Een rapport van het ‘College van deskundigen’, experts die toekijken op de stembusgang, windt er geen doekjes om. Duizenden kiezers konden op 9 juni op lijsten stemmen waar ze helemaal niet op mochten stemmen. Een mogelijk effect op de uiteindelijke zetelverdeling valt niet uit te sluiten, staat er zwart op wit.

In het nieuws: Het rapport bevestigt de getuigenissen van jongeren die opeens meer dan een kieslijst kregen.

• Op 9 juni liepen er verschillende getuigenissen binnen van jongeren tussen 16 en 18 jaar die met hun elektronische stemkaart ook konden stemmen voor het Vlaams, Brussels, Waals, Duitstalig of federaal parlement. Normaal mochten ze enkel stemmen voor het Europees parlement, maar kregen ook toegang tot de andere lijsten. Ook niet-Belgische Europeanen zouden meer dan enkel de Europese lijst hebben ingevuld.
• De deskundigen hebben nu de omvang van die fout onderzocht. De Standaard kon het rapport inkijken. “Slechts in een minderheid van de bureaus werden geen fouten gevonden”, staat daar te lezen. Andersom waren er ook kiezers die enkel een Europese lijst op hun stemcomputers zagen terwijl ze voor meerdere lijsten mochten stemmen.
• In Brussel en in Duitstalig België werden alle kantons onderzocht op fouten, in Vlaanderen deed men steekproeven bij vijf kantons. In totaal kregen minstens 2.171 kiezers verkeerde kieslijsten.
  • De meerderheid van de foutieve stemmen werd in Brussel uitgebracht, bijna 1.700 stemmen klopten niet. Het gaat hierbij om 0,3 procent van het totaal aantal uitgebrachte stemmen in de hoofdstad. De Vlaamse steekproef leverde 399 fouten op, of 0,2 procent van de stemmen.

Klein verschil

Het probleem: Ondanks dat 0,3 procent niet veel lijkt, kan het een grote impact hebben op de zetelverdeling.

• In de kieskring Brussel lagen de stemmen voor het Vlaams parlement dicht bijeen. Vlaams Belang haalde 8.431 stemmen binnen, Open Vld 8.418. Dat verschil van amper 13 stemmen leverde Vlaams Belang wel een extra zetel op, ten nadele van Open Vld.
• Het valt dan ook niet uit te sluiten dat “het probleem (…) een impact heeft gehad op de uiteindelijke zetelverdeling van één of meerdere verkiezingen”, luidt de conclusie van het College.
• Open Vld vroeg vorige week al om een hertelling van de stemmen voor de kieskring Brussel, en vindt nu legitimiteit voor die vraag. “Het controleverslag sterkt ons in onze vraag om een grote hertelling te doen, maar dan met de aanstiplijsten van alle mogelijke kantons erbij. Dat is de logica der dingen na dit rapport”, citeert De Standaard de partij.

Klacht ‘Voor u’ afgewezen

Om te volgen: Hertellingen zijn niet uit te sluiten, nieuwe verkiezingen vermoedelijk wel.

• Open Vld vraagt geen nieuwe verkiezingen voor het Vlaams parlement in Brussel. Dat zou ook lastig te organiseren zijn, was eerder al de kritiek van experten.
• Het zijn de nieuw verkozen parlementsleden zelf die beslissen of de verkiezingen geldig zijn verlopen. Voor het Brussels parlement en het parlement van het Waals gewest is dat al gebeurd, de verkiezingen zijn geldig verklaard. Het Vlaams parlement kan wel nog beslissen dat er een hertelling moet komen.
• In Brussel hekelden twee leden van de partij Voor U het systeem waardoor stemmen geldig werden verklaard. Zij wilden de Brusselse uitslag dan ook ongeldig laten verklaren. De commissie die daarover moest oordelen, ging niet in op het verzoek. “Uw partij haalde de kiesdrempel niet. Daarom komt u volgens het reglement ook niet in aanmerking voor een klacht”, was de redenatie.