Portugal wordt nu al geconfronteerd met een probleem waarmee de rest van Europa wellicht de komende decennia te maken krijgt. Een snel krimpende bevolking zet er de economische groei en de betaalbaarheid van de pensioenen immers onder zware druk.

De economische crisis maakt niet enkel dat de Portugezen de planning voor kinderen uitstellen, maar honderdduizenden hebben hun thuisomgeving ook verlaten in de hoop een baan te vinden in het buitenland. Een Portugese krant noemde het fenomeen de perfecte demografische storm.

Volgens de Portugese eerste minister Pedro Coelho is de snelle bevolkingskrimp het grootste probleem waarmee zijn land vandaag geconfronteerd wordt. De geboortecijfers in Portugal kennen al decennialang een dalende trend. Terwijl er in 1970 per volwassen vrouw nog gemiddeld drie kinderen werden geboren, was er twee jaar geleden nog slechts sprake van 1,21 borelingen.

Daarmee heeft het land het laagste geboortecijfer van heel Europa. Bij de 34 rijkste landen ter wereld kent enkel Zuid-Korea een nog lager geboortecijfer.

Steeds later kinderen

“Jonge mensen stellen de geboorte van kinderen uit omdat het tegenwoordig zoveel langer duurt vooraleer ze een vaste baan vinden, als ze er al één kunnen bemachtigen,” verklaart José Loff tegenover de Financial Times. Loff werkt zelf als statistisch consultant en heeft één zoon, die twee jaar oud is.

“Mensen blijven langer aan de universiteit om een doctoraat of een extra diploma te behalen in de hoop daarmee meer kansen op een job te krijgen. Vaak werken ze eerst in enkele onstabiele en slecht betaalde banen vooraleer ze een stabiele arbeid vinden. Plots beseffen ze dat ze veertig zullen zijn vooraleer ze een tweede of derde kind zullen hebben.”

De moeilijke economische toestand in Portugal, dat tijdens de financiële crisis aan de Europese Commissie en het Internationaal Monetair Fonds een noodlening diende te vragen om overeind te blijven, doet ook steeds meer jongeren het land verlaten.

Dat bevestigt de sociologe Maria Filomena Mendes. “Veel jongeren verlaten het land net op het moment dat ze anders misschien kinderen zouden gekregen hebben,” merkt Mendes op tegenover de Financial Times.

‘Onhoudbaar’

De voorbije vier jaar vertrokken 198.000 Portugezen naar het buitenland. Dat is bijna 2 procent van de totale bevolking van het land. Het kleine aantal immigranten staat niet in verhouding tot het aantal vertrekkers.

Als die evolutie zich verder doorzet zal het land volgens voorspellingen van het Portugese bureau voor statistiek over vijfenveertig jaar nog 6,3 miljoen inwoners tellen. Op dit ogenblik heeft Portugal een bevolking van 10,5 miljoen mensen. Het land zou in 2060 ook relatief de meest vergrijsde bevolking van Europa hebben.

De Portugese eerste minister vindt dat de bevolkingsdaling een prioriteit moet worden voor de Europese Unie. Een rapport dat de Portugese regering liet opmaken, kwam tot de conclusie dat de huidige trend zal leiden tot een definitieve verarming van het land. “Dat zou onhoudbaar zijn op het gebied van economische groei en de sociale zekerheid,” aldus nog het rapport.