De Vivaldi-coalitie verandert het geweer van schouder. Letterlijk. Nadat de Nationale Veiligheidsraad woensdag te horen kreeg dat er geen stock beschikbaar was om de vraag van Oekraïne naar wapens te vervullen, bekijkt men nu de zaak opnieuw. Daarbij zijn geen taboes meer, zo is te horen. Dat wil concreet zeggen dat men niet enkel meer kijkt naar de overstocks, maar ook naar de eigen voorraden bij Defensie. Ook Groen is bereid om wapens te leveren aan het land. De irritatie over het vingerwijzen in de coalitie liep daarbij hoog op, langs verschillende kanten.

In het nieuws: België komt nu toch Oekraïne militair ter hulp. Met wapens.

De details: Meer dan kookinfrastructuur en hygiënekits voor Oekraïne.

• “Alles komt op tafel. Ook wapens.” Dat is de korte maar duidelijke uitleg die een vicepremier vanmiddag liet horen, binnen Vivaldi. Daar wil men absoluut niet de indruk geven dat België aan de kant zou blijven staan, bij de Russische invasie van Oekraïne.
• Daarmee neemt België opnieuw een bochtje: deze woensdag nog besliste Vivaldi op de Nationale Veiligheidsraad om wel materiaal te leveren, maar dan enkel wat kookmateriaal en hygiënekits, en mogelijks het B-Fast-team te sturen. Daarvoor werd ook het argument ingeroepen van “de-escalatie”.
• De reden die woensdag werd gegeven door premier Alexander De Croo (Open Vld) om niet verder te gaan dan wat kookmateriaal en hygiënekits, was “dat België niets kon missen, wilde het haar eigen NAVO-verplichtingen kunnen invullen”.
• Op dit moment staan de vrachtwagens klaar met het materiaal dat woensdag is toegezegd, vertrekkensklaar. Vandaag klinkt het binnen de regering echter dat Defensie “opnieuw de lijst van vragen vanuit Oekraïne zal bekijken“. “Hopelijk is het nog niet te laat”, zo stelt Sophie Wilmès (MR), de minister van Buitenlandse Zaken aan VTM daarover.
• Maar belangrijk daarbij: ook elders in de regering klinkt “dat er geen taboes zijn”. Daarbij duidt men erop dat er niet enkel meer naar ‘overstocks’ gekeken wordt, maar ook naar het ‘eigen’ materiaal van Defensie. Bij Groen is men zelfs expliciet akkoord om ook wapens te leveren.
• Bij de Vlaamse socialisten klinkt eenzelfde boodschap: “Wij zijn voor de levering van wapens, aan de legitieme regering in Oekraïne., als dat operationeel lukt en nuttig is. Zoals Zweden dat ook doet. We gaan meer moeten doen dan dekentjes uitdelen.”

De achtergrond: Een brief van de Oekraïnse minister van Defensie deed interne irritatie opborrelen.

