Key takeaways

• Belastingen zijn goed voor gemiddeld 22 procent van de elektriciteitsprijzen voor huishoudens in de hoofdsteden van de EU.
• Het negatieve belastingaandeel van Amsterdam op elektriciteit is te danken aan een beleid dat voorziet in aanzienlijke belastingvoordelen.
• Gasprijzen voor woningen hebben een hoger gemiddeld belastingaandeel dan elektriciteit, en sommige steden zoals Berlijn en Wenen hebben te maken met hoge belastingen.

In heel Europa bestaat een flink deel van de energierekening uit belastingen, maar hoeveel precies verschilt sterk per land. Dat komt door uiteenlopende nationale beleidskeuzes en marktstructuren, zoals het al dan niet geven van subsidies of belastingverlagingen voor huishoudens.

De Household Energy Price Index (HEPI) vergelijkt de energieprijzen voor huishoudens in Europese hoofdsteden. In april 2024 bleek gemiddeld 22 procent van de elektriciteitsprijs uit belastingen te bestaan: 8 procent aan specifieke energiebelastingen en 14 procent btw. Toch zijn de verschillen groot: in Amsterdam is het belastingaandeel zelfs negatief (-26 procent), terwijl in Kopenhagen bijna de helft van de elektriciteitsprijs uit belastingen bestaat (49 procent). Na Kopenhagen en Stockholm (41 procent) staat Brussel (37 procent) in de top 3.

In Amsterdam komt het negatieve aandeel door belastingkortingen die het gebruik van elektriciteit stimuleren en verwarmen op gas ontmoedigen. Luxemburg volgt een vergelijkbare aanpak om de energieprijzen te stabiliseren. Daartegenover staan hoofdsteden als Brussel, Berlijn, Oslo, Madrid en Helsinki, waar het belastingaandeel boven de 30 procent ligt.

Belastingen op gas vaak nóg hoger

Voor gasprijzen ligt het gemiddelde belastingaandeel in de EU-hoofdsteden op 28 procent – hoger dan bij elektriciteit. Ook hier valt Amsterdam op, dit keer met een belastingaandeel van 49 procent, als gevolg van streng klimaatbeleid. Steden als Berlijn, Wenen, Rome en Stockholm kennen eveneens hoge gasbelastingen.

Andere steden, waaronder Zagreb, Athene, Belgrado en Londen, hebben juist relatief lage gasbelastingen. Vilnius is een uitzondering: daar leidt een systeem van belastingteruggave zelfs tot een negatief belastingaandeel.

Verschillen per land

Volgens experts speelt nationaal beleid een sleutelrol in hoe energiebelastingen worden toegepast. Zo gebruikt Denemarken bewust hoge belastingen om investeringen in hernieuwbare energie te stimuleren.

Bij het vergelijken van landen en steden is het belangrijk om te onderscheiden tussen het belastingaandeel en het absolute bedrag dat huishoudens betalen. Zo hebben Boedapest en Rome allebei een belastingaandeel van 21 procent op elektriciteit, maar betalen inwoners door uiteenlopende basisprijzen heel verschillende bedragen.

Wil je toegang tot alle artikelen, geniet tijdelijk van onze promo en abonneer je hier!