De Chinese president Xi Jinping heeft zijn greep op de macht in eigen land sterk uitgebreid en kan straks aanblijven zo lang hij daar zin in heeft. Xi zou normaal ten laatste in 2023 moeten opstappen, maar de Communistische Partij van China wil die limiet van twee termijnen van vijf jaar – die nochtans in de grondwet staat ingeschreven – nu opheffen.
Xi is één van de machtigste Chinese presidenten aller tijden. Hij wordt gevreesd omwille van zijn harde aanpak van corruptie. Eerder werd al vermoed dat hij zou proberen langer aan de macht te blijven, want bij zijn herverkiezing werd tegen elke gewoonte in geen potentiële opvolger naar voren geschoven. Ook is de ideologie van Xi nu vastgelegd in de grondwet, iets wat voordien enkel Mao Zedong, de stichter van de Chinese Volksrepubliek, en zijn rechterhand Deng Xiaoping, voor elkaar hadden kunnen krijgen.
Mao’s China was arm, dat van Xi is rijk
Maar Xi’s greep op China is fermer dan die van eender welke van zijn voorgangers. Was Mao’s China chaotisch en arm, dan is Xi de dominante motor van de globale economische groei.
Verschillende analisten vrezen het ergste en zien in de koerswijziging van de Chinese communisten het meest significante signaal tot nog toe dat de wereld definitief op weg is naar een trend waarbij autoritaire regimes democratieën beginnen te vervangen en enkel gaan leunen op een individu dat teert op een sterk gepersonaliseerde machtsuitoefening.
1 op 5 leeft in een autoritair regime
Xi Jinping (China – 1,4 miljard inwoners) vervoegt zo het rijtje van autoritaire leiders, waarin al Vladimir Poetin (Rusland – 150 miljoen), Abdel Fattah el-Sisi (Egypte – 100 miljoen) en Recep Tayyip Erdogan (Turkije – 80 miljoen) pronken. Omgerekend leeft nu meer dan 20% van de wereldbevolking (1,7 miljard op 7,6 miljard mensen) in een land dat wordt geleid door een man die zich onvervangbaar waant, de Afrikaanse, Aziatische en Latijnse dictators niet eens meegerekend.
Maar ook dichter bij huis maken autoritaire regimes opnieuw hun opwachting. Landen als Hongarije en Polen, die zich amper 25 jaar geleden losrukten uit het repressieve Sovjetblok, zijn waarschijnlijk de beste voorbeelden.
[Met het vertrek van Groot-Brittannië uit de EU keken velen in Europa naar Angela Merkel als een anker van Europese stabiliteit. Maar de uitdagingen waarmee ze geconfronteerd wordt zijn ontmoedigend. In eigen land is haar positie fel verzwakt en is een vierde ambtstermijn gezien de negatieve houding van de SPD-jongeren niet eens zeker. Merkel heeft zich de laatste maanden onder impuls van de Franse president Macron (die Frankrijk behoedde voor het autoritaire Front National) vaak voor ‘meer Europa‘ uitgesproken, terwijl vele EU-burgers net ‘minder Europa‘ willen. En ook op Donald Trump moet niet langer worden gerekend om op te treden tegen politiek extremisme in Europa.]
Grote gevolgen voor de wereld
De machtsgreep van Xi heeft grote gevolgen voor iedereen. Hij heeft enorm ambitieuze plannen inzake de Chinese buitenlandpolitiek, waarin hij zijn land graag positioneert als een rivaal voor de Amerikaanse invloed in de wereld.
In eigen land regeert Xi als een sterke man die geen tolerantie toont voor ideeën die niet overeenstemmen met de zijne, terwijl hij er nu in is geslaagd om alle macht naar zich toe te trekken.
The Economist voorspelde dat al in oktober vorig jaar:
“Xi mag dan al denken dat zijn machtsconcentratie over 1,4 miljard mensen ‘het nieuwe normaal’ van de Chinese politiek vormt. Maar dat is het niet; het is gevaarlijk. Niemand zou zo veel macht mogen hebben, want het vormt het recept voor een instabiel China – denk aan Mao en diens Culturele Revolutie. Het is ook het recept voor willekeurig gedrag in het buitenland. Dat is onrustwekkend, net nu de VS zich terugtrekken en een machtsvacuüm achterlaten.”
