Een partijbureau van maandag zal geen doorbraak brengen: kopstuk Koen Geens (CD&V) legt met nadruk een staatshervorming op de onderhandelingstafel. En wie moet dan mee aan tafel? Juist, N-VA.

In het nieuws: Na weken van ‘mutisme’ kwam er toch een beetje duiding vanuit kringen rond de twee koninklijke opdrachthouders. Die voerden heel de week de forcing, om rond de huidige restregering van premier Sophie Wilmès (MR) een doorstart te maken. Maar dat lijkt nu te mislukken.

Wat voorafging: Het verhaal dat zich deze week afspeelde, wijzigt nu wat qua communicatieve klemtonen. Goed om eerst even een recap te geven van de afgelopen dagen:

• Begin deze week schakelde het duo van de twee opdrachthouders, Patrick Dewael (Open Vld) en Sabine Laruelle (MR), een tandje hoger. Bedoeling was om rond het skelet van de restregering van Sophie Wilmès een nieuwe ploeg te gaan bouwen.
• Termen als ‘noodkabinet‘ en ‘coronacoalitie‘ werden daarbij wel degelijk in de mond genomen: dat kwam ook handig uit omdat het CD&V-voorzitter Joachim Coens zelf geweest was die daarover begonnen was. En cruciaal: CD&V moest meegenomen worden in de plannen, die uiteindelijk toch neerkwamen op het vormen van een Vivaldi-coalitie.
• Het bleek al snel dat de liberalen, de groene familie én de PS klaar waren om te schakelen. Daarbij lag geen tekst op tafel: een expliciete keuze van Dewael en Laruelle om zich ‘niet te willen vastrijden’ en ‘dezelfde fouten te maken als hun voorgangers’.
• Dat irriteerde de sp.a, dat met een aantal bezwaren op de proppen kwam. Bezwaren die ook bij vorige pogingen om Vivaldi te starten op tafel kwamen, haast identiek dezelfde: l’histoire se répète …
  • Sp.a-voorzitter Conner Rousseau wilde inhoudelijke duidelijkheid: ‘Wat gaan we dan samen doen?’ was telkens de vraag waarop geen helder antwoord kwam.
  • De eis om mathematisch noodzakelijk te zijn, was niet ingewilligd.
  • De sp.a deed de deur nooit dicht, stapte niet op, maar kreeg via omwegen op een bepaald moment wel duidelijk de boodschap dat er ‘zonder hen verdergegaan werd’.
• Want inderdaad, Dewael en Laruelle begonnen op een voor hen niet-oninteressant spoor: een coalitie van PS, MR, Ecolo, CD&V, Open Vld en Groen. Die zat meer ‘in het centrum‘ en telde ook minder partijen.
• CD&V bleef heel de week moeilijk zitten: de christendemocraten zegden nooit definitief ‘neen’, maar ook zeker niet ‘ja’. Voorzitter Joachim Coens (CD&V) deed nooit de deur dicht, maar z’n partij is verdeeld over wat te doen.

Wat is dan nu de communicatie? Vanuit kringen rond de opdrachthouders komen een aantal klemtonen anders te liggen:

• Plots is er nu wel degelijk sprake van een tekst, waarop Dewael en Laruelle zouden werken: een verrassing voor de betrokken onderhandelaars. Het zou gaan om een kadernota rond begroting, socio-economische hervormingen, migratie: een ‘samenvatting’ van alle ‘oude’ nota’s die de afgelopen pogingen al gepasseerd zijn.
• Bedoeling was die nota op een soort ‘slotvergadering‘ te presenteren. Dat was gepland dit weekend, maar lekte gisteren overal uit, nadat al gebleken was dat de onderhandelaars niet aan een meerderheid zouden raken rond de tekst.
  • Zoals gezegd: de groenen, liberalen en PS leken akkoord.
  • N-VA zou niet uitgenodigd worden. Hoe dat dan uitgelegd zou worden achteraf: hoogst onduidelijk.
  • CD&V stond niet te springen.
  • Sp.a-voorzitter Conner Rousseau, die ondertussen ook al een dag ‘niet meer uitgenodigd’ was, tweette met een knipoog: ‘Wanneer andere partijen niet over inhoud willen praten’, met daarbij een fragmentje van garagist DDT uit F.C. De Kampioenen: ‘Is dat dan te veel gevraagd, ja?’
• Van een ‘noodregering’ was overigens ook niet langer sprake. Dat werd ook door iets te veel kopstukken, inclusief mensen uit de eigen Open Vld, afgedaan als ‘onzin’: juridisch bestaat het immers niet. ‘Een regering is een regering, met een meerderheid in de Kamer’, was bijna unisono te horen. Geen laagje vernis meer, voortaan wordt dus het paniekerige ‘noodkabinet’ weer opgeborgen.

