In Frankrijk buigt de Senaat zich straks over de tweede lezing van de zogenaamde ‘loi Avia sur la cyberhaine’ of ‘de wet Avia tegen cyberhaat’. Die wet is woensdag in de Assemblée Nationale goedgekeurd.

De wet steunt grotendeels op het werk van parlementslid Laetitia Avia van La République en Marche (LREM). Die had in 2018 daartoe al 20 voorstellen geformuleerd, met als centraal uitgangspunt: sociale netwerken (Facebook, YouTube, Twitter) verplichten door gebruikers geposte haatberichten (terrorisme, racisme, antisemitisme, homofobie, pedofilie,…) onmiddellijk te verwijderen. Bij de eerste lezing van het wetsvoorstel was een algemene termijn van 24 uur voorgesteld. Bij een tweede lezing is die termijn voor posts met betrekking tot terrorisme en pedofilie gereduceerd tot 1 uur.

De gevolgen van deze wet zijn kolossaal. Het zijn deze overmachtige platformen die zullen moeten beslissen wat een aanvaardbare opinie is en wat niet. De staat geeft hen dat recht, of beter gezegd verplicht hen dat recht uit te oefenen.

In tegenstelling tot censuur van overheidswege – die al zeer problematisch is – handelt deze gedachtenpolitie niet binnen een duidelijk omlijnd wettelijk kader. Verwacht wordt dat ze naar eigen goeddunken de nodige censuur toepassen vooraleer de zaak bij een rechter belandt. Doen ze dat niet dan riskeren ze een boete van 250.000 euro en een jaar gevangenisstraf.

Fransen kopiëren het Duitse model

De Fransen kopiëren dus het Duitse model (de zogenaamde NetzDG-wet). Daar wacht sociale netwerken een boete van 50 miljoen euro indien haatberichten niet binnen de 24 uur worden verwijderd. Verantwoordelijken van deze bedrijven riskeren een boete van 5 miljoen euro indien ze weigeren zulke berichten op eenvoudige vraag te verwijderen.

De Duitse resultaten zijn op het eerste zicht bemoedigend. Daar noteert men sinds de wet van kracht is een daling van 16% in het aantal antisemitische boodschappen, blijkt uit onderzoek van het Joods Congres. 

Toch heeft de wet al tot waanzinnige situaties geleid. Zo werd een racistische tweet van AfD-parlementslid Beatrix von Storch verwijderd. Zij noemde moslim-immigranten in die tweet ‘barbaren en verkrachters’. Maar ook blokkeerde men daarop het Twitter-account van een satirisch weekblad. Daarop was een tweet gepost die niets meer was dan satire op de uitlatingen van dat AfD-parlementslid.

“Wat hier gebeurt is exact wat we vreesden”, zei Frank Überall, voorzitter van de journalistenvereniging DJV, in de Franse krant La Croix. “Een privé-onderneming naar Amerikaans recht beslist nu tot waar de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting mag gaan.”

Facebook moet met andere woorden nu ‘het probleem Facebook’ gaan oplossen

Frankrijk wil dus dezelfde weg op. Censuur van overheidswege is al een zeer complexe en delicate zaak. Nu wil men sociale media dus vragen om censuur toe te passen. Niet binnen het kader van een duidelijke wetgeving, maar snel en naar eigen goeddunken. Doen ze dat niet dan riskeren ze kolossale boetes. Facebook moet met andere woorden nu ‘het probleem Facebook‘ gaan oplossen. Verder is de kans niet gering dat na Frankrijk en Duitsland, ook de rest van de EU gelijkaardige maatregelen introduceert.

‘Zuckerberg heeft meer macht dan de paus in 450’

Critici stellen dat onze democratieën na hun economische soevereiniteit nu ook hun recht op meningsuiting aan de GAFA’s afstaan. Eerst hebben we de GAFA’s toegelaten gebruik te maken van uiterst agressieve belastingontwijkingsstrategieën. Het zijn de GAFA’s die tot nog toe beslissen waar en hoeveel belastingen ze bereid zijn te betalen. Een Franse wet die de GAFA’s zou gaan belasten op hun. Omzet in het buitenland is onder druk van de VS opnieuw in de wachtkamer geplaatst. In een volgende stap zullen de GAFA’s nu gaan bepalen wat we nog wel en wat we niet meer mogen denken. 

Om het met de woorden van de Franse chirurg en business-angel Laurent Alexandre te zeggen: “Mark Zuckerberg heeft even veel macht als de paus in het jaar 450.”