In het nieuws: De ECB is geen voorstander van een verplichte verhoging van de spaarrentes.

• In een advies aan Van Peteghem laat ECB-voorzitter Christine Lagarde weten dat dergelijke ingrepen een negatieve impact kunnen hebben op de winst van de banken, op het beheer van hun intrestrisico’s en op hun kredietverlening en bijgevolg op hun financiële stabiliteit.
  • Ze benadrukt dat de banken nog veel laagrentende (woon)kredieten met een lange looptijd op hun balans hebben staan. Veel van die leningen hebben een vaste rente. Die werden afgesloten toen de monetaire instelling nog een soepel geldbeleid aan het voeren was.
• Voorts benadrukt Lagarde dat een overheidsingrijpen in de VS in de jaren 80 leidde tot een heuse bankencrisis.
• Daarnaast wijst de voorzitter van de ECB erop dat banken hun intrestrisico’s afdekken. De voorbije jaren hebben ze zich voorbereid op mogelijke schommelingen in de rente via allerlei technieken. Een drastische verhoging van de spaarrente kan die inspanningen tenietdoen.
• Ze besluit dat de Belgische bankwinsten – gemiddeld rendement op eigen vermogen van 9,9 procent in 2022 – niet buitensporig zijn en dat de winstmarge die ze nemen niet abnormaal hoog is.

Stijgende spaarrentes

De details: De brief van Lagarde aan Van Peteghem volgt op een negatief advies van de NBB voor twee wetsvoorstellen om de (minimale) spaarrente te verhogen. De argumenten die Lagarde aanhaalt, liggen in lijn met die van Pierre Wunsch, de gouverneur van de NBB.

• De Nationale Bank berekende dat de financiële instellingen door een rentestijging van 1,5 procent de kosten zien oplopen met 4,5 miljard euro. Dat komt overeen met 60 procent van de nettowinst van de Belgische banksector in 2022.
• Niet onbelangrijk: De NBB is niet tegen hogere spaarrentes. Volgens de monetaire instelling moeten die vroeg of laat stijgen, maar dat moet gebeuren zonder de tussenkomst van de overheid.
  • Ook de ECB is van mening dat de banken de spaarrentes moeten verhogen zodra ze daar de ruimte voor hebben. Luis de Guindos, vicevoorzitter van de Europese Centrale Bank (ECB), zei eerder deze week tijdens een toespraak op een financieel evenement in de Noord-Spaanse stad Santander dat het beleid van de ECB pas optimaal kan werken als de rentewijzigingen volledig worden doorgerekend aan de gezinnen en bedrijven. Dat betekent dat zowel de krediet- als spaarrentes moeten stijgen.
• Hoe dan ook laat de regering het daar niet bij. Pierre-Yves Dermagne (PS), minister van Economie, heeft aan de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) gevraagd een diepgaand onderzoek op te starten naar verschillende bankdiensten, waaronder de spaarboekjes.

Tariefverhogingen: Verschillende banken hebben intussen al gehoor gegeven aan de oproep van de regering om de spaarrentes te verhogen. Intussen brengen zes spaarboekjes al minstens 2 procent op. Ongeveer de helft van de spaarrekeningen gaat gepaard met een rente van minstens 1 procent.

• Belfius was deze maand de eerste grootbank die inging op de vraag van de regering om de spaarrentes te verhogen. De nieuwe spaartarieven gelden vanaf 1 juli. Toen de staatsbank eind vorig jaar voor de eerste keer sinds de start van het verstrakkende geldbeleid van de ECB de spaartarieven optrok, bleef een reactie van de concurrenten KBC, BNP Paribas Fortis en ING niet uit. Momenteel treedt enkel KBC in de voetsporen van Belfius. Die grootbank verhoogt op 1 augustus de spaarrentes.
  • Michael Anseeuw, CEO van BNP Paribas Fortis, zei eind vorige maand in een interview met De Tijd dat de spaarrente pas tegen het einde van 2024 zal stijgen tot 1 procent.