De Amerikaanse nieuwszender Fox News is er de voorbije dagen weer in geslaagd tenenkrullende berichten de wereld in te sturen. Een passage waarin ‘het socialistische Denemarken’ werd vergeleken met Venezuela heeft vanuit Kopenhagen al een gepaste respons gekregen. In een ander fragment kunnen we leren dat de Verenigde Staten ‘het communistische Japan’ versloegen tijdens W.O. II. 

Toch is Fox News Channel nu al 66 opeenvolgende kwartalen de meest bekeken nieuwszender in de VS. Hun tv-persoonlijkheden (Sean Hannity, Tucker Carlson en Laura Ingraham) trekken tot drie keer meer kijkers dan die van de concurrerende zenders MSNBC, CNN en ABC. 

Hoe kan de populariteit van Fox News Channel worden verklaard?

Ten eerste was er de visie van Roger Ailes, de vorig jaar overleden stichter van Fox. Deze voormalige medewerker van Richard Nixon begreep al snel dat de bestaande netwerken vooral de belangen van liberaal Amerika dienden, dat zich concentreert rond de grote metropolen New York, Washington DC en Los Angeles. Vandaag woont 1 op elke 5 Amerikaanse journalisten in die regio.

“Fair and balanced“

Ailes – die later ontslag zou nemen omdat hij en vele andere mannen die bij Fox topposities bekleedden moeilijk hun handen konden thuis houden wanneer er vrouwen in de buurt waren –  en zijn financier Rupert Murdoch bedachten een geniaal plan. Eerder dan de strijd aan te gaan met de mainstreammedia, focusten ze vooral op het versterken van de gedachte dat die media bevooroordeeld waren tegen de conservatieve bevolking. Fox’ adagium ‘Fair and balanced’ insinueert dan ook dat de andere dat niet zijn.

Rechtse signatuur

Dan is er de paradox tussen Fox News en Fox Opinion, die weinigen kennen. Fox News beschikt over een aantal uitstekende journalisten: Shepard Smith, Chris Wallace en Bret Baier om er maar drie te noemen. Zij werken voor de nieuwsdienst van Fox en proberen dagelijks een objectief relaas van feiten te brengen. Dan zijn er de opiniemakers: Sean Hannity, Tucker Carlson, Laura Ingraham, …

Mensen van – naar Europese normen – uiterst rechtse signatuur, die opinieshows presenteren en daarin zelden oog hebben voor feiten, dan wel zaken vertellen die hun publiek graag wil horen. Dat laatste creëert – een door sociale media versterkte – echo-kamer, waarin het eigen gelijk en dat van president Trump (53,8 miljoen volgers op Twitter) steeds verder worden gevoed. 

Het onderscheid tussen feiten en opinies doet er niet toe, zolang het onze wereldvisie maar versterkt

Probleem is dat een groot gedeelte van de conservatieve bevolking er niet meer in slaagt opinie van feiten te onderscheiden. Uit een recent onderzoek van Pew Research blijkt dat men graag iets voor feit aanneemt, wanneer het strookt met de opinie die we al hebben.

Wanneer Sean Hannity (3 miljoen kijkers per avond) zijn show begint met naast hem de woorden ‘Deep State’ of ‘Abuse of Power’ versterkt dat enkel de boodschap die de president en de nu door hem alleen geleide Republikeinse Partij graag verspreid ziet. Wie enkel en alleen naar Fox kijkt en nooit de moeite doet om andere nieuwszenders te bekijken, zal zijn opinie dus al snel gaan vormen aan de hand van andere opinies, eerder dan van feiten.

De ‘birther’-tweet

Toen Trump in 2012 de roddel verspreidde dat Obama niet in de VS geboren was en daarom geen president mocht zijn, werd dat door 37% van de Republikeinse kiezers (die veelal Fox kijken) als een waarheid aanvaard, tegen slechts 11% bij de Democraten. Wat nogmaals bevestigt dat men liefst voor waar aanneemt wat men graag hoort.

Wij Europeanen lachen graag met Trump en zijn echo-kamer Fox News, maar beide versterken elkaar en voor de Fox-kijkers zijn hun opinies feiten geworden. Het gebruik van een primair, maar uitgekiend vocabularium is daarbij de sleutel. Termen als “Witch Hunt”, “Deep State”, “No Collusion” en bijnamen als “Crooked Hillary”, “Low Energy Jeb” en “Crazy Bernie” worden door iedereen begrepen en behoeven verder weinig uitleg. 

Trump ziet de wereld als een verzameling “winners” en ‘losers”. Je kan maar een van beide zijn. Wanneer die wereldvisie elke avond opnieuw door zijn bondgenoten in de media wordt verspreid en iedereen ervan overtuigd raakt dat de losers (iedereen die niet denkt zoals Trump) er op uit zijn de winners (Trump & Friends) te grazen te nemen, creëer je een echo-kamer die zichzelf keer op keer versterkt. Waarom? Ten eerste omdat wat anderen zeggen sowieso niet waar is, want ze zijn bevooroordeeld en ten tweede omdat feiten als niets anders worden voorgesteld dan als alternatieve opinies.

Links is niet veel beter

MAAR… Ook de linkse nieuwskanalen functioneren exact volgens datzelfde principe. Het dagelijkse anti-Trumpcircus begint elke ochtend om 6 uur met ‘Morning Joe’ en gaat door tot laat in de avonduren, met Rachel Maddow (MSNBC), Chris Matthews (MSNBC), Wolf Blitzer (CNN) en Anderson Cooper (CNN). Zeer zelden hoor je daar een goed woord over Trumps nog moeilijk te ontkennen
economische successen. De linkse media lijken dermate gebiologeerd door het reality-tv-gehalte van dit presidentschap dat het relevante vaak zo goed als onbesproken blijft. Men focust er liever op elke letter van Trumps veelal platte tweets, waarbij grote aantallen zogenaamde ‘experts’ de kans krijgen hun opinie te ventileren (lees: de president met de grond gelijk te maken).

Hoe zal dit eindigen?

Dat Trump een meester in communicatie is kan niemand meer ontkennen. Hij beheerst 24/7 de volledige nieuwscyclus en de media eten uit zijn hand. Eerst schilderde hij Hillary Clinton af als een vijand van de VS. Als gevolg daarvan won hij de verkiezingen. Daarna noemde hij de media de ‘enemy of the state’ en geen Republikein die de mainstreammedia nog serieus neemt.

“It will get worse before it gets better,” denken vele Amerikanen, want de tweedracht in het land is enorm. Hoe “worse” valt nog af te wachten. 

“Als Trump wordt vermoord, klinkt er gejuich op 80 procent van de Amerikaanse mediaredacties. Eerst knalt het wapen, dan de champagnefles. […] Met het cultiveren van de denkbeeldige moord op Trump bewijst progressief Amerika dat het nog steeds niet heeft begrepen waarom Hillary Clinton verloor,” schreef de Nederlandse journalist Derk-Jan Eppink vorig jaar daarover in een opiniestuk.

Vooral dat laatste is waar. Ook in Europa, waar men enkel naar de Democraten kijkt en de helft van Amerika makkelijkheidshalve overslaat.