Het bestuursakkoord dat de kartellijst Voor Gent (Open Vld en Vooruit) sloot met N-VA moest goedgekeurd worden met een twee derde meerderheid bij zowel Vooruit als Open Vld. Maar bij Vooruit keurde meer dan de helft van de leden het akkoord af. Hoe moet het nu verder in Gent?

Key takeaways

• De Gentse Vooruit-leden keuren een bestuursakkoord met N-VA af. Burgemeester Mathias De Clercq geeft – zonder veel commentaar – het initiatief door aan Groen.
• Groen wil met Vooruit en Open Vld spreken om een coalitie te vormen. Vooruit heeft daar oren naar. Open Vld zegt voorlopig niets.
• Als er een totale impasse komt, dan wordt het bestuur gekozen door stemming onder alle verkozen gemeenteraadsleden.

Update (14:00): Joris Vandenbroucke (Vooruit) legt zijn voorzitterschap van Vooruit Gent neer. Hij zal samen met mede-kopstuk Astrid De Bruycker (Vooruit) geen onderhandelingen meer voeren.

• “De leden waren het duidelijk eens met de sociale inhoud van het akkoord, maar niet met de samenstelling van het stadsbestuur. Om de Gentenaars zo snel mogelijk een nieuw bestuur te geven, is het nodig om te starten met een propere lei”, zegt Vandenbroucke in een mededeling.
• Vandenbroucke en De Bruycker “blijven werken aan een positief verhaal voor Gent”, sluit de mededeling af.

Wat vooraf ging: Onder spanning stemden de Vooruit-leden ‘nee’.

• In De Centrale in Gent kwamen 350 leden samen om het bestuursakkoord goed of af te keuren. Het lokale bestuur had, na stevige discussie en een vergadering die vijf uur lang duurde, het akkoord goedgekeurd. Bij de leden lag één ding heel moeilijk: besturen met N-VA.
• Want het ging niet om de inhoud van de tekst, die toch relatief progressief genoemd mag worden. 20 procent van de woningen in 2050 moeten budgetwoningen worden, 20 procent moeten budgetwoningen zijn. Ook extra wijkgezondheidscentra en gratis schoolmaaltijden voor kleuters stonden in de tekst.
• De Vooruit-leden willen dat niet met N-VA doen. De vrees dat die partij beknibbelt op cultuursubsidies of gewoon helemaal niet progressief kán besturen zit er dik in. “We halen het paard van Troje binnen”, zei iemand over een mogelijke samenwerking. En dus keurden de leden van Vooruit het akkoord af, met 56 procent tegen en 44 procent voor.

Hoe het verder moet, in 5 vragen

1. Wat gaat Open Vld nu doen?

• De Open Vld-leden stemden voor het akkoord met N-VA, met 97 procent. Maar initiatiefnemer en burgemeester Mathias De Clercq (Voor Gent/Open Vld) besefte onmiddellijk dat er niets anders opzat dan zijn initiatiefrecht door te geven. De twee weken die hij had om een akkoord te sluiten zijn voorbij.
• Volgens De Clercq is er nog altijd sprake van een “sterk, progressief akkoord”. Maar door de stemming bij Vooruit ziet hij dat er “geen mandaat is om hiermee verder te gaan”, zo zegt hij tegenover de VRT. “Ik leg mijn taak als initiatiefnemer met onmiddellijke ingang neer”, bevestigt De Clercq, die beaamt dat Groen nu aan zet komt.
• Opmerkelijk: De Clercq wil verder niets kwijt over nieuwe gesprekken met Groen. Al voor de verkiezingen werd duidelijk dat een donkerblauwe splintergroep geleid door Christophe Peeters (Voor Gent/Open Vld) absoluut niet wil samenwerken met Groen. Als er straks weer rond de tafel gezeten zal worden, blijft de vraag of Open Vld niet de boot zal afhouden.