En nu? Opvallend is dat opnieuw het narratief is ontstaan dat ‘de druk nu bij CD&V ligt’. Maandag zou er zelfs volgens sommige media een ‘beslissend partijbureau’ zijn.

• ‘Uiteraard zal daar niets beslist worden, waarom zou dat ook moeten? De twee opdrachthouders hebben een poging ondernomen, die nogal ‘voluntaristisch’ ineen zat, met veel forcing van Dewael, maar weinig substantie. Dan moet je niet plots naar ons kijken’, zo is in die kringen te horen.
• Het klopt wel dat de christendemocraten toch een aantal ‘mixed messages‘ stuurden deze week. De voorzitter waagt zich duidelijk iets verder dan zijn twee kopstukken, Hilde Crevits en Koen Geens.
• Die laatste kwam overigens met een stevig offensief rond z’n pleidooi voor een staatshervorming. Zowel ’s ochtends op Radio 1, als ’s avonds in Terzake ging Geens op antenne om z’n uitleg te doen over een tekst die hij donderdag eerst in de fractie en daarna aan het grote publiek wereldkundig maakte.
• Daardoor zet Geens met een plof die staatshervorming weer op de agenda. Daar zit een bepaalde logica in: hij wil het land ‘op orde krijgen’ en kan dat met enige autoriteit claimen, nadat hij z’n eigen mislukking als opdrachthouder communicatief omboog, met een heftig en memorabel optreden op De Zevende Dag.
• Dat is uiteraard niet zonder consequenties: wil men deftig over zo’n staatshervorming gaan praten, dan is het haast onvermijdelijk dat één partij mee aan tafel schuift, de N-VA van Bart De Wever. En laat dat net zijn waar CD&V al zo lang op aandringt.
• Dat Geens in het interview met Terzake geen uitspraken wilde doen over het beslissingsproces, was logisch. Hij verwees naar het partijbureau van maandag. Maar daaruit afleiden dat maandag ‘het grote moment’ wordt, is niet bepaald politiek logisch: CD&V zal rond z’n staatshervorming én rond ethische thema’s garanties willen én de oude eis van een Vlaamse meerderheid niet lossen.
• De opdrachthouders lijken klaar om op die twee thema’s overigens wel de hand te willen uitsteken: zij willen in hun nota nu daar rekening mee houden.
• Maar zo komt onvermijdelijk de vraag terug: op basis van welke criteria wordt N-VA dan uitgesloten, behalve dat ze ‘niet welkom zijn’ voor de PS?

Ondertussen bij de PS: Opvallend, na het pleidooi van Yves Leterme (CD&V) in De Standaard om het initiatief door te geven aan Jan Jambon (N-VA) en Elio Di Rupo (PS), komt die laatste aan het woord in Het Laatste Nieuws.

