Key takeaways

• 1,1 miljoen jaarlijkse sterfgevallen in Europa kunnen worden voorkomen door betere strategieën op het gebied van de volksgezondheid.
• Chronische ziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij mensen onder de 75 jaar in Europa, waarbij 386.710 sterfgevallen worden toegeschreven aan behandelbare aandoeningen en 725.625 sterfgevallen het gevolg zijn van te voorkomen chronische ziekten.
• Er is een groeiende ongelijkheid tussen West- en Oost-Europese landen wat betreft roken, obesitas, hoge bloeddruk en diabetes.

Uit gegevens van Eurostat blijkt dat ongeveer 1,1 miljoen sterfgevallen per jaar in Europa vermeden zouden kunnen worden door betere strategieën voor de volksgezondheid die gericht zijn op alcohol- en tabaksgebruik, en door de kwaliteit van de medische zorg te verbeteren. De cijfers van het agentschap uit 2022 laten zien dat chronische ziekten, in plaats van infectieziekten, de belangrijkste doodsoorzaak zijn bij mensen onder de 75 jaar in Europa.

Meer specifiek werden 386.710 sterfgevallen toegeschreven aan behandelbare aandoeningen, die te voorkomen waren door een goede gezondheidszorg, terwijl 725.625 sterfgevallen werden veroorzaakt door te voorkomen chronische ziekten zoals longkanker, hart- en vaatziekten en alcoholgerelateerde vergiftiging. Letland heeft het hoogste percentage vermijdbare sterfgevallen, gevolgd door Roemenië en Hongarije, terwijl Zweden, Italië en Luxemburg de laagste percentages hebben.

Grote gezondheidsverschillen binnen Europa

Volgens een recent WHO-rapport blijven de verschillen tussen West- en Oost-Europese landen op het gebied van roken, obesitas, hoge bloeddruk en diabetes toenemen. Deze bevindingen komen in de aanloop naar de besprekingen tijdens de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in september, waar landen zich zullen buigen over doelstellingen voor het terugdringen van niet-overdraagbare ziekten tegen 2030.

Hans Kluge, hoofd van de Wereldgezondheidsorganisatie voor Europa, benadrukt het potentieel voor verandering en roept op tot een “gedurfd” preventiebeleid. Vakbonden, waaronder het EVV en de EPSU, schrijven deze cijfers toe aan een breder probleem met betrekking tot de gezondheidswerkers in de EU, die getroffen zijn door bezuinigingen op de sociale uitgaven op nationaal en Europees niveau.

De gevolgen van bezuinigingsmaatregelen

De OESO meldt dat de EU te kampen heeft met een tekort van 1,2 miljoen gezondheidswerkers. Algemeen secretaris Esther Lynch van het EVV zegt dat ondanks de ijverige inzet van gezondheidswerkers en veelvuldig overwerk om ernstige tekorten te compenseren, deze cijfers aantonen dat bezuinigingsmaatregelen dodelijke gevolgen hebben. Alessandro Gallina, beleidsmedewerker bij de European Public Health Alliance, duidt op de cruciale rol van preventie bij het terugdringen van vermijdbare sterfgevallen en onderstreept dat preventieve maatregelen volledig geïntegreerd moeten worden in de personeelsplanning van de gezondheidszorg in de EU.

Zorgen over de financiële stabiliteit van ngo’s in de gezondheidszorg, waarvan er veel preventie als prioriteit hebben, ontstaan in de context van onzekerheden over de volgende langetermijnbegroting van de EU. In juni riepen verschillende landen, waaronder België, Spanje en Slovenië, op tot duurzame financiering voor maatschappelijke organisaties in het kader van het MFK. Frank Vandenbroucke, de Belgische minister van Volksgezondheid, benadrukte het belang van het financieren van ngo’s voor onafhankelijk preventiewerk, vrij van de invloed van industrieën zoals de tabaks- en voedingsindustrie.