2. Hoe gaat Vooruit hiermee om?

• Bij Vooruit klinken andere geluiden. De socialisten hadden meermaals aangegeven dat Groen voor hen wel de geprefereerde partner is en blijft. De leider van Vooruit in Gent, Joris Vandenbroucke, zegt dan ook “dubbele gevoelens” te hebben. “Er was veel enthousiasme en waardering over de inhoud van het akkoord. (…) Er staan recepten in die socialisten verwachten, maar het is duidelijk dat een coalitie met de N-VA een te groot struikelblok is”.
• Vooruit wil weer verder praten met Groen, geeft Vandenbroucke aan. “De leden van Vooruit die hebben tegengestemd, vragen om een coalitie met Groen een kans te geven. Het initiatiefrecht gaat door naar Groen. Vooruit zal zich constructief opstellen”.
• Toch benadrukt Vandenbroucke ook het inhoudelijke: “We hadden de N-VA toch zover gekregen om akkoord te gaan met dit progressieve bestuursakkoord, waarin alle belangrijke aspecten uit ons programma waren opgenomen, met 4 socialistische schepenen die grote bevoegdheden hadden gekregen.”

Kartel onder druk

3. Wat gaat Groen hiermee doen?

• Groen had al eerder aangegeven dat het geen andere partner ziet met Voor Gent. In een schriftelijke mededeling zegt de partij “een sereen, open en ernstig gesprek” te willen met Voor Gent, om verder te bouwen op het bestuur van de voorbije jaren.
• “Er zijn diepe wonden, en we moeten tijd nemen en empathie tonen om die te laten helen”, laat lijsttrekker Hafsa El-Bazioui (Groen) weten in de mededeling. “Ik reik dan ook de hand naar Voor Gent om samen op een respectvolle manier tot een goed akkoord te komen, met wederzijds begrip en een gezamenlijke liefde voor de stad”.
• “Er is veel gebeurd de afgelopen dagen, we moeten elkaar terugvinden waar het is afgeknakt”, aldus El-Bazioui in De Ochtend op Radio 1. Ze beseft dat er tijd nodig is, maar “we moeten elkaar op een serene en respectvolle manier terugvinden”, zegt ze.
• “We hebben altijd gezegd dat Voor Gent onze geprivilegieerde partner was en dat blijft ook zo. De bereidheid om te praten is er bij ons en ik hoor dat die bereidheid er ook is aan de andere kant”, weet El-Bazioui.

4. Wat met het kartel tussen Open Vld en Vooruit?

• De beslissing van de leden van Vooruit zet het kartel tussen liberalen en socialisten onder druk. Er is immers een groep Open Vld’ers die niet meer wil praten met Groen. Ook binnen Vooruit zijn er spanningen: een aantal kopstukken toonden zich ontevreden omdat het akkoord is afgeschoten.
  • Vandenbroucke probeert te sussen: “We hebben met de liberalen een goede samenwerking, we zien wat de komende weken brengen”. De Clercq wil ook daar niets over kwijt.
• Echter vormen de twee een kartel dat niet zomaar opengebroken kan worden: Vooruit en Open Vld zetelen straks als één fractie, ‘Voor Gent’, in de gemeenteraad. Vooruit-leden kunnen in principe steun geven aan een coalitie van Groen en cd&v. Zo is er een meerderheid bij stemmingen. Het kartel bestuurt dan min of meer voor de helft, zonder goedkeuring van Open Vld. Een bizarre situatie, dus.
• Oud-Kamervoorzitter en oud-kandidaat-burgemeester Siegfried Bracke (N-VA) ziet dat als de enige oplossing. “Het enige wat in Gent nog enigszins steek houdt is een combinatie van Groen met Vooruit en cd&v. Met Hafsa El-Bazioui als burgemeester en waarbij de Vooruit-verkozenen als zogenaamde onafhankelijken in de gemeenteraad zetelen”, schrijft hij op X.

5. Wat als men er niet uitkomt?

• De enige optie lijkt nu een samenwerking met Groen te zijn. De vorm zal van de liberalen afhangen: willen zij besturen met Groen of niet? Een samenwerking met N-VA lijkt van tafel, gezien de stemming en vooral het luide protest bij de progressieve aanhang in Gent.
• Als men er niet in slaagt om een akkoord te bereiken, treedt een vreemde regeling in werking. Volgens het nieuwe decreet dat voormalig Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open Vld) opstelde, vormt 5 december een laatste definitieve deadline. Als het dan niet lukt, dan moeten alle 53 verkozenen voor de gemeenteraad ingezworen worden. Het Laatste Nieuws schrijft dat er vervolgens een geheime stemming komt om een schepencollege aan te duiden, waarbij ieder gemeenteraadslid vrij een functie kan beogen. Wie meer dan de heft van de stemmen krijgt, wordt schepen. Daardoor kan er dus een bestuur ontstaan met bijzonder veel partijen en meningen.