De Franse president Emmanuel Macron is duidelijk nog niet bekomen van het geheime AUKUS-pact tussen de VS, het Verenigd Koninkrijk en Australië. Dat maakte hij afgelopen weekend duidelijk op de G20-top in Rome, door de Australische premier Scott Morrison een leugenaar te noemen. Macron voelde zich met het pact een mes in de rug gestoken na een afgeketste deal over kernonderzeeërs.
Dat de geheime actie van de Australiërs nog kwaad bloed zet bij de Franse president is wel duidelijk. “Ik heb veel respect voor uw land en volk. Maar als ik u respecteer, verwacht ik van u de waarheid en enige fatsoen”, ging Macron van wal tegen de Australische premier.
Morrison liet in een reactie weten dat hij de Franse president niet had voorgelogen, en wel degelijk had laten weten dat de deal tussen beide landen niet zou doorgaan. Ook de Australische vicepremier Barnaby Joyce riep Frankrijk op de zaken in perspectief te bekijken: “We hebben geen eiland gestolen, we hebben de Eiffeltoren niet ontsierd, het was maar een contract. Contracten hebben termijnen en voorwaarden, en hierin stond dat we uit het contract konden terugtrekken.” Beide landen lijken momenteel dus nog niet door één deur te kunnen.
Deal getorpedeerd
Die situatie was de afgelopen jaren wel even anders. Al in 2009 maakte de Australische overheid bekend dat het nieuwe onderzeeërs zou gaan bouwen, om de positie van het land in de Zuidoost-Aziatische regio te versterken. Na jaren lobbyen en vertraging raakte in 2016 bekend dat een Frans ontwerp, de Shortfin Barracuda van scheepsbouwer Naval Group, het contract had gewonnen. De deal werd de duurste militaire investering ooit voor Australië, volgens het Ministerie van Financiën goed voor zo’n 50 miljard euro. Eind augustus was er nog geen wolkje aan de lucht: de Australische en Franse ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken spraken gezamenlijk hun vertrouwen in het project uit: de 12 onderzeeërs moesten en zouden er komen.
Dat is zowat het enige feit in het pact dat nog overeind staat: er komen onderzeeërs. Maar jammer genoeg voor Macron geen Franse. Op 16 september maakte de Australische premier Scott Morrison namelijk bekend dat hij de deal met Frankrijk zou annuleren: in de plaats werd het AUKUS-pact van kracht, een deal van Australië met de VS en het Verenigd Koninkrijk. Macron was hier niet van op de hoogte gesteld.
Frankrijk had zicht op acht miljard euro en 4.000 nieuwe jobs: alles werd door de neus van Macron geboord.
Furieus besloot de Franse leider zijn ambassadeurs uit de VS en Australië terug te halen; nog nooit eerder riep Frankrijk zijn ambassadeurs terug. Verschillende Franse ministers lieten zich negatief uit over Australië: ze verweten het land geen respect te hebben voor het akkoord over voor hun land. De Franse staatssecretaris voor Europese Zaken verweet de Britten er van vazallen te zijn geworden van de VS: “We riepen onze ambassadeurs terug uit Canberra en Washington; met Londen zien we er de noodzaak niet van in: We weten van hun constant opportunisme, we hebben onze ambassadeur niet nodig om ons dat uit te leggen.”
AUKUS-pact
Het nieuwe akkoord tussen de drie Engelstalige landen werd het AUKUS-pact gedoopt. Dit bepaalde dat Australië zou kunnen gebruik maken van Amerikaanse en Britse onderzeeërtechnologie om zelf een nieuwe klasse te ontwikkelen. Deze zou aangedreven worden met hoogverrijkt uranium: de Franse Barracuda-klasse werkte op laagverrijkt uranium, waardoor de boten elke tien jaar in onderhoud moesten. Met hoogverrijkt uranium is dit niet nodig, en aangezien Australië geen nucleaire capaciteit heeft (kernenergie is in Australië verboden voor niet-militaire doeleinden) was de keuze duidelijk.
Naast onderzeeërs zullen de inlichtingendiensten van de verschillende landen ook nauwer samenwerken. Zo wordt er meer ingezet op cybertechnologie, artificiële intelligentie en quantumtechnologie. Ook helpen de VS en het VK Australië om nieuwe langeafstandsraketten te ontwikkelen. Hoewel niet bij naam genoemd, is het duidelijk dat het pact moet helpen de expansiedriften van China in te dammen.
(jvdh)
