De grote koffiebedrijven hebben maatregelen beloofd om de schendingen van de mensenrechten en de milieuschade in hun sector te bestrijden. Voorlopig zijn er echter weinig aanwijzingen dat die inspanningen ook daadwerkelijk een voelbare impact hebben. Dat blijkt uit een rapport van de Coffee Barometer, een wereldwijde coalitie van rechtengroepen.

De meeste koffieboeren blijken immers nog altijd met verliezen te werken en lukken er ook niet in om een duurzame productie op te zetten.

Regelgeving

‘Grote koffiegroepen zoals Starbucks en JDE Peet’s worden in toenemende mate geconfronteerd met de vraag van consumenten naar ethisch verantwoorde producten,’ zegt de Britse krant The Guardian. ‘Bovendien wil de Europese Unie dit jaar een regelgeving introduceren die een kader moet scheppen om de import te blokkeren van goederen die mogelijk gelinkt zouden kunnen worden aan illegale ontbossing of schendingen van de mensenrechten.’

‘De ingrepen volgen op jarenlange pogingen van bedrijven om aan de hand van vrijwillige inspanningen hun toeleveringsketens op te schonen, die echter weinig aarde aan de dijk hebben gebracht.’

‘Hoewel sommige bedrijven een alomvattend duurzaamheidsbeleid hebben geïntroduceerd, blijven veel grote handelaren en koffiebranders bijzonder onduidelijk over hun toezeggingen en de eventuele vorderingen die op het gebied van ethisch en duurzaam beleid werden gerealiseerd,’ aldus de Coffee Barometer. ‘Geen enkele onderneming doet voldoende inspanningen.’

In het rapport worden geen individuele bedrijven geviseerd. JDE Peet’s zegt in een reactie zich bewust te zijn van de uitdagingen waarmee de kleine koffieboeren worden geconfronteerd. Het bedrijf voegt eraan toe in vijftien productielanden programma’s te hebben opgezet om de meest cruciale uitdagingen op het gebied van duurzaamheid aan te pakken.

Productiekosten

Op retailniveau wordt de waarde van de koffiesector gewaardeerd op een bedrag tussen 200 miljard dollar en 250 miljard dollar per jaar. ‘De producerende landen krijgen voor hun export echter minder dan 10 procent van dat bedrag,’ aldus het rapport. ‘Het aandeel van koffieboeren is nog beperkter.’

De Coffee Barometer raamt dat er wereldwijd op ongeveer 12,5 miljoen boerderijen koffie wordt verbouwd. Die producenten bestaan voor ongeveer 95 procent uit arbeidsintensieve kleine bedrijven, waar vaak het volledige boerengezin bij betrokken is. Een aantal doet ook nog beroep op seizoensarbeiders.

‘Men kan dus zonder meer stellen dat koffie wereldwijd in het levensonderhoud van tientallen miljoenen mensen voorziet,’ aldus de Coffee Barometer.

De marktprijzen voor arabica-koffie bleken twee jaar geleden te zijn gedaald tot bijna het laagste niveau in anderhalf decennium. ‘Deze prijzen liggen onder het niveau van de productiekosten van veel kleine telers,’ voert het rapport nog aan. ‘Daardoor staan deze kleine boeren onder constante druk om kosten te besparen. Vooral arbeid en leefmilieu worden vaak het slachtoffer van die besparingen.’

De Coffee Barometer merkt verder op dat koffie tot dusverre in de ontbossing een relatief kleine rol heeft gespeeld. ‘Wanneer er geen drastische sectorhervormingen worden doorgevoerd, dreigen er wel problemen te komen,’ waarschuwt de groep. ‘Peru raamt dat 25 procent van zijn ontbossing inmiddels verband houdt met koffieproductie.’

‘Ontbossing is na de verbranding van fossiele brandstoffen de belangrijkste oorzaak van de opwarming. Dat maakt het belang aan een duurzaam beleid duidelijk.’