Een lijvig rapport van liefst 680 bladzijden is gisteren afgerond en uitgestuurd: de experten van de Bijzonder Kamercommissie zijn klaar. Groen-fractieleider Wouter De Vriendt is daar voorzitter, Jan Briers (CD&V) ondervoorzitter. Zij stelden een commissie van tien experten aan, waaronder historici maar ook afstammelingen van de Congolezen van destijds, om een rapport te maken. Binnenkort volgt de officiële voorstelling van het werkstuk, met hoorzittingen.

• De commissie kwam er na de protesten tegen racisme, van onder andere de Black Lives Matter-beweging, die volgden op de dood van George Floyd. Belgische Kamerleden zouden daarbij in het eigen verleden gaan graven, over Congo-Vrijstaat dus tot 1908, maar ook de Belgische koloniale periode in Congo tot 1960 en in Rwanda tot 1962.
• Genocide noemt de commissie de misdaden die begaan zijn niet unaniem, maar ze spreekt wel over “systematische exploitatie, groot menselijk leed en atrocity crimes“.
• Belangrijkste punt: de herstelbetalingen. De commissie pleit daar onomwonden voor. Zo wil ze “overleg met de slachtoffers in Congo, Rwanda en Burundi, over specifieke types van schendingen”. Daaruit zouden dan categorieën van slachtoffers moeten komen “die recht kunnen hebben op een schadevergoeding”.
• En de commissie kijkt ook naar België zelf: “In België een procedure opstarten voor de toekenning van herstelbetalingen aan de Afro-descendenten, met terugbetaling van bepaalde geneeskundige zorg en therapieën. Er is nood aan psychologische ondersteuning. De geslagen wonden worden doorgegeven van de ene generatie op de andere.”
• Doordat het zo lijvig is, lijkt het ook voor elk wat wils. Zo pleit de commissie voor een “alomvattend actieplan tegen racisme en discriminatie”. En daarbij denkt men ook aan een nationale herdenkingsdag voor misdaden tijdens de kolonisatie. Ook “is er nood aan dekolonisatie van exporuimtes in musea”, volgens het rapport.
• Met het werkstuk begint de politieke discussie nog maar. Die belooft moeilijk te worden, want ook de experten raden aan om een “transparant en inclusief traject” te bewandelen.
• Bij N-VA maakt kamerlid Thomas Roggeman duidelijk dat die herstelbetalingen niet aan de orde zijn: “Het rapport stelt duidelijk dat herstelbetalingen astronomische hoog zullen zijn. Laat ons die piste dus sluiten en debatteren over alternatieve pistes van verzoening.” “Akkoord”, tweette Gwendolyn Rutten (Open Vld) daarover.