De Europese Centrale Bank is tevreden met de resultaten van haar quantitative easing (QE) programma en gaat haar aankopen van obligaties de volgende maanden stopzetten. De Europese crisis die in 2010 begon met de implosie van Griekenland is daarmee nu ten einde.

Wat is Quantitative Easing (QE)?

Quantative Easing of kwantitatieve geldverruiming is een moeilijke term voor een eenvoudig concept: het gaat om een grootschalige inkoop van eigen obligaties die in handen zijn van de banken, waarbij wordt gehoopt dat de cash die zo bij de banken terechtkomt uiteindelijk onder de vorm van bijkomende kredieten aan bedrijven en particulieren naar de reële economie terugvloeit en er zo een economisch herstel op gang komt.

2.431 miljard euro

Sinds de ECB in 2015 het soepel monetaire beleid in gang zette is een gigantische 2.431 miljard euro in de economie van de eurozone gepompt. Dat heeft de balans van de ECB doen exploderen tot 4.577 miljard euro.

In een eerste fase zullen de maandelijkse aankopen van obligaties vanaf september tot december van dit jaar worden gereduceerd tot 15 miljard euro per maand. Daarna worden die aankopen volledig beëindigend. Ook werd aangekondigd dat de belangrijkste rentevoet nog een vol jaar onveranderd blijft. Tot de zomer van 2019, dus.

Het is nu aan de regeringen om hun verantwoordelijkheden te nemen en de economie op gang te houden, aldus ECB-voorzitter Mario Draghi.

In welke mate de moeilijke politieke situatie in Draghi’s Italië in die beslissing een rol heeft gespeeld is niet geweten; feit is dat de verstrakking van het monetair beleid de Italianen weinig ruimte zal laten voor politieke experimenten. 

Welke is de impact geweest van de QE?

Welke rol deze enorme fiscale stimulus heeft gespeeld om de economie daadwerkelijk opnieuw op de rails te krijgen zal altijd een onderwerp van debat blijven. Vooral in Noord-Europa nam de kritiek tegen het programma almaar toe, met Duitsland op kop. Toch zou het programma volgens analisten van de Zwitserse bank UBS wel degelijk aan het economisch herstel van de eurozone hebben meegeholpen. Zij schatten de bijdrage van de QE aan de economische groei op 0,75%. 

Wat nu?

Diezelfde analisten denken niet dat de economie op korte termijn in gevaar komt. Het langzame afbouwen van de geldinjecties zou de eerste 12 tot 18 maanden weinig impact mogen hebben. De ware gevolgen worden pas na 2020. De economische groei zou volgens UBS in 2023 nog slechts 1% bedragen, tegen de 1,5% die zowel het IMF als de EC en de ECB voorspellen.

Wat betekent de beëindiging van de QE voor de wereldeconomie zelf? 

10 jaar lang werd de wereldeconomie overspoeld met goedkoop geld; de Amerikanen begonnen hun QE al in 2008. Als gevolg daarvan konden d ebanken bedrijven geodkoop geld lenen en is de wereldeconomie verslaafd geworden aan deze schulden. 

De globale schuld bedraag vandaag om en bij de 165.000 miljard dollar of meer dan twee keer het globale bbp, dat is de som van alle goederen en diensten die op een jaar worden geproduceerd. In vele landen (VS, China, Frankrijk…) hadden gezinnen nooit eerder meer schulden dan vandaag.

Chinese schulden nemen ‘apocalyptische vormen’ aan

De kredietverlening in alle grote economieën de voorbije jaren is gestegen, terwijl ze in China ‘apocalyptische vormen’ is beginnen aannemen. Op onderstaande grafiek is te zien hoe China zich uit de financiële crisis leende’, door massaal geld beschikbaar te stellen voor gezinnen en bedrijven. 7 van elke 10 leningen wereldwijd werden de voorbije jaren in China verstrekt. Al die leningen zullen de volgende jaren opeisbaar worden, dat een aantal landen daarbij in de problemen zal komen staat nu al vast.

Wat betekent de beëindiging van de QE voor bedrijven?

De opkomst van de zogenaamde ‘unicorns’ of eenhoorns (start-ups die meer dan 1 miljard dollar waard zijn) wordt snel een zaak van het verleden.

Bedrijven als Tesla, Uber, Netflix, etc. hebben jarenlang geprofiteerd van het – zo goed als – gratis geld om hun kolossale groei (en kolossale uitgaven) te financieren. Nu die kraan dicht wordt gedraaid, komt ook hier het uur van de waarheid dichterbij. Een bedrijf als Tesla ‘verbrandt’ een half miljoen dollar… per uur; Uber ook.