Het verhaal van NewB laat een heftige kater aan de linkerzijde in politiek België. De bank, die zich in 2011 als nieuwkomer op de Belgische markt stortte, als coöperatieve financiële instelling, die ethisch zou gaan beleggen, sleurt meer dan 117.000 burgercoöperanten mee in de val.
Die lijken hun investering compleet kwijt te zijn, nu de Nationale Bank beslist heeft om NewB haar banklicentie af te nemen: de verliezen van de bank waren opgelopen tot 27,6 miljoen, met vorig jaar nog eens 9,2 miljoen verlies. Daarop had de Nationale Bank geëist dat het kapitaal van NewB versterkt zou worden met 40 miljoen euro vers geld. De bank draaide vierkant: hoewel men al die coöperanten had, wilden toch maar 20.000 mensen effectief geld parkeren bij de bank, voor in totaal 180 miljoen aan spaargeld en 50 miljoen aan beleggingskapitaal. Dat was veel te weinig om uit de kosten te raken. Bij een vorige kapitaalronde in 2019 beloofde de bank een omzet van 5 miljoen euro tegen 2021, het werd amper 400.000 euro.
Al die tijd kon het project rekenen op heftige politieke steun van Groen en Ecolo en iets minder van de socialisten, maar zeker ook PVDA-PTB, net als forse steun van het middenveld en de vakbonden. Zeker aan Franstalige kant was dat ook erg actief: zowel de Brusselse als de Waalse regering stapte erin met centen, via hun investeringsvehikels. En ook de Franstalige universiteiten ULB en UCL stapten mee in het kapitaal.
Maar bij de laatste vraag van de Nationale Bank haakten de grote investeerders hoe dan ook af: Franse verzekeraar Monceau, die 10 miljoen in de bank stopte, wilde geen cent meer toeleggen.
Een smeektocht langs de kabinetten van de Waalse en Brusselse regering leverde vorige week nog steun op van Brussels staatssecretaris Barbara Trachte (Ecolo) die in de Commissie Financiën voorstelde om één miljoen euro in NewB te stoppen. Op een bepaald moment circuleerde een plan om elk vijf miljoen te doen, vanuit de Brusselse en Waalse regering, maar ook dat zou niet volstaan hebben om aan de 40 miljoen te raken. Voor de Waalse minister van Economie Willy Borsus (MR) was het toen al lang welletjes: hij weigerde mee te gaan. Een week later doet de oproep van Trachte toch vragen reizen: was al een week geleden niet erg duidelijk dat het schip al lang gezonken was?
Hoe dan ook gooiden Groen en Ecolo zich destijds heel expliciet achter het project: in november 2019 publiceerde Groen-Kamerlid Dieter Van Besien op de website van de partij de tekst “Waarom we NewB nodig hebben”, met daarin een forse oproep te investeren. Nochtans waren in 2019 al forse vragen te stellen over het zwakke management van de bank, en de warrige manier waarop men trachtte de bank rendabel te krijgen.
Open Vld-Parlementslid Maurits Vander Reyde lanceerde alvast een stevige beschuldiging aan het groene adres, daarover: “Op deze manier misleidde Groen mensen om coöperant te worden van NewB, ‘voor het klimaat’. Stoere linkse middenveldorganisaties deed hetzelfde. De kans is groot dat 117.000 mensen die erin trapten hun geld kwijt zijn. Gigantische morele verantwoordelijkheid.”
Daarop reageerde Groen-Parlementslid Stijn Bex: “Een aandeel kopen kon als ik me goed herinner vanaf 20 euro. Ik denk dat, wat er nu ook gebeurt, heel veel van die 120.000 mensen hetzelfde zouden doen. Mensen doen niet alleen maar dingen om geld aan te verdienen. En we zijn toch voor durfkapitaal he, als goeie liberalen?”
Tegelijk kwam de MR in de Kamer gisteren terug op de zaak: minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) verzekerde er dat het Garantiefonds tussenkomt, moesten de spaarders hun geld niet terugkrijgen bij de liquidatie van de bank. Die kans lijkt klein.
Kamerlid Mathieu Bihet (MR) haalde uit naar zijn collega’s van Groen en Ecolo: “De privécoöperanten zullen ongetwijfeld de 36 miljoen die ze hebben geïnvesteerd nooit terugzien. Politici moeten meer terughoudendheid aan de dag leggen en de burgers er niet toe aansporen om te investeren in een bank die uiteindelijk niet zo duurzaam bleek te zijn. NewB or not NewB? We weten intussen wat het antwoord hierop is.”
