In de strijd tegen fraude en zwart geld krijgt de fiscus vanaf volgend jaar een nieuwe tool in handen. Banken (actief in ons land) worden dan verplicht om twee keer per jaar de saldi op hun bank- en betaalrekeningen en bepaalde financiële contracten door te geven aan het Centraal Aanspreekpunt voor Rekeningen en Financiële Contracten (CAP).

De fiscus weet vandaag al hoeveel rekeningen we bezitten. De Belgische financiële instellingen zijn al sinds 2014 verplicht om jaarlijks de rekeningen, waaronder zicht- en effectenrekeningen, van hun klanten aan te geven bij het CAP. In 2020 werd er beslist om die wet verder uit te breiden. Door die aanpassing moeten de banken vanaf volgend jaar ook het saldi op die rekeningen aangeven bij de belastingdienst.

Fraude opsporen

In principe is de nieuwe maatregel al van kracht sinds eind 2020, maar het is pas ten laatste op 31 januari 2022 dat de extra gegevens een eerste keer meegedeeld moeten worden aan het CAP, en wel voor de “afsluitingsdatums” 31 december 2020, 30 juni 2021 en 31 december 2021. De verrichtingen op de rekeningen moeten niet worden overgemaakt.

Verzekeringsmaatschappijen hebben dan weer tot 31 maart de tijd om de geglobaliseerde bedragen van verzekeringscontracten, vastgelegd op 31 december, mee te delen aan het CAP.

De fiscus kan met andere woorden te weten komen hoeveel geld er wanneer op welke rekening geparkeerd stond. De nieuwe wet moet de fiscus helpen om onder meer fraude en zwart geld op te sporen. Het is weliswaar niet de bedoeling dat de belastingdienst zomaar die gegevens kan inkijken. Pas wanneer er een aantoonbaar vermoeden is van fraude zal de fiscus die gegevens kunnen raadplegen. Tot nu moest er bij dergelijke vermoedens eerst een bankonderzoek worden geopend, waarna een bank tot inzage kon worden verplicht.

Juridisch aanvechten

Vraag blijft of de nieuwe wet stand zal houden. De stichting Ministry of Privacy trok in juni naar het Grondwettelijk Hof om de regeling aan te vechten. Het is zeker niet uitgesloten dat de organisatie via de juridische weg haar gelijk zal halen. De Gegevensbeschermingsautoriteit, de Belgische overheidsinstelling die toeziet op de privacy, had immers al een negatief advies gegeven, maar de regering-De Croo heeft dat toen naast zich neergelegd.

Volgens Matthias Dobbelaere-Welvaert, de man achter Ministry of Privacy, leidt de maatregel de facto tot de invoering van een vermogenskadaster. “Financiële privacy is misschien niet al te sexy, maar het heeft een zeer grote praktische impact voor iedereen met een bankrekening, misschien zelfs meer dan de vingerafdrukken. Als we ons nu niet verzetten tegen de maatregel, staat straks het saldo van élke bankrekening, van élke burger, vrij te kijk voor ambtenaren”, liet hij afgelopen zomer weten aan het persagentschap Belga. Hij vocht met zijn stichting ook al de digitale vingerafdrukken op de elektronische identiteitskaart aan.

Open VLD ontkende in 2020 in een reactie aan De Tijd dat de nieuwe wet een opstapje is naar een vermogenskadaster. “Dat zal met ons nooit passeren. We laten alleen toe dat rekeningen kunnen worden ingekeken bij sterke indicaties van fraude. Wie daar problemen mee heeft, moet ook maar zeggen dat hij de belastingen niet correct wil innen”, liet Egbert Lachaert, de voorzitter van de liberale partij toen optekenen. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

(lb)