ondertussen met die mogelijkheid rekening te houden.

• De Belgische regering gaat vanaf de herfst 141 extra douanebeambten aanwerven, die dan moeten worden opgeleid om tegen april 2019 operationeel te zijn. Maar de vakbond die de douane vertegenwoordigt is allerminst onder de druk en heeft de regering al verweten de extra werkdruk te onderschatten. België is wederom te laat, zeggen de vakbonden en ze verwijzen naar Nederland dat veel sneller op de bal heeft gespeeld. Nederland rekruteert liefst 930 douaniers, dat is een uitbreiding van het totale personeelsbestand met 20%.
• De Belgische douane heeft een intern comité opgericht dat verantwoordelijk wordt voor de extra infrastructuur en de training van het extra personeel die een no-deal Brexit zou vergen. Zo circuleert een lijst met een reeks items die na Brexit nodig zullen zijn, waaronder baggagescanners, speurhonden, manuele scanners, drones die de kustlijn bewaken, een onderzeeër die schepen in de Noordzee kan opsporen, maar ook extra voertuigen, computers, werkruimtes en uniformen. Daarnaast is een plan ontwikkeld om acties te coördineren met de buurlanden de Europese Commissie, de Belgische havens en luchthavens.

© EPA

• Speciale aandacht zal worden besteed aan de havens van Zeebrugge en Antwerpen, die beide grote distributiecentra zijn voor goederen met als eindbestemming het VK (zie grafiek onder). Uit een recente studie van de ING-bank blijkt dat 58% van alle handel over zee richting en vanuit Londen via België en Nederland passeert. Grote containerschepen doen eerst Rotterdam, Zeebrugge en/of Antwerpen aan, waarna kleinere schepen goederen overbrengen naar het Verenigd Koninkrijk (en vice versa). Joachim Coens, de CEO van de haven van Zeebrugge – waarvan de trafiek van en naar het VK 46% van alle activiteiten beslaat – zegt klaar te zijn voor Brexit. Zo wordt een digitaal platform ontwikkeld dat bureaucratische procedures versnelt. Coens denkt zelfs beter voorbereid te zijn dan zijn concurrenten, omdat Zeebrugge specialiseert in ro-ro vracht (roll on – roll off), waar geen vrachtwagenchauffeur aan te pas komt.