De Turkse president Recep Tayyip Erdogan nam maandag afstand van zijn dreigement om 10 westerse ambassadeurs het land uit te zetten. Daarmee wendde hij een diplomatieke storm af die volgens analisten en diplomaten een economische ramp voor Turkije had betekend en een blijvende breuk in het NAVO-bondgenootschap zou hebben veroorzaakt. Toch komt hij als de grote overwinnaar uit het incident.

Erdogan gaf zaterdag zijn minister van Buitenlandse Zaken opdracht 10 ambassadeurs van westerse landen tot “persona non grata” te verklaren. De tien hadden opgeroepen tot de vrijlating van de Turkse filantroop Osman Kavala.

Kavala werd vorig jaar vrijgesproken van aanklachten in verband met de protesten van 2013, maar de uitspraak werd dit jaar vernietigd en gecombineerd met aanklachten in een andere zaak in verband met de couppoging.

Kavala is een beroemdheid in Turkije. Hij richtte een reeks verenigingen op die de diversiteit van de Turkse cultuur en erfgoed willen promoten. Erdogan noemde hem dan ook al meermaals “de Turkse Soros”, een verwijzing naar de Amerikaans-Hongaarse miljardair die bekendstaat om de promotie van liberale waarden in het voormalige Oostblok. 

Volgens rechtengroeperingen staat de zaak symbool voor het harde optreden onder Erdogan tegen andersdenkenden.

Escalatie van zaak had tot de grootste diplomatieke breuk met het Westen kunnen leiden in de 19 jaar dat het regime Erdogan in Turkije de plak zwaait. Zeven van de 10 ambassadeurs vertegenwoordigen NAVO-bondgenoten van Turkije.

Artikel 41 van het Verdrag van Wenen

Maar in wat een gecoördineerde actie leek, legden de 10 betrokken ambassades maandag gelijktijdig identieke verklaringen af, waarin zij bevestigden dat zij zich hielden aan het artikel 41 van het Verdrag van Wenen inzake diplomatiek verkeer. Dat verdrag stipuleert dat diplomaten zich niet mengen in binnenlandse aangelegenheden van het land waar ze te gast zijn.  De verklaringen werden uiteraard toegejuicht door Erdogan.

“Onze wil was nooit om een crisis te veroorzaken, maar om de rechten en het recht, de eer, de belangen en de soevereine rechten van ons land te beschermen. Zo zagen vandaag dezelfde ambassadeurs met een nieuwe verklaring af van hun belastering van onze rechterlijke macht en van ons land,” zei hij in een televisietoespraak.“Ik geloof dat zij van nu af aan voorzichtiger zullen zijn met hun uitspraken.”

Door  zijn dreigement niet uit te voeren heeft Erdogan het incident niet laten escaleren en behoedt hij zijn land voor de economische gevolgen die een ravage zouden hebben aangericht in de reeds sterk verzwakte Turkse economie. 

Kavala is de grote verliezer

Iedereen is opgelucht omdat men terug over kan gaan tot de orde van de dag. Erdogan heeft nogmaals aangetoond wie in Turkije de baas is. Een gedurfd en riskant spel dat de Turkse bevolking moet afleiden van de dagelijkse economische miserie veroorzaakt door een galopperende inflatie.

Grote verliezer is Osman Kavala. Een actie die bedoeld was om een man te helpen die al vier jaar gevangen wordt gehouden zonder vonnis of bewijs, draaide uit op een internationale krachtmeting die werd gewonnen door de man die zijn arrestatie beval.