Het smelten van de permafrost in arctische gebieden gaat beduidend sneller dan tot nu toe werd aangenomen. Dat zegt een onderzoek van wetenschappers aan het Alfred Wegener Institute Helmholtz Center for Polar and Marine Research in Potsdam (Duitsland), gebaseerd op analyses rond Prudhoe Bay, een belangrijk oliegebied in de North Slope van Alaska.

“In het noordpoolgebied worden autowegen, luchthavens en andere infrastructuur door de stijgende temperaturen bijzonder hard geraakt”, benadrukken de onderzoekers. “De smeltende permafrost heeft in die regio’s al autowegen en woningen doen wegzakken.”

Uit het onderzoek bleek dat de dooi van de bevroren grond onder een snelweg de neiging had om zich zijdelings naar de kant van de route uit te spreiden. Het smeltproces werd daarbij nog door sneeuwophopingen en plassen versneld. Dat fenomeen leidde er volgens de studie toe dat op die locaties een snellere dooi werd opgetekend dan in gebieden waar de permafrost ongestoord is gebleven.

Verschillende fasen

Onderzoekers ontdekten tevens dat de dooi onder dergelijke infrastructuur in twee fasen verloopt. Eerst kan een geleidelijke dooi worden opgemerkt, maar wanneer het proces een kritiek punt overschrijdt, moest een duidelijke versnelling worden vastgesteld. “Dit betekent dat de huidige modellen tot verkeerde conclusies komen over toekomstige infrastructuurproblemen waarmee het noordpoolgebied rekening zal moeten houden.”

Gevreesd moet worden dat tegen het midden van de eeuw met hoge vervangingskosten voor de beschadigde infrastructuur, inclusief pijpleidingen en brandstofopslag, rekening zal moeten worden gehouden. Daarbij moet ook gewezen worden op mogelijke rampen door schade aan gevoelige infrastructuur.

De temperaturen in het noordpoolgebied stijgen meer dan twee keer zo snel als het wereldwijde gemiddelde. In het noordpoolgebied heeft de opwarming al geleid tot het smelten van grondlagen die voordien het hele jaar door bevroren bleven.

Daardoor werden ook woningcrises in Alaska, Canada en Rusland aangewakkerd. Een paar jaar geleden schatte Rusland de kosten van de opwarming van het noordpoolgebied op 2,3 miljard dollar per jaar. Volgens een analyse loopt ongeveer 18 procent van de landelijke gemeenschappen in Alaska een hoog risico als gevolg van aantasting van de permafrost.

Zeventig jaar

Wetenschappers registreren al sinds zeventig jaar een degradatie van de permafrost. “Maar tot dertig jaar geleden werd bij de aanleg van een groot deel van de infrastructuur – inclusief wegen, pijpleidingen, luchthavens en havens – geen rekening met klimaatverandering gehouden”, stippen de onderzoekers aan. “Men beschouwde de permafrost onder de constructies als een constante.” 

Tevens wordt erop gewezen dat het ijsgehalte in de permafrost tevens sterke verschillen kan vertonen. “Dat heeft eveneens een impact op het dooiproces”, luidt het. “In de buurt van Fairbanks kan bijvoorbeeld worden vastgesteld dat de bovenste grondlagen tussen 80 procent en 90 procent ijs bevatten.”

“Dit betekent dat de stijgende temperaturen op bepaalde locaties de bodem onder structuren nagenoeg volledig kunnen uithollen. Veranderingen in permafrost zijn in de loop der jaren bovendien ook niet lineair gebleven. Daardoor valt de degradatie moeilijk te voorspellen.”

“Inmiddels zijn vrijwel alle ingenieurs het erover eens dat de klimaatverandering en gerelateerde wijzigingen aan de permafrost in hun berekeningen moeten worden opgenomen”, aldus de onderzoekers. “Bij de bestaande structuren is er nog wel enige tijd om aanpassingen door te voeren, maar de uiteindelijke oplossingen zullen duur zijn.”

“Daarom zullen die aanpassingen wellicht ook ongelijk worden verdeeld. Veel lokale gemeenschappen zullen financieel immers niet de slagkracht hebben om die werken uit te voeren.”

(tb)