• Het was nochtans een lek van de lijst van materiaal, die Oekraïne via haar ambassadeur in Brussel en een begeleidende brief van de minister van Buitenlandse Zaken van Oekraïne had gevraagd, dat voor irritatie zorgde. Die lijst, met in totaal 27 verschillende zaken was op het bureau van Ludivine Dedonder (PS), de Belgische minister van Defensie beland, al weken geleden.
• De lijst bevat een hele reeks wensen. Daarbij een heleboel niet-dodelijk materiaal zoals nachtkijkers, helmen, kogelvrije vesten, thermografische camera’s, militaire communicatieapparatuur, radars, robotten om bommen te ontmijnen, sonarsystemen, medische voertuigen en anti-drone-jammers.
• Maar de Oekraïners vroegen ook wapens en wapensystemen: SAM-luchtafweer, grond-luchtraketten, Man-portable air-defense systems (Mistral) en granaatlanceerders (M2), maar ook munitie voor machinegeweren, voor mortieren, voor artillerie en zelfs voor de marine.
• Die vraag werd besproken op de kern van 31 januari. Maar daar had de PS-minister van Defensie laten verstaan dat er “eigenlijk niets op de lijst stond dat België kon leveren behalve helmen”. Toen al drong, volgens verschillende bronnen, minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) aan om wél verder te gaan.
• Maar omdat andere vroegen om te coördineren met de andere EU-landen, én omdat er toch niets beschikbaar zou zijn, ging men niet in op de vraag van Oekraïne eind januari. Toen midden februari die weigering van België aan Oekraïne uitlekte, kwam daarbij al een eerste keer de vingerwijzing naar de groenen: zij zouden om principiële redenen niet willen leveren aan Oekraïne, zo was bij een aantal regeringsbronnen te horen. Bij Groen werd dat toen al fel ontkent, al was men ook niet bepaald enthousiast over wapenleveringen, zo moest men toegeven.
• Net voor het conflict gisterenochtend in alle hevigheid losbarstte in Oekraïne, kwam de Nationale Veiligheidsraad van de federale regering samen, op woensdagavond dus. Ook toen herhaalde Dedonder haar standpunt, dat er eigenlijk niets beschikbaar was in de depots van Defensie. Naar verluidt drongen Wilmès maar ook Frank Vandenbroucke (Vooruit) erop aan om wel wapens te sturen, zo stellen regeringsbronnen.
• Maar anderen wijzen er dan weer op “dat die lijst van de Oekraïners niet eens is voorgelegd door Dedonder, en dat er dus geen echte discussie was in de Veiligheidsraad”. “Vivaldi had zogezegd beslist om niet te leveren, sorry, maar de kern heeft die lijst nooit gezien. Dedonder heeft dat dus beslist”, zo is binnen de kern te horen.
• Maar bij de PS klinkt een ander verhaal: “Uiteraard wist de premier van deze lijst, net als als Buitenlandse Zaken, dus Wilmès, die ze gezien heeft. Nu komen doen alsof men van niets wist, is echt onzin.” Daar merkt men fijntjes op “dat bij ons weten Defensie niet wordt aangestuurd door Sophie Wilmès, die blijkbaar naarstig op zoek is naar internationale profilering”.
• De irritatie was vanmorgen bij sommigen dan ook groot over het rondje zwartepieten binnen Vivaldi, over het waarom van de karige leveringen van België aan Oekraïne, in de vorm van kookmateriaal en EHBO-kisten.
• Daarbij wees Defensiespecialist Jasper Pillen (Open Vld) er vanmorgen op Twitter nog eens op dat Defensie lang niet alles op het lijstje van de Oekraïners heeft: “Je kan natuurlijk moeilijk dingen sturen die je zelf niet hebt. Gisteren in de Kamer en vandaag weer wordt door sommigen gepleit voor het sturen van mistrals. Euh, welke mistrals (luchtdoelraketsysteem, red.)? Die die we als laatste in 2017 verschoten na beslissing afschaffing door de toenmalige minister?”, zo wees hij op de verantwoordelijkheid van de vorige minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA).
• Vanuit oppositie wees Theo Francken (N-VA) er vervolgens fijntjes op dat Defensie wel degelijk een heel pak spullen die de Oekraïners willen in voorraad heeft.
• En opvallend, nadat partijgenoot Mathias De Clercq (Open Vld) tweette dat er dringend actie moest ondernomen worden, kwam plots ook Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert met diezelfde boodschap, die dus wat inging tegen de uitleg van Pillen, eerder op de dag.

De context: “Hopelijk is het niet te laat”, zo stelt Wilmès.

• In regeringskringen is men ondertussen verrast over de snelheid waarmee de Russen oprukken: de omsingeling van Kiev lijkt ondertussen begonnen. Maar toch wil de regering nog kijken wat ze kan doen. Niemand wil het verwijt dat Vivaldi enkel in woorden Oekraïne steunt. Dat verklaart meteen waarom Dedonder nu opnieuw haar huiswerk moet maken, en kijken wat beschikbaar is. “Geen taboes”, is daarbij te horen, binnen de regering.
• “Het is niet de bedoeling dat ons materiaal in handen van de Russen zou vallen, we moeten dus goed zien hoe we het naar daar krijgen”, zo is nog te horen.
• Dat Wilmès het militaire dossier ondertussen opvallend naar haar trekt, is mogelijks geen toeval, zo weten ook insiders. “Ze wil zeker haar kansen om baas te worden van de NAVO niet hypothekeren”, zo merkte een bron cynisch op.
• “Het is overduidelijk wat hier speelt. En het is niet het lot van die arme Oekraïners”, zo klinkt scherp binnen de regering over de plotse urgentie bij de MR. “En wat Open Vld betreft, die partij zit al 20 jaar in de regering, waarbij ze niet anders gedaan hebben dan het Defensiebudget afbouwen. Met de F-35 werd alles op de luchtmacht gezet, waardoor de landmacht geen extra wapens en munitie heeft. En nu plots staan ze daar om materiaal te roepen.”