Venezuela zit op ’s werelds grootste bewezen reserves van aardolie. 300 miljard vaten, volgens het CIA Factbook. Toch staan de meeste tankstations in het land nu droog. Hoewel de al jaren aanslepende economische crisis in combinatie met de coronapandemie een grote rol heeft gespeeld, zijn het vooral de Amerikaanse sancties die de Venezolanen de das omdoen.

Hoe kan een land dat bijna verdrinkt in olie zonder benzine komen te zitten? Het antwoord is eenvoudig: olie en benzine zijn niet noodzakelijkerwijs synoniem. Wie benzine (of andere bruikbare producten als diesel, kerosine of plastic) wil, moet ruwe olie eerst raffineren. Dat is precies wat Venezuela al een tijd niet meer kan doen.

Van petro-staat tot narco-staat

Venezuela is op minder dan twee decennia tijd omgevormd van een petro-staat tot een narco-staat. De productiecapaciteit van Venezuela is onder het socialistische gedachtengoed van Hugo Chávez en zijn opvolger Nicolás Maduro volledig vernietigd. Zo is de binnenlandse industrie een marginale aangelegenheid geworden. De uitvoer van olie is de voorbije jaren met 15% per maand gedaald.

Als gevolg van wanbeheer, corruptie en de verwaarlozing van de infrastructuur heeft het staatsoliebedrijf PDVSA zijn productie de voorbije jaren enkel zien zien dalen. Pompte het land 10 jaar geleden nog drie miljoen vaten per dag op, dan zijn er dat vandaag nog 700.000. Door de opeenvolgende sluitingen van lokale raffinaderijen kunnen slechts 100.000 van die vaten tot benzine worden verwerkt. Terwijl dat er voorheen meer dan een miljoen waren. 

Een nijpend tekort aan additieven

Een van de problemen is een nijpend tekort aan additieven. Die zijn noodzakelijk om de zware Venezolaanse olie geschikt te maken voor gebruik. Het land moet die additieven invoeren, maar heeft bij mogelijke leveranciers elke kredietwaardigheid verloren. Verder willen diezelfde leveranciers niet riskeren om tegen de Amerikaanse economische sancties in te gaan. Daardoor zouden ze de toegang tot het Amerikaanse bankensysteem kwijtspelen.

Venezuela moet naast producten om ruwe olie in benzine te transformeren, daarom nu ook zelf benzine gaan importeren. Omdat het verbruik van de Venezolanen de huidige productiecapaciteit vele malen overtreft. Maar volgens de econoom Luis Vicente Leon wordt dat steeds moeilijker, zeker in de huidige context. 

Amerikaanse sancties

Ten eerste zijn er de Amerikaanse sancties die het voor de overheid moeilijk maken om leveranciers te vinden die bereid zijn om benzine te leveren. Maar er is ook een liquiditeitscrisis vanwege de pandemie, waardoor de overheid niet langer in staat is deze brandstof te betalen.

Als gevolg daarvan staan de meeste tankstations droog. Lage olieprijzen zullen de problematiek enkel uitvergroten. Zijn die voor vele landen een zegen, dan zijn ze voor Venezuela een zoveelste drama, omdat er nog minder geld binnenkomt. Ondanks een oproep van de Verenigde Naties, zijn de Verenigde Staten niet bereid om de sancties, die in januari 2019 werden aangekondigd tegen PDVSA, op te heffen. De Amerikanen willen niets minder dan de arrestatie van Nicolas Maduro. Washington beschuldigt de Venezolaanse president en zijn entourage van drugsgerelateerd terrorisme.

Deze laatste wordt steeds verder in het nauw gedreven en heeft nu weinig andere keuze dan benzine te gaan rantsoeneren. Terwijl zich voor de tankstations die nog over voorraad beschikken kilometerslange files vormen, garanderen de militairen de verdeling van benzine naar essentiële sectoren, waaronder de gezondheidszorg.

De Venezolaanse exodus neemt ondertussen indrukwekkende vormen aan. Sinds eind 2015 gaat het volgens de Verenigde Naties om meer dan 4 miljoen mensen of ruim 15% van de bevolking.