Zet Duitsland de sokkel onder de eurozone op losse schroeven?

Standort Deutschland, de bijnaam van de onaantastbaar gewaande Duitse economie, staat onder zware druk. De grootste economie van de eurozone wordt harder door de crisis getroffen dan de buurlanden en de regering-Scholz reageert met maatregelen die indruisen tegen de decennialange filosofie van spaarzaamheid en voorzichtigheid. De nieuwe marsrichting leidt tot een verzwakking van de Europese muntunie, waarschuwen economen.

  • Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) bevestigde deze week wat al langer duidelijk was: de Duitse economie staat voor moeilijke maanden, en mogelijk jaren. Van de grote economieën in de wereld wordt Duitsland het zwaarst getroffen, een verwachte krimp van de economie in 2023 met 0,3 procent.
Bron: IMF
  • Een Duitse recessie is slecht nieuws voor België, traditioneel een toeleverancier van de Duitse industrie. “Als het stormt in Duitsland, regent het in België”, verklaarde premier Alexander De Croo (Open Vld) in zijn State of the Union. Duitsland krijgt de inflatie ook minder onder controle dan buurland Frankrijk. Daardoor wordt het rampscenario onvermijdelijk: stagflatie.
  • De verklaring is niet ver te zoeken. Duitsland profiteerde jarenlang van de gasimport uit Rusland aan een vriendenprijs. Nu die goedkope Russische gasinvoer mogelijk definitief afgesneden wordt, is het alle hens aan dek om de financiële schade bij de gezinnen en de fabrieken te beperken.
  • Maar volgens experts is er meer aan de hand. Vijf tot tien geleden was nog sprake van een tweede Wirtschaftswunder (na het eerste economisch wonder na de Tweede Wereldoorlog), met hoge groei en veel jobs. ING-econoom Carsten Brzeski stelt echter vast dat de internationale concurrentiekracht van Duitsland in de recentste jaren tanende was.
  • Vooral de relatief lage score van zijn land op het vlak van digitalisering baart Brzeski zorgen. Duitsland is geen koploper, maar een anonieme middenmotor, zo blijkt uit een Europese index. De klad zat er dus al in voorafgaand aan de corona- en Oekraïnecrisis.

Digital Economy and Society Index (2020)

bron: ING/Europese Commissie
  • De regering-Scholz reageerde vorige maand op de stijgende energieprijzen met een ongezien steunprogramma van 200 miljard euro om de energieprijzen voor gezinnen en bedrijven te drukken. Experts vrezen dat de Duitse staatsschuld hierdoor een hoge vlucht zal nemen, omdat Scholz eerder ook al een forse verhoging van de militaire uitgaven beloofd had.
  • Dat de financiële markten er niet gerust op zijn, bewijst de stijging van de Duitse rentes, die ook de hypotheektarieven de hoogte injagen. “Duitsland, dat ooit beschouwd werd als de veilige haven voor obligaties, is niet langer de plek is waar beleggers zich op hun gemak voelen als ze naar de obligatiemarkt kijken”, verklaarde analist Naeem Aslam van AvaTrade eerder deze week.
  • De Duitse regering moet zich nu ook al wekenlang verdedigen tegen de kritiek uit andere EU-landen op de bazooka van 200 miljard euro. Onder meer Italië en Frankrijk vinden dat Berlijn zo een solokoers vaart in plaats van een oplossing op Europese schaal uit te dokteren, met de Europese Centrale Bank als ruggensteun. Gezien de enorme schaal van de Duitse plannen, wordt gevreesd dat de Duitse energiekorting voor Duitse bedrijven tot concurrentievervalsing binnen de Europese eenheidsmarkt kunnen leiden.
  • Besluit: het vertrouwen in de Europese constructie, en in het bijzonder de Europese muntunie, heeft door de vele veranderingen bij sterkhouder Duitsland verscheidene deuken opgelopen:
    • Duitsland is momenteel niet in staat zijn traditionele trekkersrol op te nemen en kan niet de economische locomotief voor de rest van de eurozone zijn.
    • De solokoers van Scholz kan ook andere landen uit de eurozone inspireren om eerder voor een nationale oplossing te kiezen.
    • Duitsland zal voortaan nog weinig gezag hebben om van andere eurolanden begrotingsdiscipline te eisen.
    • Doordat mogelijk ook de Duitse rente het voorwerp kan worden van financiële turbulentie, dreigt de eurozone een belangrijk stabiliteitsanker te verliezen.

(kg)

Meer