• En kijk, als staatsman sust Di Rupo: ‘Laten we de toestand niet nodeloos dramatiseren. Natuurlijk is hij ernstig, maar zorgwekkender dan tien jaar geleden is hij niet. Hoe vaak hebben we tijdens die 541 dagen zonder regering niet moeten lezen dat het einde van België nabij was? Vooral in Vlaanderen. Wel, dat bleek achteraf nogal mee te vallen.’
• En hij blijft ook proberen om de drie Vlaamse partijen, CD&V, Open Vld én sp.a te verleiden tot een soort Vivaldi: ‘We hebben met de regering-Di Rupo van socialisten, liberalen en christendemocraten de zesde staatshervorming beklonken en 22 miljard (sic) bespaard. En bij de verkiezingen van 2014 zijn CD&V, Open Vld en sp.a daar samen voor beloond met 140.000 kiezers extra. Ik wil maar zeggen: er is echt geen reden tot wanhoop. Faut jamais désespérer.’
• En als Di Rupo al bekend zou staan om z’n meer ‘milde’ toon ten opzichte van de N-VA, als een man die ‘wel in staat zou zijn tot deals’, dan is hij toch niet bepaald zacht voor De Wever en co: ‘Nog één keer: N-VA streeft de onafhankelijkheid van Vlaanderen na. Wat houdt Vlamingen, Brusselaars en Walen nog samen? De solidariteit tussen mensen. Niet alleen tussen Gentenaars zoals u en mensen uit Bergen zoals ik, maar ook tussen Gentenaars en Genkenaars onderling of tussen mensen uit Bergen en Waver. Als je één draadje uit de trui trekt, is hij even later helemaal ontrafeld en sta je in je blootje.’
• En ook in het nieuws van bij de PS: Thomas Derminne, die in De Tijd aan het woord komt. Derminne is de baas van de PS-studiedienst, en zat in die hoedanigheid wekenlang aan tafel bij de onderhandelingen, ook met de N-VA. Het is overigens een publiek geheim dat hij niet bepaald een deal hielp maken: hij stelde zich bij momenten zelfs veel starder op dan z’n baas, Paul Magnette.
• Maar Derminne blijkt zowaar nog steeds enthousiast: ‘Komaan jongens, dit zijn toch ook voor journalisten opwindende tijden?’, zo stelt hij, terwijl de journalisten van De Tijd er toch blijkbaar genoeg van hebben. ‘Ja, Magnette en a marre aussi.’ Ook dat circuleert al langer, maar bevestigt men nu dus vanuit de PS: de voorzitter is het moe, is het beu. ‘Maar ik sta elke dag vol goede moed op’, zo stelt Derminne.

Nog gelezen: In L’Echo steekt Conner Rousseau (sp.a) de taalgrens over. En dan heeft hij een boodschap mee voor dat deel van het land:

• ‘Ik heb de indruk dat in het verleden er mensen waren die oplossingen zochten, maar vandaag zie je politieke verantwoordelijken die al hun energie steken in het blokkeren van hun concurrenten. Er zijn mensen die roepen dat ze aan België gehecht zijn, maar die de zaken onder tafel wel saboteren.’
• Aan wie denkt Rousseau dan wel, wil L’Echo weten? ‘Ik ga geen namen noemen’, stelt die.
• En dan noemen de journalisten zelf maar Georges-Louis Bouchez (MR), en vragen naar de band tussen beiden: ‘Ik ken hem niet zo goed, zij het van een paar professionele contacten. Het is iemand die zichzelf graag ziet, wat op zich natuurlijk niet verboden is. Hij heeft charisma, praat goed, een intelligent iemand’, zo stelt Rousseau droog.

Tenslotte ook opgemerkt: Het afscheidsinterview van Freya Piryns in De Morgen. Dat Antwerps boegbeeld stopt na 20 jaar politiek bij de groenen.

• ‘Op een erg onhandige manier werd ik vervangen in de raad van bestuur van de VRT. Ik heb mijn werk daar altijd heel graag gedaan, en naar mijn eigen bescheiden mening ook goed gedaan. Geen kwaad woord over Bart Caron, die mij heeft vervangen. Maar de manier waarop ik werd opzijgeschoven, voelde aan als een ezelsstamp.’
• ‘Ik hou me eraan het niet persoonlijk te maken. Dat neemt niet weg dat het er diep heeft ingehakt. Zo diep dat ik de weken nadien professionele hulp heb moeten zoeken.’
• Of ze dan nog haar voorzitter, Meyrem Almaci, gehoord heeft? ‘Neen, op een kort berichtje op de sociale media na. ‘Het is al gezeid‘, zei mijn grootmoeder uit West-Vlaanderen vaak. Op een bepaald moment is alles gezegd. Het is tijd om verder te gaan. Het is oké.’