De Lockheed Martin F-35-gevechtsvliegtuigen worden een stukje Europeser. Nadat eerder België al een belangrijk deel van de productielijn in handen kreeg, is het nu de beurt aan Duitsland. Rheinmetall bouwt aan een nieuwe productiefaciliteit voor romponderdelen.

In het nieuws: 400 F-35-rompen zullen van Duitse makelij zijn.

• Rheinmetall trekt naar het Duitse Weeze, een dorpje vlakbij de grens met Nederland, voor de bouw van zijn nieuwe fabriek. In een faciliteit van 60.000 vierkante meter zullen 400 werknemers instaan voor de bouw van onderdelen voor de romp van het vliegtuig. Daarvoor wordt nauw samengewerkt met de Amerikaanse defensieconcerns Lockheed Martin (de bouwheer van het vliegtuig) en Northrop Grumman, dat de volledige romp assembleert.
• Concreet zal Northrop Grumman zijn bestaande fabriek in de Verenigde Staten kopiëren en in Weeze installeren, waar Rheinmetall de productie van de onderdelen op zich neemt. Vanaf 2025 moet de fabriek in Weeze operationeel zijn, en worden rompen voor F-35A’s geproduceerd.

De A-variant is de gewone versie, gebouwd voor de luchtmachten van onder meer België en Duitsland.
De B-variant, voor de Amerikaanse Marine Corps en Britse marine, is de versie die op korte afstand of zelfs verticaal kan opstijgen en landen. Deze beschikt over een tweede, verticaal geplaatste turbine.
De F-35C is dan weer een versie die kan opstijgen en landen op vliegdekschepen. Deze heeft opklapbare vleugels, een robuuster landingsgestel en een haak, om de remkabels aan boord van het vliegdekschip te kunnen grijpen.

Handen in het haar

Onderliggend: Rheinmetall bezorgt Northrop Grumman een serieuze gunst, met de bouw van de nieuwe fabriek.

• De Amerikanen zitten al een tijdje met de handen in het haar. De Northrop Grumman-fabriek in Palmdale, Californië, zit echt op zijn limiet. Oorspronkelijk nam Turkije ook een deel van de productie voor zijn rekening. Het land stak geld toe voor de ontwikkeling van de jets, en zou ook honderd exemplaren kopen. Alleen, het land besliste terwijl om S-400-raketsystemen te kopen van de Russen. Dat leverde hen een forse reprimande op vanuit de NAVO, en de Amerikanen blokkeerden de Turkse F-35-deal. 4 Turkse jets staan klaar in de VS, maar mogen niet naar Turkije vertrekken. De samenwerking voor productie van onderdelen werd in maart 2020 stopgezet als gevolg van de affaire.
• Nu biedt Rheinmetall dus de oplossing, waardoor de productie van de F-35’s kan worden opgeschaald. Dit is nodig, aangezien die trager gaat dan verwacht. Verschillende aankopers, waaronder België, krijgen hun F-35’s dus later dan bedoeld. Met de nieuwe fabriek in ondersteuning, zouden de partnerbedrijven vanaf 2025 naar een aflevertempo van 165 jets per jaar moeten gaan. Dat maakt het vliegtuig tegelijk aantrekkelijker voor kopers. Ook al bestaande orders zouden kunnen worden uitgebreid.

Economische return

En België? Ons land heeft al een belangrijk deel van de productie in handen, en koopt de jets ook aan.

• In 2019 zette toenmalig minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) zijn krabbel onder het aankoopdossier van de F-35. België zou 34 stuks aankopen, voor 3,8 miljard euro. Oorspronkelijk werd echter geen economische return afgedwongen: in tegenstelling tot de contracten rond de F-16’s, werden de Amerikaanse bouwheren zo niet verplicht de Belgische industrie in te schakelen.
• Verschillende bedrijven sloten wel zo’n deals, waardoor van het totale contract voor 700 miljoen euro terugvloeide naar de Belgische economie. De afgelopen jaren werd echter flink gewerkt om dat cijfer de hoogte in te krijgen. Zo werd in 2021 de joint venture BeLightning opgezet, tussen Asco, SABCA en Sonaca, drie Belgische bedrijven die actief zijn in de defensie- en luchtvaartsector. Dit consortium slaagde erin de productie van stabilisators (horizontale staartstukken) voor de F-35 in de wacht te slepen.
• Ook nadien nog volgden enkele deals. Op de Paris Air Show-beurs op de Parijse luchthaven Le Bourget, in juni, tekende SABCA een raamovereenkomst met Lockheed Martin voor de productie van vleugelonderdelen. De deal moet een waarde kennen van 500 miljoen euro.

(ns)