In tegenstelling tot de energiecrisis hebben de Europese regeringen minder tools voorhanden om de voedselprijzen te drukken.

In het nieuws: hoewel de Europese inflatie aan het afzwakken is, blijven de voedselprijzen, op enkele uitzonderingen na, de pan uit rijzen.

• Voeding neemt een almaar grotere hap uit het gezinsbudget, aangezien de voedselprijzen in de Europese Unie met gemiddeld 19,5 procent zijn gestegen (op jaarbasis), berekende Bloomberg op basis van cijfers van de Europese Commissie.
• Hongarije is het land met de hoogste voedselinflatie, met een stijging van 47 procent. Cyprus heeft in dit opzicht het minst te lijden, met een voedselinflatie van 9,1 procent.
• In België zijn de voedselprijzen vorige maand met 19,9 procent (17,02 procent, volgens Statbel) gestegen in vergelijking met een jaar eerder.

De details: “De voedselprijzen stijgen in een tempo dat nooit eerder in de naoorlogse geschiedenis is waargenomen”, zegt Maartje Wijffelaars, hoofdeconoom bij de Rabobank Groep.

• Deze situatie heeft sommige regeringen er al toe aangezet actie te ondernemen. Portugal heeft bijvoorbeeld de belastingen op essentiële producten afgeschaft. Frankrijk zette dan weer de supermarkten aan om hun marges te verlagen.
• “Je zou niet denken dat dit kan gebeuren in een plaats als Europa, maar met voedselprijzen die 15 à 20 procent of zelfs meer stijgen voor sommige voedselproducten, worden regeringen almaar nerveuzer”, aldus Angel Talavera, hoofd Europese Economie bij Oxford Economics.

Meerdere factoren

In tegenstelling tot de energiemarkt is de voedselmarkt minder gereguleerd. Maar dat is niet de enige factor die de fors stijgende voedselprijzen verklaart.

• Vóór de inflatie had de sector al te kampen met moeilijkheden, zoals droogte, verstoringen in de toeleveringsketens, stijgende meststofprijzen en allerhande ziekten zoals de vogelgriep.
• Ook de stijgende energie- en loonkosten hebben een opwaartse impact op de voedselprijzen.

De prijzen plafonneren?

• De Europese regeringen kunnen in verleiding komen om, net zoals tijdens de energiecrisis, prijsplafonds te introduceren.
• Maar die optie kan contraproductief blijken, leert de situatie in Hongarije. Dat land heeft de voedselprijzen begin 2022 afgetopt en wordt nu geconfronteerd met een voedselinflatie van bijna 50 procent.
• In de voedingssector betekent het maximeren van de prijzen van bepaalde essentiële producten dat de winkels met verlies moet verkopen. De handelszaken verhogen vervolgens de prijzen van andere producten om dat verlies te compenseren.

Wat nu? Het standpunt van verschillende Europese regeringen is om meer aandacht te besteden aan de werkwijze van detailhandelaren. Sommigen worden ervan beschuldigd te profiteren van de inflatie om hun zakken te vullen.

• Zo heeft Spanje beslist om maandelijks bijeenkomsten te organiseren met winkels, transportbedrijven en voedselproducenten om ervoor te zorgen dat de belastingverlagingen in de prijzen aan de consument worden doorgerekend.

(ns)